Favola
1 Ring | BILLO (di Altavilla Vic.na) per avermi indirizzato
2 Ring | DAL PEZZO (di Isola Vic.na -VI-) per la collaborazione
3 065 | le paréa beate. Ele le ga na tal mota de pene che zamè
4 065 | deserta de on simitero in na note orba de luna. Me nona,
5 065 | benedìo”. Ela la ga ciapà na foghera 5, la ghe ga messo
6 065 | slargà parsóra, a fato, na sbrancà de fojéte de ulivo
7 065(5) | l’autore el ìndica sol na parte, ossia, ‘la foghéra’,
8 065 | sora le bronse ca se fassa na mota de fumo e chissà mai
9 065 | ancor inossente!” E dopo na scaregà de tóni e de saéte
10 065 | ga sbalà via, se ga verto na gran s-ciarassana e tuto
11 283 | la ghe slargava parsora na spolverà de canèla in cana
12 283 | sùcaro: el tuto el deventava na finessa! Tuti savemo (parché
13 283 | zugo, par córar a farse na pi che bona magnada. Màriavè,
14 283 | e dato ca restava senpre na s-ciantina de polenta o
15 276 | PATERNOSTRO E LA SÈLA *~Ghe gera na volta on sant’omo che ’l
16 276 | crosare, pontare, piasse e na volta, propio quando che ’
17 276 | che ’l stava al sentro de na gran piassa, ghe xe vegnù
18 276 | gran piassa, ghe xe vegnù na ispirassion, quela de indir
19 276 | ispirassion, quela de indir na gara metando in premio el
20 276 | par chi che gavesse superà na data prova. La prova la
21 276 | passion de vèdar che almanco na persona la gavesse inparà
22 276 | se gavarìa sentìo volar na mosca, se la ghe fusse stà!
23 276 | podesto far ma, tirando na sboconà de fià par dirsù
24 244 | ma tanti ani indrìo, inte na ìsola vivéa on re e na regina,
25 244 | inte na ìsola vivéa on re e na regina, che i se voléa tanto,
26 244 | ogni giorno la zontava na punta de sculieréto de sta
27 244 | smissiàndola a del vin drento na copa de cristalo. Quando
28 244 | eterno, la ga pensà de farghe na tonba granda che mai 3 e
29 244 | òrdine parché i trasse sù na tonba che pi mejo no se
30 244 | in puchi ani xe vegnù sù na costrussion cussì bela,
31 244 | Mausolo’. Tuti almanco na volta ne la so vita i voléa
32 244 | viva) la se vol far trar sù na pi che bela tonba la ga
33 244 | che i se cata de fronte a na tonba grandiosa, no i pensa
34 039 | CIUCIA~Ricordo che quando na vaca la faséa on vedelo,
35 039 | cope 3 e, anca, la gavèa na porta pìcola, che la se
36 039 | che ’l faséa al me déo. Na man la faséa da ‘tata’ e
37 039(13)| vèra agg. = it. vera. La xe na storia vèra. = È una storia
38 034(2) | sottile ma resistente. Gheto na s-cianta de gaveta? = Hai
39 034 | soravivenza no la morsegasse na man de la persona che la
40 034 | morte el conéjo, se ghe dava na stéca 4, co la man de tajo,
41 034 | ancor de pi a sdivincolarse. Na volta tramortìo el conéjo,
42 034 | el ghe tajava la gola co na cortelà séca e dal tajo
43 034 | dal tajo ussìa, a fioti, na mota de sangue. Dopo calche
44 034 | rente le ónge. Dopo, co na roncoléta se tajava sol
45 034 | stacava come che el fusse stà na fòdra. A operassion finìa
46 237 | strada par so fiol parché, na volta che ’l fusse vegnù
47 237 | bona volontà el sercava na bela e bona ocasion par
48 237 | de farse sóto”! Vivéa in na ìsola distante, ciamà Creta,
49 237 | nimalasso pi che cativo. Na bela matina, Tesèo, tuto
50 237 | nà ben de far sventolar na bandiera bianca tacà al
51 237 | nà mal de far sventolar na bandiera mora. Tiéntilo
52 237 | ronda el ga visto spuntar na maceta a fil orizonte. Cossa
53 237(8) | picco, strapiombo. (La xe na rocia a pico sul mare. =
54 019 | serto momento se riva a na crosara fata da la strada
55 019 | pedestalo e inmurà in elo na picinina lastra de marmo
56 019 | lastra de marmo bianco co na scrita: “Sancta Maria, ora
57 019 | che altro no ’l gera che na gran nicia 6 co la parte
58 019 | el gera portà a spale da na mota de anzoleti grassotei.
