Psalmus XI

a. In finem pro octava PSALM DAVID. Salvum me fac Domine, quoniam defecit sanctus; quoniam diminutate sunt veritates a filiis hominum.

b. Vana locuti sunt unusquisque ad proximum suum; labia dolosa in corde et corde locuti sunt.

c. Disperdat Dominus universa labia dolosa, et linguam magniloquam. Qui dixerunt linguam nostram magnificabimus: labia nostra a nobis sunt, quis noster Dominus est?

d. Propter miseriam inopum et gemitum pauperum, nunc exurgam, dicit Dominus. Ponam in salutari, fiducialiter agam in eo. Eloquia Domini eloquia casta, argentum igne examinatum: probatum terrae, purgatum septuplum. Tu Domine servabis nos, et custodies nos a generatione hac in aeternum. In circitu impii ambulant: secundum altitudinem tuam multiplicasti filios hominum.

a. In praemissa decade Psalmista tractavit de percussione, quam ipse passus est ab Absalone filio suo, per quam figurabatur persecutio, quam passurus erat Christus a Iuda; in hac autem secunda decade, sicut ex titulus quorundam psalmorum apparet, agit de persecutione quam passus est a Saule, per quam figurabatur persecutio, quam Christis erat passurus a principibus sacerdotum.

Dividitur autem deca huius in duas partes. In prima petit liberari ab inimicis. In secunda iam liberatus orat pro sui exaltatione, In psal. Exaudiat te Dominus, qui quidem competit quantum ad historiam David, quia mortuo Saule David promotus est in regem: et quantum ad mysterium Christo, cuius regnum in morte eius confirmatum est: Phil. 2. Propter quod, quia scilicet factus est obediens Patri usque ad mortem, Deus exaltivit illum.

In prima parte facti duo. Primo petit liberationem. Secundo de liberatione gratias agit: et hoc in 17. Psal. Diligam te. Circa primum tria facit. Primo exaggerat persecutorum malitiam. Secundo commemorat propriam iustitiam, ibi, Domine quis habitabit. Tertio propter suam iustitiam petit exauditionis efficaciam, ibi, Exaudi Domine etc.

Circum primum duo facit. Primum reprehendit adversariorum doliositatem. Secundo arguit eorem iniquitatem, ibi, Dixit insipiens. Circa primum duo facit. Primo commemorat dolositatem eorem. Secundo petit divinum lumen, ne ab eis illaqueetur, ibi, Usquequo Domine.

Hoc etiam satis competit quantum ad historiam David, contra quem Saul dolose procedebat. Praemittit autem huic psalmo talem titulum, In finem pro octava psalmus David, quod expositum est supra. Circa primum tria facit. Primo describit commemorationem dolositatis eorum. Secundo petit eorum destructionem, ibi, Disperdat Dominus. Tertio ponit rationis exauditionem, ibi, Propter miseriam etc.

Circa primum duo facit. Primo describit eorum defectum. Secundo subdit defectus signum, ibi, Vana locuti sunt. Circa primum sciendum est quod David considerans malitiam adversarii contra se invalescentum, quasi stupefactus, primo recurrit ad divinum auxilium dicens, Domine salvum me fac.

Et merito: quia propter eum non est salvator, ut dicitur Isa. 45. Secundo enumerat eorum defectus. Duo autem praeservant hominem a malo, scilicet timor Dei: Eccl. 2. Qui timet Deum, custodiet mandata illius: et amor vertitatis, quia scilicet recta opera dicuntur vera quasi concordantia regulae: quae si non sint recta, pertinent ad infamiam.

Aliqui enim etsi propter timorem Dei mala non vitent, retrahuntur tamen ab eis propter infamiam. Sed aliquis nec infamiam timet: unde dicitur Luc. 18. de quodam qui Nec Deum timet nec hominem reveretur. Et ista duo excludit ab adversariis Psalmista. Primo quidem timorem Dei, cum dicit, Quoniam defecit sanctus: sanctitas enim in timore et cultu Dei consistit. Unde et divino cultui dedicata sancta dicuntur; quasi dicat, Non invenitur in hoc mundo homo qui Deum timeat: Mich. 7. Periit sanctus de terra, et rectus in hominibus non est. Secundo excludit veritatis amorem cum dicit, Quoniam diminutae.

Sed quaerendum est, quare dicit, veritates in plurali: Osee 4. Non est veritas Dei in terra.

Ad quod dicendum est, quod una est primordalis veritas, quae est in intellectu divino: Io. 14. Ego sum via, veritas, et vita. Sicut autem ab una facie hominis diversae simultudines resultant in diversis speculis, et in uno similiter speculo fracto, ita in diversis animabus ab una veritate divina diversae veritates resultant. Et similiter in una anima, quia non attingit ad simplicitatem divinam, sed est composita, ex quo est, et quod est, apparent ab illa una veritate qua sancta anima illustratur, diversae veritates: quae quidem veritates, cum anima recedit a Deo per culpas, diminuuntur.

Vel dicendum, quod dicit veritates, propter triplicem veritatem creatam quae est in sanctis, scilicet vitae, de qua Isa. 38. Memento quomodo ambulaverim coram te in veritate. Doctrinae: Mat. 21. Scimus quia verax es, et viam Dei in veritate doces. Et justitiae, de qua Exo. 18. Provide de omni plebe viros potentes et timentes Deum, in quibus sit veritas. De ista veritate videtur loqui psalmus iste, scilicet de veritate iustitiae; a qua quidem recessit Saul cum persequeretur ipsum David iniuste.

Dicendum ergo est, quod huiusmodi veritates diminutatae sunt non a seipsis, sed, A filius hominum, per quorum culpas depravantur. Et quidem veritas vitae diminuitur, quando bonum iudicatur malum. Doctrinae, quando lux dicitur tenebrae. Veritas vero iustitia, quando amarum iudicitur dulce: et e converso: Isa. 5. Vae qui dicitis bonum malum, et malum bonum: ponentes lucem tenebras, et tenebram lucem: pontentes amarum dulce, et dulce amarum.

Dicit autem sanctitatem deficere, quia sit a Deo recessus per gratium, statim tollitur unico peccato mortali. Veritas autem quasi successive diminuitur: Hieronymus habet, Quoniam deficit misericors: et quoniam diminuti sunt fideles, quia misericordia et iustitia requiruntur ad proximum: Proverb. 20. Virum autem fidelum quis inveniet?

b. Consequentur cum dicit Vana, ponit signum defectus sanctitatis; et est duplex, scilicet vanitas et dolositas. Primum signum defectis est vanitas: et quantum ad hoc dicit, Vana locuti sunt etc. Vanum est quod non habent subsisteniam. Vera ergo quibus nihil vanitatis subest, sunt: unde 1. Tim. 1. Finis praecepti est charitas de corde puro, de conscientia bona, et fide non ficta: a qua quidem aberrantes conversi sunt in vaniloquium: Hier. 9. Ununquisque a proximo suo se custodiat: Gregorius: Sermo vanus, vanue mentis index est.

Item vanum est quod intellectu non tenetur: etiam superflua verba vana sunt: Prov. 14. Ubi plurima verba, ibi frequenter egestas. Item vanum est quod non est stabile: et sic verba de temporalibus vana sunt: Io. 3. Qui de terra est, de terra loquitur: Isa. 29. De humo mussitabit eloquium tuum: sed ad quem loquuntur vana? Ad proximum, cui debent dicere verum: Eph. 4. Loquimini unusquisque veritatem cum proximo suo.

Secundum signum defectus sanctitatis est dolositas; et quantum ad hoc dicit, Labia dolosa in corde, et corde locuti sunt. Geminatio duplex cor significat. Ostendunt autem ore se habere unum, corde autem habent aliud. Ostendunt se dolere, et gaudent diligere, et odiunt compati, et laetantur: Iam. 1. Vir duplex animo inconstans est in omnibus viis suis: Eccl. 2. Vae duplici corce et labiis sceletis.

c. Disperdat. Hic petit destructionem eorum. Et primo petit eam. Secundo innuit causam, ibi, Universa labia etc. quasi bis perdat, scilicet in anima et corpore: Hier. 17. Induc super eos diem afflictionis, et duplici contritione contere eos Domine Deus. Consequentur ponit causam malitiae eorum: et ponit tria, scilicet fraudulentiam, quia, Labia dolosa: est enim dolus, cum quis aliud agit et aliud simulat. Dolus in corde concipitur, sed tegitur verbis, vel factis: Prov. 12. Dolus in corde cogitantium mala. Hos dispergit Deus, quoniam detegit: tunc enim non habet rationem doli, dolus enim est occulta malitia. Unde non petit eorum destructionem, sed malitiae detectionem.

Vel petit eorum perditionem per gratiam: Prov. 19. Pestilente flagellato stultus sapientior erit; unde dicit, Labia dolosa. Glossa, quasi ratio petitionis est dolositas. Vel disperdat eos, quasi de malitia puniendo, ut ipsi in ea incidant, insto Dei iudicio, ut de Aman dicitur Esther. 7. contra Mardochaeum. Suspensus est Aman in patibulo quod paraverat Maradochaeo: Ezech. 3. Linguam tuam adhaerere faciam palato tuo: et eris mutus quasi non audiens ulterius fraudes facere: Prov. 21. Multato pestilente sapientior est parvulus. Item 22. Stultitia colligita est in corde pueri, et virga disciplinae fugabit eam.

