Bubo.

Cum omnium generum alites, ut de sua re publica in commune consulerent, in montem Olimpum convenisset. Bubo ales rerum antiquarum studiosissimus, quod supercilio et gestu omnique corporis habitu plane philosophus putabatur, cunctis attentissime in eum intuentibus, in medium babuit contionem, mea quidem sententia haud inelegantem, qua quidem, ut eiusdem veluti commentaria recitem, aiebat superis meritas gratias agere se, ubi tantam intueretur multitudinem cupidissimam audiendi ea que pro communi utilitate a se per omnem etatem suam multis essent vigiliis exquisita. Namque se adinvenisse aliquid, quod cum attente audiverint, palam intelligent quonam pacto mutuis beneficiis inter diversas aves perennis amicitia et honestissimum ocium pulcherrime servari possit. Sed esse quidem ad eam rem opus, in primis, lege qua improbi et contumaces coherceantur, probis vero bene vivendi ratio et modus prestetur. Dehinc multa de vi legis percommode disseruit, ac primum illud commune apud eos, qui de hisce rebus disputant, retulit. Orbem terrarum, et que in orbe sunt omnia, quam rectissime ipsa nature legeagi, contraque neque publicum neque privatum inveniri quippiam, quod sine lege possit diutius persistere. Itaque legem prorsus esse necessariam affirmabat. Neque iccirco audiendos si qui fortassis flagitiosi et insolentes contra surgerent, qui quidem quo impunius absque lege vivere affectant, eo legem difficilem et gravem dicunt. Probis profecto legem esse gratissimam.

Post hec quamnam rogaret legem protulit: "Alitibus, quibus falcate ungues et rostrum aduncum est, ut solo ruspare et escam desumere nequeant, cetere aves alimentum prebento". Hic iterum atque iterum obtestabatur ut quantas hec secum lex utilitates afferret diligenter attenderent. Iuravitque per magnos deos a bonis omnibus, quibus cum de lege roganda antequam ad dicendum venerat contulisset, legem eandem mirum in modum approbari. Ac rogavit quisnam esset, qui non plane intelligeret omnibus mortalibus minime parem a natura vim et facultatem esse contributam. Ergo suam cuique non omnino dementi sortem ita ferendam esse, ut continuo meminerit commutatione officiorum necessitati satisfieri oportere. Hic multa de liberalitate disseruit: gigni amicitias liberalitate, excrescere amicitias beneficiis, gratiamque et benivolentiam civium adipisci munificentia, denique natura duce omnibus usque adeo gratos liberales esse, ut a notis atque ignotis diligantur palamque laudibus extollantur. Deinceps disputavit quam maxime impium et prope contra naturam illud omnes deputasse debeant: si cuius rei plane quis abundet, eius tibi indigenti non fecerit copiam. Potentiam quidem et imperia, ab his qui forti et generoso animo prediti sunt, non eandem affectari ut quempiam ledant, sed ut quam multos beneficiis et munificientia sibi adiungant. Regum iccirco munus ita quempiam obsequio iuvare, ut tibi ingentes debeat gratias, quas procul dubio habebunt hi qui vite subsidia a liberalissimis suscipient. Ex qua re firmum et eternum inter eos qui acceperint atque eos qui contulerint beneficia vinculum necessitudinis futurum pollicebatur. Maxime id quidem ubi perspicuum erit, alios perenni liberalitate in dies multorum animos ad integram amicitiam fovendam illicere, alios vero in bene de se merentes prompto et memori animo esse deditissimos. Et sanum inveniri neminem, qui cum intelligat quantum amicitie debeatur, non idem det operam ne cui ingratus videatur. Accedere preterea quod ad virtutem non mediocriter conferat habere paratum quasi emulum, quocum certes officiis et benivolentia, a quove summa tua cum laude gratissimos fructus liceat expectare.

