DOCUMENTO VII.

2ª Commissione a Caterino Zeno.

(1471, die 10 Septembris)

Quod viro nobili Catarino Geno oratori ad illustrissimum dominum Ussonum Cassanum fiat commissio in hac forma.

Christophorus Mauro dei gratia dux venetiarum, etc.

Committimus tibi nobili viro Catarino Geno dilecto civi et fideli[112] nostro, ut cum passaggio quod tibi deputavimus in Cyprum te conferas una cum oratore illustrissimi Domini Ussoni Cassani et inde per ditionem Caramani accedas ad presentiam supra scripti domini Ussoni, orator noster. Cui presentatis literis nostris credentialibus factisque pro more salutationibus et oblationibus sub illa quam ampliori et accomodatiori verborum forma que tibi visa sit, congratulare ample et copiose de omnibus victoriis et prosperitatibus suis et de acquisitione amplissimorum regnorum suorum; postea expones, redijsse ad nos superioribus mensibus virum nobilem Lazarum Quirinum quem ad excellentiam suam miseramus nostrum oratorem, et secum venisse etiam oratorem suum, tecum presentialiter regredientem, quem intuitu celsitudine sue alacriter vidimus et suscepimus. Et per utrumque eorum intelleximus optimam illius illustrissimi domini erga nos benevolentiam et animum atque intentione valide faciendi contra comunem inimicum ottomanum, cuius insaciabilis dominandi appetitus notissimus est non solum dominantibus in Europa sed etiam in Asia, ubi omnes quos potuit dominus, oppressit et extinxit nemini servata fide, et nulla usus humanitate vel respectu, modo aliena rapere et occupare potuerit indifferenter et sino ullo penitus discrimine. Et pro benevola in nos affectione celsitudini sue gratias agas amplas et uberes, affirmeque quod pari nos ipsam excellentiam suam benevolentiam et caritate prosequimur. Dispositionem autem et magnanimam illius voluntatem contra comunem hostem lauda et extolle cum verbis pertinentibus; subiunge tamen quod si distulimus expedire predictum oratorem suum, et te etiam mittere ad presentiam excellentiae suae, in causa fuere multe maximeque occupationes nostre, et multi motus qui inter christianos excitati sunt pro insurgendo unite et valide contra supra dictum ottomanum, et hoc loco explica et narra conventum Ratisbone habitum per imperatoriam Majestatem, et reliquos principes germanos, et deliberationem agendi et educandi potenter exercitum, et dispositionem serenissimorum dominorum regum Polonie et Hungarie, confederationem preterea totius Italie pro illius quiete et unite insurgere possit, et nostram cum regia celsitudine ligam et intelligentiam per quam habemus potentem in mari classem, et habituri proximo anno sumus galearum ultra centum et magni numerum navium, electionem novi pontificis ad expeditionem generalem christianorum, et ad totalem ex Europa expultionem predicti inimici. Que cum ita disposita sint hortaberis excellentiam suam nostro nomine, ut hac occasione uti velit, et cum suis viribus ex parte Asiae veniat potentissimus[113] sives mittat in oppressionem predicti inimici qui utriusque oppressus et distractus, utriquam partium resistere non poterit, sed ab utroque facile superabitur et in hanc partem te diffunde. Hortare insta et sollicita ut se movat et descendat sive mittat in oppressionem predicti hostis, quum hic est totius tue commissionis effectus et fructus qui ex tua profectione sperari potest.

Et illic differ, et ad nos scribes et omnia declara que fueris operatus et que futura illic sperari debeat, et expecta mandatum.

Praticam pacis quam cum ipso turco habuimus justifica et declara quod invitati ab eo et requisiti de pace, misimus oratores nostros, sed cognita illius insatiabili et perfidiora ambitione omnia rapiendi et dominandi ubique terrarum, aspirantis et citra et ultra mare ad imperium omnium gentium et omnium nationum, et cognita dispositione dominorom quos supra memoravimus ad conculcandam tantam rabiamet seviciem, et se liberandum ab ista peste, cum eis potius in comunem salutem concurrere voluimus, quam secum ad pacem devenire, et oratorem nostrum pace infecta, revocavimus. Sicque persuadere nitaris, ut excellentia sua in suo quod nobis per ejus oratorem et literas propositum declaravit perseveret, et cum reliquis dominis hosti suo infensis a latere suo concurrat in illius extintionem, et opulentissimis regnis suis inferiorem Asiam adiungat, et universum dominatum hostis sibi gloriose vindicet. Que res, preterquam quod excellentissima per se sit erit, etiam firmamento et stabilimento universi imperii sui, depulsa comuni lue et omni remoto offendiculo ad totius orientis imperium.

Scripsit ad nos summus pontifex, deliberasse mittere nuntium quempiam suum, et nos beatitudini suae respondimus et suasimus talem missionem; si ita fuerit, tu eris cum predicto pontificio nuntio et secum omnia procura et solicita.

Et ex nunc captum sit, quod pro expeditione dicti oratores, accipi debeant ducatos 2000 auri de omni loco et officio, sive mutuo cum obbligatione necessaria quorum 500 auri sint pro illius provisione et reliqui pro impensis.

Et supra donis faciendis atque vestiendis et honorandis oratoribus prefati domini, collegium habeat libertatem providendi sicut ei visum fuerit et accipiantur pecuniae ad id necessariae ab officio rationem veterum.

Cum fueris in ditionem Caramani illum visita nostro nomine, sub literis nostris credentialibus, et suade atque orteris ad faciendum[114] contra Turcum, et pete ut ad tuum securum transitum prestare tibi placeat omnes favores et omnem possibilem commoditatem.

Preterea sel tempo et camin te servirà, visiterai el serenissimo re de Zorzania, sotto nostre lettere de credentia, quale te havemo fato dar e dapoi le convenienti et debite salutation per parte nostra facte, lo exhorterai et inflamerai con quelle parole convenienti et idonee che a la prudentia tua aparerà a questa impreza.

Ser Jacob Lauredanus procurator, ser sapientes consilii, ser Franciscus Michael sapiens ordinum, volunt commissionem per totum, sed loco verborum positorum inter duo in primo capitulo, volunt verba infrascripta: verum transacto yeme, si prefactus dominus se preparet pro veniendo aut mittendo exercitum contra Turcum, tu illic differ et sollicita expedictionem et scribe atque expecta mandatum; si vero postquam ver adveneris videres prefactum dominum non se movere, aut aliter rem dispositam quam suaserit, tu accepta bona licentia redeas ad presentiam nostram.

Secreta XXV. Cornet, Op. cit.