59 019 | La Vèrgine la strenzéa co na man el Banbinelo comodà
60 019 | vardava in zó, in linea de na persona in zenocion. Furse
61 019 | sàndali, la testa la gavéa na gran sèrega 7 ben rasà e
62 019 | alzà, el stava ressitando na sùplica par otegner na grassia.
63 019 | ressitando na sùplica par otegner na grassia. Maria la somejava
64 019 | grassia. Maria la somejava na vision nel gran siel azuro.
65 019 | ricamà. Le còtole, tute na crespa, le rivava fin tera,
66 019 | a me go ingropà. Tuto xe na ruina. Sarìa stà mejo ca
67 019 | rancuràrsele!…~ ~* Raconto de na roba finìa pi che ben. A
68 037 | davanti a i me oci, védarlo in na imàgine se ’l fusse stà
69 037 | a i tenpi sui, par mi xe na roba conpagna. Pian pianelo
70 037 | blocava un de i du stechi co na stropa a l’istesso fil de
71 037 | sapà, la gera confinà co na pìcola cuneta 10, che la
72 037 | par la canpagna le gera na mota e in pi, sóra le malatie
73 037 | vendemà poca ua da mostar. Co na scarsa butà 13 se inpienava
74 037 | convegnéa inpiantar anca na qualche visèla qua e là
75 037 | careto ma se portava a man na sésta 16 fata co le stròpe
76 284 | PORO POLIDORO! *~Vivéa na volta on bel, bon e telijente
77 284 | altro. El ghe ga dà, anca, na grossa borsa inpacà de schei,
78 284 | starà distante da casa mia”. Na volta che tuto gera a puntin,
79 284 | èssar securo che a so fiol, na volta lontan, no ghe mancasse
80 284 | no ghe mancasse gnente. Na matina, el popà, dopo basi
81 284 | el toso, el ghe ga fato na bela e bona acoliensa e
82 284 | el Polimnestore el coava na bruta e cativa idèa, quela
83 284 | sassinio le xe robe sue, ma na roba xe secura: che no ’
84 284 | quando che se vol dir che na persona la xe falsa o traditora
85 030 | magnar e, se te ghe ne vendi na parte al lataro, i xe schei
86 030 | sù le simele.~Sta pianta, na volta maurà la so panocia,
87 030 | seco, te lo scavessavi da na parte. Sto chì el cedéa
88 030 | el vegnéa inmucià fasendo na nova posta. Sti muci, a
89 030 | còmoda par la barela che, na volta rancurà sù bastanti
90 030 | parché elo el tajava come na lameta. Par tirar sù sto
91 030 | salbègo’. Sta piantina, rivà a na serta altessa, la se tajava
92 148 | morbie e vaporose e bastava na volta a l’ano e senpre d’
93 148 | fodra, slargarle par sóra na coerta slargà in corte,
94 148 | do bachetele, do tole, na gucia da basto e de i gemi
95 217 | soranominà 'el tiran'. Par darve na idea de che pasta de peste
96 217 | ghe faséa la riverensa e na tiritera de conplimenti
97 217 | le ghe nava senpre ben! Na volta de le so tante volte
98 217 | sto pòpolo el gavéa fato na gran batalia a l’invasor
99 217 | volta pena ca me vegnarà na bela e bona idea". Cussì,
100 217 | del diàolo, el ga indìo na gara mandando in tuto el
101 217 | gran toro tuto de bronzo co na gran tripa voda. Da la parte
102 217 | porsèi tui e mii nemici. Na volta calà el bajardèlo 6
103 217(5) | loquacità, parlantina. El ga na sbàtola! = Ha una parlantina! (
104 217 | rivarà a infogarse come na brasa 8 rostendo, a fogo
105 217 | par ben dopo mi te darò na mancia che gnanca ti te
106 217(9) | diretto a persona: te ghè na suca da pao. = hai un cervello
107 217 | Mariavé, la gera propio na maraveja de l’altro mondo!