Itaque de commodis legis latissime disseruit, ut nihil locis suis defuerit, quo legem honestam, facilem, utilem ac denique approbandam esse edoceret. Iamque omnis plebea multitudo, maximeque corvi et cornices, palam assentiri ceperant, verum pavo, anates, coturnix et huiusmodi proceres, auro et gemmis nitentes, quod animo essent et fastu tumidiores, egre hanc rem ferre, anatique iccirco, avium loquacissime, dissuadende legis munus dedere. Ea vero, aliis indicto silentio, a maioribus et his qui virtute et bene merendo claram de se famam posterisque suis ocium et tranquillitatem reliquissent, exordium dicendi fecit, horumque dicta et facta summis laudibus extulit. Tum contra vituperandos esse asseruit eos, qui maiorum optimorum et prudentissimorum disciplinam aspernarentur. Quo quidem in genere arguebat esse eum, qui non contentus moribus et institutis patriis novas et inusitatas vivendi fraudes afferret. Hanc nimirum tritam patere viam seditiosis et captiosis omnibus ad novas et capitales res constituendas, ut, quod armis et vi perficere sibi in animum induxerunt, id legis adminiculo et imperitorum suffragio adoriantur. Quare cavendum quidem esse, per deos immortales, ne, cum ocium assequi putes, libertatem, qua una re dulcissima in rerum natura dulcius et carius inveniri nihil potest, amittas. Deque iure libertatis tuendo quam longam hic orationem habuit. Rogavitque quinam tam acres et vehementes possent reperiri uspiam inimici, qui pro tuenda libertate, etiam ipsi infimi et plane humiles plebei, armis et omnibus viribus non obsistendum acclamarent. Iccirco cavendum esse, ne quam rem armatus fortassis et fortissimus hostis palam certans non diminueret, eandem quasi per insidias levissimus et gnavissimus aliquis sua loquacitate eripiat. Denique animadvertendum inquit, quam sit longe a libertate id negocii suscepisse, quod invito tamen tibi per edictum agendum sit. Atque liberis quidem populis leges tantum probandas affirmavit, que suum cuique servent, raptorumque iniurias prohibeant; eas tum demum leges penitus abolendas, si adsint, que liberis tuis rem sudore et periculis parctam, tibi libertatem a diis elargitam, universis vero industriam bene degende vite magistram eripiant. Enim fore profecto neminem quin malit inertem vel egenam quidem vitam ducere, quam ociosis et supinis ingeniis obsequi et subservire. Hocque loco nullas obticuit industrie laudes. Divitias quidem, nervum rerum publicarum, accumulari industria; paucos industrios persepe cuncte multitudini in ultimis casibus opem et salutem attulisse. Bene moratam et bene constitutam rem publicam, non tam industriis summas gratias, quam ociosis capitale odium debere. Quin vero expellendos atque e regione exterminandos omnes ociosos, quo et ipsi penas lese rei publice dedant et ceteris malorum morum labem non immisceant. Post hec egregie disseruit quanta ocio scelera gignantur. Itaque eo pervenit oratio, ut Bubonis legem nullis nisi desidiosis et ignavis, aut improbis et nequissimis, posse placere ostenderet. Qui quidem, quod industria sibi victum suppeditare nequeant, fugiunt, aut quod infinitam animi cupiditatem et fastu pertumidum pectus nequeant pro libidine complere, eam ob rem aliorum innocentum fortunis et calamitate publica sibi ipsis quoquo pacto satisfacere enituntur. Itaque huiusmodi legem maxime pernitiosam omnibus probis videri adiuravit. Quod si quis tamen usque adeo vehecors inveniretur, ut sua servitute cuipiam sese gratum quam libertatis cupidum videri mallet, eum sane, quoad ita statueret rerum suarum et obsequii prodigum posse ita esse ut sibi turpem susciperet conditionem, ceteris vero sua impudentia necessitatem serviendi non imponeret.

Longumque esset hic referre quantas et quam pernitiosas in dies futuras discordias enumeraret, si pro libidine non modo famescentibus, verum etiam plane lascivientibus et omnino supinis copiosam et exuberantem escam non prebuerint: neque defuturos qui graviora et duriora posthac audeant exposcere, ni forte libertatem contra ociosissimos et petulantissimos tueantur. Iam vero hac oratione animos audientium vehementer ad libertatis rationem habendam impulerat; tamen, quod superiori oratione Bubo plurimum eloquentia potuerat, multitudini anceps et ambigua erat animis altercatio. Quam rem ex vultibus obticentis multitudinis conspicientes proceres, certatim singulos alitum ordines obeuntes, quibus quisque poterat argumentis legem dissuadebat atque inter ambulandum his verbis utebantur: Bubonem non obscure delirare, qui quidem ut sese philosophum ostentaret, et aliquid excogitasse videretur, in tanto prestantissimorum cetu unus ad declamandum temere accessisset raucaque voce inanem atque admodum ieiunam et insipidam orationem recitasset. Enim preter id quod pallenti vultu et gravibus oculis ad ultimam deformitatem exhibuisset, eum nihil quod philosophantis dici possit attulisse, ac in eius quidem omni reliqua vita rem nullam philosophis persimilem reperiri, nisi quod solitudine dura in desertis theatris tristique umbra delectetur. Musica quidem, qua unica re perdiscenda integras noctes pervigilet, quave egregie se valere profiteatur, in eadem tamen perdiscenda multo esse, ut videre licet, ineptissimum. Tum orabant ut eius ipsius avis morosos gestus conspectarent ac aspicerent qualem perferret supercilium, ac si omnes ad unum usque superos atque inferos deos de roganda lege consuluisset.

Bubo aures et oculos, ut ea que passim de se dicebantur intelligeret, huc atque illuc versus in partes omnes intendebat, de seque eos haberi sermones tam ridiculos tamque varios admirabatur. Cuius vultus et gestus aves intuentes in tantum cachinnum erecte sunt, ut ad irridendam bestiam circum propius omnes advolarent. Quam rem, ubi aquila, accipiter et huiusmodi alites per ludum agi intellexissent, confestim in unum ad consulendum convenere ac, sententiis rogatis, constituere bello id sibi, quod pace ac lege nequeant, constituendum. Exque eo in hunc usque diem eternam adversus proceres inimicitiam gessere.

Hoc apologo velim id ipsum in urbibus evenire intelligas: ut adsint nonnulli, quos commodius sit obsequio quam capitis periculo alere.