Psalmus XIII

Dixit insipiens in corde suo, Non est Deus. Corrupti sunt et abominabiles facti sunt in studiis suis: non est qui faciat bonum, non est usque ad unum.

Dominus de caelo prospexit super filios hominum, ut videat si est intelligens, aut requirens Deum. Omnes declinaverunt, simul inutiles facti sunt: non est qui faciat bonum, non est usque ad unum.

Sepulcrum patens est guttur eorum: linguis suis dolose agebant, venenum aspidum sub labiis eorum.

Quorum os maledictione et amaritudine plenum est; veloces pedes eorum ad effundendum sanguinem.

Contritio et infelicitas in viis eorum, et viam pacis non cognoverunt; non est timor Dei ante oculos eorum.

Nonne cognoscent omnes qui operantur iniquitatem, qui devorant plebem meam sicut escam panis? Dominum non invocaverunt, illic trepidaverunt timore ubi non erat timor. Quoniam Dominus in generatione iusta est, consilium inopis confudistis; quoniam Dominus spes eius est.

Quis dabit ex Syon salutare Israel? cum averterit Dominus captivitatem plebis suae, exultabit Iacob, et laetabitur Israel.

Supra Psalmist exprobravit dolositatem inimicorum; hic ponit eorum malitiam. Titulus, In finem Psalmus David.Et circa hoc duo facit. Primo manifestat eorum malitiam. Secundo ponit spem liberationis suae ab eis, ibi, Nonne cognoscent etc. Et circa primum duo facit. Primo proponit eorum malitiam. Secundo certificat hanc malitiam eis inesse, ibi, Dominus de caelo etc. Prima in duo. Primo proponit radicem malitiae eorum. Secundo processum malitiae, Corrupti sunt etc. sicut dicitur Eccl. 10. Initium omnis peccati superbia, et initium superbiae hominis apostatare a Deo. Quod homo ergo non habeat Deum in corde, principium malitiae est; et ideo dicit, Dixit insipiens in corde suo, non est Deus: Sap. 1. In malevolam animam non introibit sapientiae, aut habitabit in corpore subdito peccatis.

Sed numquid potest dicere? Dicere in corde est cogitare. Sed numquid potest cogitare Deum non esse? Anselmus dicit, quod nullus potest. Item Damascenus. Cognitio Dei naturaliter omnibus est inserta: naturaliter cognita nullus potest cogitare non esse.

Sed sciendum, quod de cognitione Dei dupliciter loqui possumus, scilicet secundum se, vel quod nos. Si primo modo, sic procul dubio non potest cogitari non esse: nulla enim propositio potest cogitari falsa ex sua natura, cuius praedicatum includitur in definitione subiecti. Notandum est autem, quod in Deo est aliter esse quam in aliis, quia esse Dei est eius substantia. Ergo qui dicit Deum secundum se, dicit ipsum esse: et ideo secundum se non potest cogitari non esse, et verbum Damasceni solvitur: quia quod naturaliter insertum est, indeterminate scitur, scilicet quod Deus sit, sed non idem, quod Deus, sed per fidem habetur: Deus dicitur a theos quod est ardere omnem malitiam. Tunc ergo dicit aliquis, quod non est Deus, quando cogitat quod non est omnipotens: et quod non habet curam rerum humanarum: Iob 21. Quis est omnipotens ut serviamus ei? Potest referri ad Iudaeos dicentes Christum hominem purum esse, non Deum: Io. 10. Tu homo cum sis, facis teipsum Deum. Qui Iudaei, non credentes ipsum qui promissus erat in lege, dicunt, Non est Deus, iste scilicet qui nobis praedicat. Et hoc dixit, Insipiens, quia Dei sapientiam recipere noluerunt habentes oculos mentis excaecatos: Ps. 81. Nescierunt neque intellexerunt: Sap. 2. Excaecavit enim eos malitia eorum. Vel hic reprehenditur peccator. Primo de peccato cordis in consensu, ibi, Dixit insipiens. Secundo peccato operis, ibi, Corrupti sunt. Tertio peccato consuetudinis, ibi, Et abominabiles. Primo vocat peccatorem insipientem, quia sapientiam non habet, ut dicit etc. Item quia non sapiunt ei spiritualia: 1 Cor. 2. Animalis homo non percipit quae Dei sunt. Consequenter ponitur processus malitiae, Corrupti sunt et abominabiles. Sicut duae partes iustitiae sunt facere bonum, et vitare malum, sic iniustitiae duae partes sunt, facere malum, et vitare bonum. Et primo ponit primam partem. Secundo secundam. Circa primam duo ponit. Primo perversitatem vitiorum. Secundo abominationem eorum. In corporibus sequitur corruptio per exhalationem naturalis caloris expulsi ab extraneo calore: calor namque naturalis animae est amor Dei. Quando ergo subintrat extraneus amor concupiscentiae, et aliorum peccatorum, recedit Deus. Et ideo cum dixit, Non est Deus, statim subdit, Corrupti sunt: Hier. 5. Negaverunt Deum, et dixerunt non est ipse, scilicet peccatorum damnator, iustorum remunerator: Eccl. 21. Cor fatui, scilicet peccatoris, quasi vas confractum, Corrupti ergo sunt, peccatores per malum actum: Io. 3. Erant autem eorum mala opera: quia postquam per consensum amittunt bona gratuita, corrumpuntur in eis naturalia; et ideo sequitur eos poena: Ps. 96. Ignis ante ipsum praecedet, et inflammabit in circuitu inimicos eius. Item quando corpus putrescit, redditur abominabile. Sic anima hominis quamdiu amor Dei est in ea, est Deo accepta; sed quando corrumpitur per peccatum, fit abominabilis. Abominabile est, quod humanus appetitus refugit: et ideo dicit, Et abominabiles facti sunt, scilicet Deo et hominibus peccatores per consuetudinem peccandi: Hier. 2 Quam vilis facta es nimis, iterans vias tuas? Osee 9. Alienati sunt in confusione, et facti sunt abominabiles, sicut ea quae dilexerunt. Et dixit, In studiis, quia per ea deveniunt abominabilia. Vel studiose faciunt secundum Hieronymum. Plus enim abominatur Deus studosam voluntatem peccandi, quam ipsum peccatum: Iob 34. Quasi de industria recesserunt ab eo: et vias eius intelligere noluerunt. Alia litera habet, Corrumpunt et abominati sunt studium, scilicet sapientiae et disciplinae: Prov. 1. Exosam habuerunt disciplinam, et timorem Domini non susceperunt: Ezec. 8. Adhuc videbis abominationes maiores. Consequenter agit de vitatione boni, Non est qui faciat bonum, quia non est iustus in terra qui faciat bonum, et non peccet, Eccl. 7. Usque ad unum, idest Christum, quia ipse solus nec peccatum contractum habuit, nec commissum. Beata Virgo habuit contractum peccatum: Eccl. 7. Virum de mille unum reperi, mulierem ex omnibus non inveni. Vel, Usque ad unum, quia nec unus est qui perfecte faciat bonum. Verum est, supposito quod dixerunt, Non est Deus, Et corrupti sunt.

Dominus. Hic primo certificat culpam. Secundo exponit, ibi, Sepulcrum. Peccatum certificatur per iniquitatem; et ideo hic ponit Dei inquisitionem dicens, Vos dicitis quod non est Deus; sed falsum est, quia Dominus de caelo prospexit super filios hominum: Prov. 16. Omnes viae hominis patent oculis eius. Prospexit ergo mittendo filium suum Dominus Pater de caelo, idest de sinu pietatis suae: Isa. ult.: Caelum mihi sedes est. Vel de caelo, idest Christus per quem iudicabit peccatores. Vel aliter. Dicunt aliqui quod Deus non cognoscit singularia et mutabilia, quia est immaterialis et simplex et aeternus. Et sic non cognoscit secundum motus rerum, et secundum modum suae cognoscibilitatis. Respondetur: immo: quia cognoscit materialia immaterialiter, ut Dionysius concludit. Et ita etiam cognoscit intellectus: et ideo dicit De caelo, idest de altitudine suae dignitatis et naturae. Prospexit super filios hominum. Et vult invenire in nobis voluntate antecedente, qua vult omnes salvos fieri, id quod pertinet ad salutem, scilicet ut cognoscamus Deum per intellectum, et amemus per affectum, et desideremus. Et ideo dicit, Ut videre faciat, quia ipse semper videat, idest videt, Si est intelligens per intellectum: Deut. 33. Utinam saperent et intelligerent etc. Aut requirens Deum, per affectum. Quid inveniet, cum hic quaesivit contrarium? quia Omnes declinaverunt; et ponit tria, scilicet declinationem a Deo, inutilem operationem, et cessationem a bono. Dicit ergo, Omnes declinaverunt, scilicit a Deo: Deut. 21. Novi quod post mortem meam inique agetis, et declinabitis de via quam praecepi vobis: Osee 4. Non est veritas, non est scientia, non est misericordia Dei in terra: Hier. 8. Nemo quod bonum est loquitur, nullus est qui agat poenitentiam de peccato suo. Item ex hoc quod declinat a Deo, efficitur inutilis: quia illud est inutile, quod non attingit ad id, ad quod factum est. Homo autem factus est ad fruendum Deo: Sap. 4. Multigena impiorum multitudo non erit utilis. Unde dicit Simul inutiles facti sunt. Item cessant a bono, quia Non est qui faciat bonum etc. Hoc iam expositum est.

Sepulcrum. Hieronymus dicit, quod Apostolus utitur testimonio istorum versuum Sepulcrum patens est. Et invenitur alibi in sacra Scriptura Rom. 13. ubi dicit quod aliquam partem accepit ex Isa. 39. aliam ex aliis partibus psalterii, et non ex isto psalmo tantum, cum ipse Hebraeus esset, et sciret hoc in Hebraeo non haberi; habetur tamen meditatione vulgata, qua vulgus utitur, vel quae non attribuitur alicui certae personae. A sepulcro patenti exhalat foetor; et ideo supra psalmista certificavit malitiam, sive culpam inimicorum; hic autem exponit eam: et circa hoc duo facit. Primo ostendit, quomodo sunt peccatores inutiles aliis. Secundo quomodo sibi, ibi, Contritio et infelicitas. Circa primum duo proponit. Primo quomodo noceant aliis verbo. Secundo quomodo facto, ibi, Veloces etc. Circa primum duo facit. