TITULUS VII DE IUDICIS PRONUNTIATIONIBUS (Cann. 1607 – 1618)

Can. 1607 - Causa iudiciali modo pertractata, si sit principalis, definitur a iudice per 

sententiam definitivam; si sit incidens, per sententiam interlocutoriam, firmo praescripto can. 

1589, § 1.

Can. 1608 - § 1.  Ad pronuntiationem cuiuslibet sententiae requiritur in iudicis animo moralis 

certitudo circa rem sententia definiendam.  

§ 2.  Hanc certitudinem iudex haurire debet ex actis et probatis.  

§ 3.  Probationes autem aestimare iudex debet ex sua conscientia, firmis praescriptis legis de 

quarundam probationum efficacia.  

§ 4.  Iudex qui eam certitudinem adipisci non potuit, pronuntiet non constare de iure actoris 

et conventum absolutum dimittat, nisi agatur de causa iuris favore fruente, quo in casu pro 

ipsa pronuntiandum est.

Can. 1609 - § 1.  In tribunali collegiali, qua die et hora iudices ad deliberandum conveniant, 

collegii praeses statuat, et nisi peculiaris causa aliud suadeat, in ipsa tribunalis sede 

conventus habeatur.  

§ 2.  Assignata conventui die, singuli iudices scriptas afferant conclusiones suas in merito 

causae, et rationes tam in iure quam in facto, quibus ad conclusionem suam venerint; quae 

conclusiones actis causae adiungantur, secreto servandae.  

§ 3.  Post divini Nominis invocationem, prolatis ex ordine singulorum conclusionibus 

secundum praecedentiam, ita tamen ut semper a causae ponente seu relatore initium fiat, 

habeatur discussio sub tribunalis praesidis ductu, praesertim ut constabiliatur quid 

statuendum sit in parte dispositiva sententiae.  

§ 4.  In discussione autem fas unicuique est a pristina sua conclusione recedere.  Iudex vero 

qui ad decisionem aliorum accedere noluit, exigere potest ut, si fiat appellatio, suae 

conclusiones ad tribunal superius transmittantur.  

§ 5.  Quod si iudices in prima discussione ad sententiam devenire aut nolint aut nequeant, 

differri poterit decisio ad novum conventum, non tamen ultra hebdomadam, nisi ad normam 

Can. 1600 complenda sit causae instructio.

Can. 1610 - § 1.  Si iudex sit unicus, ipse sententiam exarabit.  

§ 2.  In tribunali collegiali, ponentis seu relatoris est exarare sententiam, desumendo motiva 

ex iis quae singuli iudices in discussione attulerunt, nisi a maiore numero iudicium praefinita 

fuerint motiva praeferenda; sententia dein singulorum iudicium subicienda est approbationi.  

§ 3.  Sententia edenda est non ultra mensem a die quo causa definita est, nisi, in tribunali 

collegiali, iudices gravi ex ratione longius tempus praestituerint.

Can. 1611 - Sententia debet:  

1_ definire controversiam coram tribunali agitatam, data singulis dubiis congrua responsione; 

2_ determinare quae sint partium obligationes ex iudicio ortae et quomodo implendae sint; 

3_ exponere rationes seu motiva, tam in iure quam in facto, quibus dispositiva sententiae 

pars innititur; 

4_ statuere de litis expensis.

Can. 1612 - § 1.  Sententia, post divini Nominis invocationem, exprimat oportet ex ordine 

qui sit iudex aut tribunal; qui sit actor, pars conventa, procurator, nominibus et domiciliis rite 

designatis, promotor iustitiae, defensor vinculi, si partem in iudicio habuerint.  

§ 2.  Referre postea debet breviter facti speciem cum partium conclusionibus et formula 

dubiorum.  

§ 3.  Hisce subsequatur pars dispositiva sententiae, praemissis rationibus quibus innititur.  

§ 4.  Claudatur cum indicatione diei et loci in quibus prolata est et cum subscriptione iudicis 

vel, si de tribunali collegiali agatur, omnium iudicum et notarii.

Can. 1613 - Regulae superius positae de sententia definitiva, sententiae quoque 

interlocutoriae aptandae sunt.

Can. 1614 - Sententia quam primum publicetur, indicatis modis quibus impugnari potest; 

neque ante publicationem vim ullam habet, etiamsi dispositiva pars, iudice permittente, 

partibus significata sit.

Can. 1615 - Publicatio seu intimatio sententiae fieri potest vel tradendo exemplar sententiae 

partibus aut earum procuratoribus, vel eisdem transmittendo idem exemplar ad normam can. 

1509.

Can. 1616 - § 1.  Si in sententiae textu vel error irrepserit in calculis, vel error materialis 

acciderit in transcribenda parte dispositiva aut in factis vel partium petitionibus referendis, vel 

omissa sint quae can. 1612, § 4 requirit, sententia ab ipso tribunali, quod eam tulit, corrigi 

vel compleri debet sive ad partis instantiam sive ex officio, semper tamen auditis partibus et 

decreto ad calcem sententiae apposito.  

§ 2.  Si qua pars refragetur, quaestio incidens decreto definiatur.

Can. 1617 - Ceterae iudicis pronuntiationes, praeter sententiam, sunt decreta quae si mere 

ordinatoria non sint, vim non habent, nisi saltem summarie motiva exprimant, vel ad motiva in 

alio actu expressa remittant.

Can. 1618 - Sententia interlocutoria vel decretum vim sententiae definitivae habent, si 

iudicium impediunt vel ipsi iudicio aut alicui ipsius gradui finem ponunt, quod attinet ad 

aliquam saltem partem in causa.