Caput VII De humilitate

^[1] Clamat nobis scriptura divina, fratres, dicens: Omnis qui se exaltat humiliabitur et qui se humiliat exaltabitur. ^[2] Cum haec ergo dicit, ostendit nobis omnem exaltationem genus esse superbiae. ^[3] Quod se cavere propheta indicat dicens: Domine, non est exaltatum cor meum neque elati sunt oculi mei, neque ambulavi in magnis neque in mirabilibus super me. ^[4] Sed quid si non humiliter sentiebam, si exaltavi animam meam? – sicut ablactatum super matrem suam, ita retribues in animam meam.

^[5] Unde, fratres, si summae humilitatis volumus culmen attingere et ad exaltationem illam caelestem ad quam per praesentis vitae humilitatem ascenditur volumus velociter pervenire, ^[6] actibus nostris ascendentibus scala illa erigenda est quae in somnio lacob apparuit, per quam ei descendentes et ascendentes angeli monstrabantur. ^[7] Non aliud sine dubio descensus ille et ascensus a nobis intellegitur nisi exaltatione descendere et humilitate ascendere. ^[8] Scala vero ipsa erecta nostra est vita in saeculo, quae humiliato corde a Domino erigatur ad caelum. ^[9] Latera enim eius scalae dicimus nostrum esse corpus et animam, in qua latera diversos gradus humilitatis vel disciplinae evocatio divina ascendendo inseruit.

^[10] Primus itaque humilitatis gradus est si, timorem Dei sibi ante oculos semper ponens, oblivionem omnino fugiat ^[11] et semper sit memor omnia quae praecepit Deus, ut qualiter et contemnentes Deum gehenna de peccatis incendat et vita aeterna quae timentibus Deum praeparata est animo suo semper evolvat. ^[12] Et custodiens se omni hora a peccatis et vitiis, id est cogitationum, linguae, manuum, pedum vel voluntatis propriae sed et desideria carnis, ^[13] aestimet se homo de caelis a Deo semper respici omni hora et facta sua omni loco ab aspectu divinitatis videri et ab angelis omni hora renuntiari.

^[14] Demonstrans nobis hoc propheta, cum in cogitationibus nostris ita Deum semper praesentem ostendit dicens: Scrutans corda et renes Deus; ^[15] et item: Dominus nouit cogitationes hominum; ^[16] et item dicit: Intellexisti cogitationes meas a longe; ^[17] et: Quia cogitatio hominis confitebitur tibi. ^[18] Nam ut sollicitus sit circa cogitationes suas perversas, dicat semper utilis frater in corde suo: Tunc ero immaculatus coram eo si observavero me ab iniquitate mea.

^[19] Voluntatem vero propriam ita facere prohibemur cum dicit scriptura nobis: Et a voluntatibus tuis avertere. ^[20] Et item rogamus Deum in oratione ut fiat illius voluntas in nobis. ^[21] Docemur ergo merito nostram non facere voluntatem cum cavemus illud quod dicit sancta scriptura: Sunt viae quae putantur ab hominibus rectae, quarum finis usque ad profundum inferni demergit, ^[22] et cum item pavemus illud quod de neglegentibus dictum est: Corrupti sunt et abominabiles facti sunt in voluntatibus suis.

^[23] In desideriis vero carnis ita nobis Deum credamus semper esse praesentem cum dicit propheta Domino: Ante te est omne desiderium meum. ^[24] Cavendum ergo ideo malum desiderium quia mors secus introitum delectationis posita est. ^[25] Unde scriptura praecepit dicens: Post concupiscentias tuas non eas.

^[26] Ergo si oculi Domini speculantur bonos et malos ^[27] et Dominus de caelo semper respicit super filios hominum, ut videat si est intellegens aut requirens Deum, ^[28] et si ab angelis nobis deputatis cotidie die noctuque Domino factorum nostrorum opera nuntiantur, ^[29] cavendum est ergo omni hora, fratres, sicut dicit in psalmo propheta, ne nos declinantes in malo et inutiles factos aliqua hora aspiciat Deus ^[30] et, parcendo nobis in hoc tempore quia pius est et exspectat nos converti in melius, ne dicat nobis in futuro: Haec fecisti et tacui.

^[31] Secundus humilitatis gradus est si propriam quis non amans voluntatem desideria sua non delectetur implere, ^[32] sed vocem illam Domini factis imitetur dicentis: Non veni facere voluntatem meam, sed eius qui me misit. ^[33] Item dicit scriptura: Voluntas habet poenam et necessitas parit coronam.

^[34] Tertius humilitatis gradus est ut quis pro Dei amore omni oboedientia se subdat maiori, imitans Dominum, de quo dicit apostolus: Factus oboediens usque ad mortem.