108 217 | strato de rìssoli de pesso, na fraca de sbrancà de foje
109 217 | sbrancà de foje seche e na mota de fassine de rame
110 217 | no i se sòfega col fumo. Na volta sbassà la coa del
111 217 | pianelo tuto el deventa na brasa. Me sonti spiegà ben,
112 071 | de la strada, se catava na ceseta dita de la ‘Madoneta
113 071(10)| a la sagra pòrtame casa na s-cianta de tiramòla = se
114 071 | fusse stà on simitero o na fossa 16 par sepelir i morti
115 071 | sentìmetri, la gera vestìa co na vestalia lissia lissia,
116 071 | fiuri pinturà de rosso. A na serta altessa spuntava on
117 071 | slungà, el tegnéa in man na bala tonda, rapresentante
118 071 | rapresentante el mondo, co sóra na crose picinina. Sia la Mama
119 071 | Fioleto i gera incoronà co na corona de òro co tante geme
120 071 | coluri. I me ga contà che na siora (che mi credo de gaver
121 071 | fato far in on canton de na stanza de la so casa. ~Passà
122 077 | LA NOGÀRA~In on canton de na spana 1 de tera de propietà
123 077 | limitar del bosco, ghe gera na bela e vecia nogàra pi alta
124 077 | vecia nogàra pi alta de na casa. La se tegnéa tanto
125 077 | ghe la se faséa a inpienar na mota de séste. Se podéa
126 077 | converso’, a se ghin dava na mota anca a lu, che ’l le
127 077 | che i se portava drio sóra na spala o la forca o la sapa
128 077 | farli sponsar on fià. Ben, na volta xe s-ciopà on tenporal,
129 077 | palo spacà par longo e da na parte el gera tuto moro
130 077 | nogàra conpagna. E parché nò? Na volta o l’altra la podarìa
131 080 | de dòne ghe ne cognosso na fraca e no me meto a spiferar
132 080 | la Maria se ghémo parecià na senéta ‘tête a tête’ 6 a
133 080 | che ’l gera la metà de na torta che la siora Nina,
134 080 | torta che la siora Nina, na vissina de casa, la ne gavéa
135 080 | gran piasser. Ela la xe na democràtica (cussì ela la
136 080 | verde pi verde del verde de na verde pineta pena lavà da
137 080 | desso?” Ela, co la faceta de na putela, che co le man giunte
138 080 | velosse de on gato, a go dà na satonà a quel mìsero ‘resto’
139 080 | taji el xe stà ridoto a na partìcola poco pi granda
140 084 | dosso o che fusse stà vinta na lotaria pùblica. Tuti i
141 084 | passar la barèla tirà da na vaca, se gavéa inmucià gran
142 084 | indrìo la gera stà fità. Da na contrà a l’altra, da on
143 084 | maestra fasendo la pontaréta. Na volta portà le bestie in
144 084 | justo e a dèbita distanza, na volta tacà el motor, el
145 084 | Quei che i vegnéa a dar na man i la dava sensa ciapar
146 084 | stava in movimento se alzava na mota de fulimiero, che el
147 084 | gera, par quel ca ricordo, na fila de tre o quatro bochete
148 084 | sengie de corame, fornìe de na fibia de fero. Quando che
149 084 | spenszéa la leveta in drento. Na volta inpienà on saco se
150 246 | E QUELA PATATONA*~Vivéa na volta do cagnete che le
151 246 | quelo de védar che vivéa na copieta esenplar. Cussì
152 246 | in tentassion...” rèssita na riga tanto, ma tanto inportante
153 246 | che ’l xe on inbrojon e na peste nata, el ga fato tanto
154 246 | el ga fato tanto finché na sera la Lela (quela pi zóvane),
155 246 | raso el fil de la cuneta de na rósa tacà a la siésa la
156 246 | sóto i rami tuti infojà de na pianta de saugàro. Fato
157 246 | poareta, ela la desiderava na caseta pi granda. Sa nemo
158 246 | La vivéa la so vita inte na ‘residensa’ bela, còmoda,
159 246 | Nati i cucioleti e passà na sbrancà de giorni, la Berta
160 246 | la mama novela. Fàtoghe na sòrbola de conplimenti,
161 246 | abitassion. La Lela, furba pi de na volpe, la gavéa inparà a
162 246 | memoria on discorso crepacor, na sùplica, che la gavarìa
163 246 | gavarìa cavà aqua anca da na piera. La conclusion: “E
164 246 | poracagna, la se sentìa tuta na vergogna, inbaucà, co i
165 246 | tochetelo”. “Ti si ca te sì na vèra amica. Stà tranquila,
166 246 | veciota, la se gera inparà na sgnola degna de on prìnsipe
167 246 | nava vanti par so conto e na stajon la gera vegnù drio
168 246 | furba Lela la gavéa parecià na strategia pimejo de on general
169 246 | ribàtare e te sbranemo come na strassa!” Gèsu Maria, la
170 015 | sbratacusina) par bévarse na cassa de aqua fresca. A
171 015 | aqua fresca. A i ‘tusi’(na volta che i se gavéa ben
172 015 | cafelate de la so gamèla na ciòpa de pan biscoto o do
173 015 | zii! Dopo de gaver ciapà na stropa 1 de salgaro, dopràndola
174 015 | dopràndola come che la fusse na scuriéta 2, navo in stala
175 015(4) | ofèndare: Anca elo el xe na bona gripia. = Anche lui
176 015 | gera do) e dopo gaverghe dà na gratadina a le so bardàgole 6
177 015 | servissio, passavo al secondo. Na volta a me go ris-cià de
178 015 | Sta contrà la se catava na s-ciantina pi in sù nando
179 015 | in diression de Castelo. Na volta, co la scusa de far
180 015 | cossa che faséa on toro co na vaca. Orpo, che inpression! ~
181 015 | l se porta pi in corte. Na volta che se gera rivà col
182 015 | spostando el fen diretamente da na forca a chel’altra. Desso
183 285 | STRIE A LISSANDRIA*~Ghe gera na volta sète strie che le
184 285 | che el gera a la riva. Na volta montà sora el batelo,
185 285 | striossà par tuto el mondo. Na matina el paron del batelo,
186 285 | scocà la mezanote, el sente na conpagnìa a caminar e el
187 285 | pianèlo el desmonta anca lu. Na volta rivà in tera e visto
188 285 | àlbaro e sùito el ghe destaca na rama co le so foje e fruti
189 285 | in pressa parché el gavéa na fifa boia che ste strie
190 285 | Diana, sta rama chì la xe na rama de dàtoli! 6 Sa no
191 285 | Lissàndria”. Co la roba sora na spala el va casa sua. Fàtose
192 285 | cicheto el se ga tirà sù na bala 8, ma na bala de quele
193 285 | ga tirà sù na bala 8, ma na bala de quele che Dio solo
194 285(8) | Bala acuta (el ga ciapà na bala acuta = ha preso una
195 088 | schei, par far inamorar na dòna o on omo e cussì via.
196 088 | no ’l vol passar de sóto na scala, ghe xe chi no ’l
197 088 | primo dì de l’ano, la xe na fémena, ghe xe chi el torna
198 088 | me porto drio on saco e na sporta de robe bone e bele
199 088 | e anca sa me conpatisso na s-cianta par quei zughi
200 112 | pìcola a chi pi granda, gera na roba che la podéa far nàssar
201 112 | dar da calche so comare na s-ciantina de levà, che ’
202 112 | pasta col liévito de bira: na roba nova, par quei tenpi.
203 112 | inciavava la boca del forno co na pesante e gran lamiera de
204 112 | la note, ciapàndola par na bela tana, i podéa ficàrseghe
205 112 | faséa ruare co le man sóra na gran tòla spolveràndoli,
206 112 | fora coto, la gera fata co na longa e fina pala de legno
207 147 | GIUSTAOSSI~Desso ve conto de come na volta el giustaossi 1 (ciamà
208 147 | el me ga messo a posto na me caìcia 2 scordà. 3~Gero
209 147(2) | 30). Nota. A me go storto na caecia. = Mi sono slogato
210 147 | ùtile e far passar el tenpo. Na volta, dopo che se gavéa
211 147 | rastrelà tuto el fen de na macia 4 tegnù a pra ne la
212 147(3) | Me go scordà i nervi de na caecia = Mi sono slogato (
213 147(4) | macchia. Es.: Me go fato na macia a la camisa. = Ho
214 147(4) | va là che anca ti te si na bela macia! = Ma vai che
215 147 | de fato che, furse parché na rua del caro la gavéa intivà
216 147 | del caro la gavéa intivà na busa fonda che mai, el cargo
217 147 | mancomale ca no me só copà, ma na me caìcia la se ga stracolà!
218 147 | pena rivà casa el ga spacà na massèla de mas-cio par tirar
219 147 | par tirar for la mególa. Na me zia la ga scaldà on giosso
220 147 | on giosso de ojo bon inte na pignatela e la lo ga versà
221 147 | la mególa la xe deventà na papeta. Dopo gaver lavà
222 147 | infassà tuto a puntin co na longa fassa. Fate tute ste
223 147 | Cussì me mama la ga dito a na persona che par piasser
224 287 | scrito Fedro riciapando na storiela de Esopo. “De asini
225 287 | de l’àseno desso ve conto na storiela ca a go sentìo
226 287 | de on àseno. ~ “Ghe gera na volta on àseno che, porocan,
227 287 | vita sensa gaver mai vissù na bela giornata. Tuti i pèso
228 287 | ritegnéa èssar nato sóto na stéla cativa che de pi no
229 287 | Varda on po’ ti, quando che na volta el stava zó de corda
230 287 | a fondo, on altro omo co na stréja 11 nova de trinca
231 287 | altro omo el lo suga co na mota de morbie sugaman nete
232 287 | che on bocia el ciapava da na gran zerla 12 de le sbrancà
233 287 | gongolando: “Sta chì si che la xe na bela vita. Doman pretendarò
234 287 | che securo che fintramente na bona stéla la se gera degnà
235 287 | gnanca, bevarò in eterno na sola sgorgonà de aqua che
236 287 | el gavarìa preteso, anca, na stala de tuto rispeto, degna
237 287 | la fin el xe rivà rente na bela e gran costrussion
238 287 | vèrzar boca par ordinar na dupia rassion de strafojo,
239 287 | orcocan, un el ghe ga molà na peà su na caìcia, on altro
240 287 | el ghe ga molà na peà su na caìcia, on altro na bastonà
241 287 | peà su na caìcia, on altro na bastonà su na culata e tuti
242 287 | on altro na bastonà su na culata e tuti i lo spintonava
243 287 | cossa védelo mai? In mezo a na fraca de gente, che la cantava
244 127 | de ‘i Pieri’ 1 no la gera na vèra e propia crosara fata
245 127 | cimento e el gera ressintà co na grossa ramà de altessa de
246 127 | ga ciapà par i so màneghi na sporta picinina fata co
247 127 | mora cusìi fra de luri e, na volta rivà tacà el casson 9
248 127 | pimèjo, la xe vegnù tacà a na me recia e la me ga pispolà
249 127 | contentesse a só partìo. Na volta nà for de la corte,
250 127 | Malfermo, me xe nà l’ocio su na pianta de calicanto, che
251 127 | calicanto, che la paréa na nevegada de buti e de fiuri
252 127 | se catava sul davanti de na casa, che la gavéa do spane
253 127 | El calicanto. Tràtase de na pianta, che la vien da la
254 021 | drento, quela coerta. A na serta altessa se catava
255 021 | dessóto, ghe dovéa star na mucia de robe e ne la parte
256 021 | de fero el gera fato come na esse: ne la parte in punta
257 021 | inpacà, a mezavia el gavéa na svolta in pian su la qual
258 021 | fetone, come se el fusse na gran polenta deventà on
259 021 | porta de la stala, spicava na rastreliera indove vegnéa
260 021 | bo, vegnéa senpre zontà na copia de vache. Da na parte
261 021 | zontà na copia de vache. Da na parte de sta parete, se
262 021 | comacio 1. Voléa dir che na volta i me noni i gavéa
263 021 | parete de fondo, ghe stava na porta poco pi larga de quanto
264 225 | tenpo. Eco la storia de na rua picinina, che la se
265 225 | a far on sol giro finìo. Na matina, fra mile e mile
266 225 | el gavarìa possudo védar na mota de piante grande e
267 225 | passà el mezodì e on toso e na tosa i voléa nar nel paese
268 225 | slungà massa a spropòsito na man, ela la lo ga ricanbià
269 225 | ela la lo ga ricanbià co na bela s-ciafa su na so ganassa.
