De onderwijscentra evangeliseren

71. De wereld van opvoeding en onderwijs is een bijzonder geschikt gebied voor de inculturatie van het evangelie. Maar de katholieke onderwijsinstellingen en die welke weliswaar niet katholiek heten maar wel duidelijk van katholieke inspiratie zijn, zullen alleen dan werkelijke evangelisatie kunnen verrichten als ze op alle niveaus, ook op universitair niveau, duidelijk hun katholieke oriëntatie weten te bewaren. Hetgeen zij met hun onderwijs en opvoeding voor hebben moet voortdurend getoetst worden aan Jezus Christus en aan zijn boodschap, zoals de Kerk dat in haar dogmatische en morele onderricht voorhoudt. Alleen zo zal men werkelijk christelijke leiders kunnen vormen voor de verschillende gebieden van menselijke activiteit, met name de politiek, de economie, de wetenschappen, de kunst en het wijsgerig denken. ²⁶⁷ Vandaar dat "het van wezenlijk belang is dat de katholieke universiteit waarlijk en feitelijk tegelijk universiteit en katholiek is. Het katholiek karakter is een wezenlijk element van de universiteit als instelling, en hangt dus niet simpelweg af van de beslissing van een aantal mensen die op een gegeven ogenblik met de leiding van de universiteit belast zijn." ²⁶⁸ Op de universiteiten moet daarom bijzondere zorg besteed worden aan het pastoraal werk: dit moet de studenten tot apostolische bewogenheid brengen opdat ze zelf evangelisatoren worden van de universitaire wereld. ²⁶⁹ Bovendien "moet de samenwerking bevorderd worden tussen de universiteiten in heel Amerika opdat ze elkaar verrijken",²⁷⁰ en zo zelfs op universitair niveau bijdragen tot verwezenlijking van het beginsel van solidariteit en onderlinge uitwisseling tussen de volkeren van het gehele continent.

Ongeveer hetzelfde moet gezegd worden over de katholieke scholen, met name met betrekking tot het middelbaar onderwijs: "Men zal zich extra moeten inspannen om de katholieke identiteit te versterken van scholen die hun specifiek karakter baseren op een onderwijskundige visie met de persoon van Christus als oorsprong en de leer van het evangelie als basis. De katholieke scholen moeten er niet alleen naar streven een onderwijs te geven dat voortreffelijk is vanuit technisch en vakkundig oogpunt, maar ze dienen ook en vooral te zorgen voor de integrale ontwikkeling van de mens." ²⁷¹ Gezien de gewichtige arbeid die zij die in het onderwijs en de opvoeding werkzaam zijn, verrichten, sluit ik mij aan bij de Synodevaders, en wil ik allen bemoedigen en bedanken die zich in de katholieke scholen aan het onderwijs wijden: priesters, godgewijde mannen en vrouwen, toegewijde leken, "opdat zij volharden in hun zo belangrijke werk".²⁷² Zonder onderscheid te maken of iemand uit te sluiten moet de invloed van deze onderwijsinstellingen zich uitstrekken tot alle sectoren van de samenleving. Men moet doen wat men kan om ervoor te zorgen dat de katholieke scholen, alle financiële problemen ten spijt, "katholiek onderwijs blijven geven aan armen en mensen aan de onderkant van de samenleving".²⁷³ Mensen in nood zal men nooit van hun armoede kunnen bevrijden als men hen niet eerst bevrijdt van de ellende die te wijten is aan het feit dat er voor hen geen goed onderwijs beschikbaar was.

De nieuwe evangelisatie heeft een alomvattend karakter; daarin bekleden onderwijs en opvoeding een ereplaats. Het werk van allen die onderwijs geven, ook van hen die op neutrale scholen werken, moet dan ook aangemoedigd worden. Ik doe ook een dringend beroep op de religieuzen om dit voor de nieuwe evangelisatie zo belangrijke werkveld niet in de steek te laten. ²⁷⁴

Als vrucht en teken van een communio onder alle particuliere kerken van Amerika, die ongetwijfeld versterkt is door het spirituele gebeuren van de Synodebijeenkomst, dient men te bevorderen dat het katholiek onderwijspersoneel elkaar in nationaal en continentaal verband ontmoet, en moet men ervoor zorgen het onderwijsapostolaat in alle sectoren te coördineren en te stimuleren. ²⁷⁵

Voor het uitvoeren van al deze taken moet de Kerk in Amerika op het gebied van het onderwijs over voldoende vrijheid kunnen beschikken, hetgeen niet als een gunst maar als een recht moet worden verstaan op grond van de door de Heer aan zijn Kerk toevertrouwde zending om het evangelie te verkondigen. Bovendien hebben de ouders het fundamentele en primaire recht om te beslissen over de opvoeding van hun kinderen; daarom moeten de katholieke ouders in de gelegenheid gesteld worden het onderwijs te kiezen dat bij hun godsdienstige overtuigingen aansluit. De staat heeft op dit gebied een subsidiaire functie, de verplichting namelijk "onderwijs voor iedereen te garanderen en de vrijheid van onderwijs te eerbiedigen en te verdedigen. Staatsmonopolie op dit terrein moet worden afgewezen als een vorm van totalitarisme dat tekort doet aan de grondrechten die de staat moet verdedigen, met name het recht van de ouders op de godsdienstige opvoeding van hun kinderen. Het gezin is de plaats waar de mens primair wordt opgevoed." ²⁷⁶