^[35] Quartus humilitatis gradus est si, in ipsa oboedientia duris et contrariis rebus vel etiam quibuslibet irrogatis iniuriis, tacite conscientia patientiam amplectatur ^[36] et sustinens non lassescat vel discedat, dicente scriptura: Qui perseveraverit usque in finem, hic salvus erit; ^[37] item: Confortetur cor tuum et sustine Dominum. ^[38] Et ostendens fidelem pro Domino universa etiam contraria sustinere debere, dicit ex persona sufferentium: Propter te morte afficimur tota die, aestimati sumus ut oves occisionis. ^[39] Et securi de spe retributionis divinae subsequuntur gaudentes et dicentes: Sed in his omnibus superamus propter eum qui dilexit nos. ^[40] Et item alio loco scriptura: Probasti nos, Deus, igne nos examinasti sicut igne examinatur argentum; induxisti nos in laqueum; posuisti tribulationes in dorso nostro. ^[41] Et ut ostendat sub priore debere nos esse, subsequitur dicens: Imposuisti homines super capita nostra.

^[42] Sed et praeceptum Domini in adversis et iniuriis per patientiam adimplentes, qui percussi in maxillam praebent et aliam, auferenti tunicam dimittunt et pallium, angariati miliario vadunt duo, ^[43] cum Paulo Apostolo falsos fratres sustinent et persecutionem sustinent et maledicentes se benedicent.

^[44] Quintus humilitatis gradus est si omnes cogitationes malas cordi suo advenientes vel mala a se absconse commissa per humilem confessionem abbatem non celaverit suum. ^[45] Hortans nos de hac re scriptura dicens: Revela ad Dominum viam tuam et spera in eum. ^[46] Et item dicit: Confitemini Domino quoniam bonus, quoniam in saeculum misericordia eius. ^[47] Et item propheta: Delictum meum cognitum tibi feci et iniustitias meas non operui. ^[48] Dixi: Pronuntiabo adversum me iniustias meas Domino, et tu remisisti impietatem cordis mei.

^[49] Sextus humilitatis gradus est si omni vilitate vel extremitate contentus sit monachus, et ad omnia quae sibi iniunguntur velut operarium malum se iudicet et indignum, ^[50] dicens sibi cum propheta: Ad nihilum redactus sum et nescivi, ut iumentum factus sum apud te et ego semper tecum.

^[51] Septimus humilitatis gradus est si omnibus se inferiorem et viliorem non solum sua lingua pronuntiet, sed etiam intimo cordis credat affectu, ^[52] humilians se et dicens cum propheta: Ego autem sum uermis et non homo, opprobrium hominum et abiectio plebis. ^[53] Exaltatus sum et humiliatus et confusus. ^[54] Et item: Bonum mihi quod humiliasti me, ut discam mandata tua.

^[55] Octavus humilitatis gradus est si nihil agat monachus, nisi quod communis monasterii regula vel maiorum cohortantur exempla.

^[56] Nonus humilitatis gradus est si linguam ad loquendum prohibeat monachus et, taciturnitatem habens, usque ad interrogationem non loquatur, ^[57] monstrante scriptura quia in multiloquio non effugitur peccatum, ^[58] et quia vir linguosus non dirigitur super terram.

^[59] Decimus humilitatis gradus est si non sit facilis ac promptus in risu, quia scriptum est: Stultus in risu exaltat vocem suam.

^[60] Undecimus humilitatis gradus est si, cum loquitur monachus, leniter et sine risu, humiliter cum gravitate vel pauca verba et rationabilia loquatur, et non sit clamosus in voce, ^[61] sicut scriptum est: Sapiens verbis innotescit paucis.

^[62] Duodecimus humilitatis gradus est si non solum corde monachus sed etiam ipso corpore humilitatem videntibus se semper indicet, ^[63] id est in opere Dei, in oratorio, in monasterio, in horto, in via, in agro vel ubicumque sedens, ambulans vel stans, inclinato sit semper capite, defixis in terram aspectibus, ^[64] reum se omni hora de peccatis suis aestimans iam se tremendo iudicio repraesentari aestimet, ^[65] dicens sibi in corde semper illud quod publicanus ille evangelicus fixis in terram oculis dixit: Domine, non sum dignus, ego peccator, levare oculos meos ad caelos. ^[66] Et item cum Propheta: Incurvatus sum et humiliatus sum usquequaque.

^[67] Ergo, his omnibus humilitatis gradibus ascensis, monachus mox ad caritatem Dei perveniet illam quae perfecta foris mittit timorem, ^[68] per quam universa quae prius non sine formidine observabat absque ullo labore velut naturaliter ex consuetudine incipiet custodire, ^[69] non iam timore gehennae, sed amore Christi et consuetudine ipsa bona et delectatione virtutum. ^[70] Quae Dominus iam in operarium suum mundum a vitiis et peccatis Spiritu Sancto dignabitur demonstrare.