270 225 | ricanbià co na bela s-ciafa su na so ganassa. Nando vanti,
271 225 | gera insustà, i gera za na s-ciantinela inamorà.~ ~*
272 225 | s-ciantinela inamorà.~ ~* Na fantasia~ ~
273 289 | VOLPE E EL CORVO *~Ghe gera na volta na volpe, che, poareta,
274 289 | CORVO *~Ghe gera na volta na volpe, che, poareta, za
275 289 | poaracagna mi, doman a sarò na volpe morta”. Ela la pregava
276 289 | conpassion, i ghe dasesse na man e sicome on dito latin
277 289 | parte mia. Sonti o no sonti na volpe? Cara mia, no stà
278 289 | spessegando, girando come na mata, sercàndo propio ti?
279 289 | delicà zalo dorà, te ghè na linea pi che perfeta, te
280 113 | Gero su i me sète ani e na matina, de bonóra, me mama
281 113 | caminando tegnendo sù, co na man, l’orlo de la traversa
282 113 | a só partìo felisse come na pasqua. Intanto el sol el
283 113 | verso Castelo, scominsiava na strada secondaria, che la
284 113 | i Possa e de i Malfermo. Na volta rivà lì, a go sentìo
285 113 | tricorno col so fioco. Co na man el tegnéa la patena
286 113 | mocoleto, che ’l portava co na man el seceto de l’aqua
287 113 | congiunte le man, a go ressità na preghiera e, pena che ’l
288 167 | gera nà ne l’orto par tor na vèrza, alzàndo le foje basse
289 167 | suo, el me ga contà che na volta che ’l xe nà al marcà
290 167 | vegnù al mondo portà da na sicogna vegnù da tanto,
291 167(1) | della pannocchia) del sorgo na volta sgabotà. (Candiago-Romanato
292 Appe | articolo indeterminativo na = una, non ha assolutamente
293 Appe | direttamente dal latino unam > na. Es.: na bossa = una bottiglia \-/
294 Appe | dal latino unam > na. Es.: na bossa = una bottiglia \-/
295 Appe | bossa = una bottiglia \-/ na casa = una casa ecc. Davanti
296 Appe | parola iniziante per vocale na, solitamente, non perde
297 Appe | non perde la sua a. Es.: na àlbara, na erba, na òca
298 Appe | la sua a. Es.: na àlbara, na erba, na òca ecc. Però,
299 Appe | Es.: na àlbara, na erba, na òca ecc. Però, davanti all’
300 Appe | Apra la porta. / Ghe regalo na vérza. = Le regalo una verza (
301 Appe | sóto (avv. modificante) na màchina.. (sòto e sóto) =
302 Appe | vèneta = veneta (Maria la xe na vèneta) / venéta = venetta (
303 Appe | verbo di ‘nare = andare) / na = una (agg. num. card.); (
304 Appe | andato a Vicenza / Dame na saresa. = Dammi una cigliegia) \-/
305 Appe | fai i compiti. / A só rivà na ora fa. = Sono arrivato
306 Appe | del tutto marcia.~El ga na camisa onta bisonta. = Ha
307 Appe | Il melone era buonissimo.~Na strada longa longa. = Una
308 Appe | lunghissimo.~El se magro come na sardèla. = E’ magrissimo.~
309 Appe | el xe stà contento come na Pasqua. = Tonio è stato
310 Appe | Anche per l’art. ind. una = na, essendo una parola completa
311 Appe | indefinito latino unam > na, non abbisogna d’essere
312 Appe | parola iniziante per vocale, na solitamente non perde la
313 Appe | finale. Qualche esempio.: na àlbara, na erba, na ièna,
314 Appe | Qualche esempio.: na àlbara, na erba, na ièna, na òca ecc.
315 Appe | esempio.: na àlbara, na erba, na ièna, na òca ecc. Eccezione.
316 Appe | àlbara, na erba, na ièna, na òca ecc. Eccezione. Davanti
317 Appe | Candiago-Romanato, pag. 224).~Una = na. (art. ind. f. o agg. num.
318 Appe | agg. num. card.) - (Dame na saresa = Dammi una ciliegia). ~
|