Secundo ponit iactantiam, Et linguam magniloquiam, de se apud nos, qui eos magnos reputant: Ps. 72. Posuerunt in caelum os suum, et lingua eorum transvit in terram. Illud autem quod est maius in alio consuevimus revereri, et quod minus non reputare. Ut ergo appareat magni, et Deo aequales, contemnunt Deum, idest divinos honores.

Sic de Antichristo dicitur, quod adversus Deum deorum loquitur: 2. The. 2. Adversatur et extollitur super omne quod dicitur Deus et colitur, ita ut in templo Dei sedeat, ostendens se quasi ipse sit Deus. Et de Antioco 2. Mach. 9. Iustum est subditum esse Deo, et mortalem Deo non paria sentire: et Act. 12. de Herode, quod acclamabat ei populus voces Dei et non hominis. Et ne possent excussari, quod non est proposito fecerunt, subdit, Qui dixerunt, scilicet ex proposito, Linguam nostram magnificabimus.

Tertio ponit eorum blasphemiam sive superbiam, Labia nostra a nobis sunt. Haec est enim prima species superbiae, quando quis aestimat se habere a semetipso: 1. Reg. 2. Nolite multiplicare loqui sublimia, gloriantes: 2. Cor. 3. Non sumus sufficientes cogitare aliquid a nobis, quasi ex nobis, sed sufficientia nostra a Deo est. Secunda species superbiae est, quando aliquis vult in aliquo gloriari prae ceteris; unde dicit, Quis noster Dominus est: Iob. 21. Quis est omnipotens ut serviamus ei? Osee. 7. Reversis sunt ut essent absque iugo, et facti sunt quasi arcus dolosus: Iob. 11. Vir vanus in superbiam erigitur, et quasi pullum onagri se liberum natum putat.

d. Propter. Hic tertio ponit orationis exauditionem. Et primo praemittit. Secundo ponit eius certitudinem, ibi, Eloquia Domini. Tertio ponit suam credulitatem, ibi, Tu Domine. Dicit ergo, Propter miseriam, idest multiplicem defectum: Inopem, idest carentium opibus: Et gemitum, idest singultus: Pauperum, idest parum habentium: Psal. 9. Tibi derelictus est pauper: Exo. 2. Audivit gemitus eorum, et recordatus est foederis.

Nunc exurgam dicit Dominus. Nunc in tempore opportuno: Psal. 9. Adiutor in opportunatibus in tribulatione: Isa. 49. Tempore accepto exaudivi te, et in die salutis adivi te. Ponam in salutari tuo, idest apponam: Fiducialiter agam in eo, idest ego ero in eo: Hier. 1. Ne timeas a facis eorum, quia ego tecum sum: Isa. 14. Dominus exercitum decrevit, et quis poterit infirmare? Manus eius extenta, et quis avertet eam? Hiere. 1. Bellabunt adversum te, et non praevalebunt, quia tecum sum ut liberem te. Et 29. Erit tibi anima tua in salutem, quia in me habuisti fiduciam, ait Dominus

Consequenter ponit promissionis certitudinem, Eloquia Domini, eloquia casta: non adultera per admixtionem alicuius extranei, vel castigate a superfluitate, vel incorrupta, quia castus quis dicitur ante experientiam, sed continens post. Non vana, sed firma. Matt. 24. Caelum et terra transibunt, verba autem mea non transibunt. Secundo sunt plena veritate, unde, Argentum igne examinatum. Argentum est album sine maculatione, sonorem sine simulatione, odoriferum sine infectione. Probatum terrae, idest a terrae.

Graeci autem ablativo carent. Haec autem est translatio de Graeco. Purgatum septuplum, idest perfecte. Et respondet propheta, Tu ergo Domine servabis nos, a malo, Et custodies nos in bono a generatione hac aeternum. Ergo In circitu impii ambulant, ita quod ad finem itineris quem intendunt, nunquam venient, scilicet ut affligant alios, sicut volunt: Isa. 59. Semitae eorum incurvatae in eis. Et quare? quia, Secundem altitudinem tuam multiplicatisti filios hominum, quia in domo mea non solum sunt vase aurea et argentea, sed lignea et fictilia: et quaedem quidem in honorem sanctificata ad omne opus bonum parata, 2 Tim. 2. Vel In circitu, vitiorum, ambulant impii, non pertingentes ad medium virtutis: 1. Reg. 25. Anima inimicorum tuorum rotabitur etc.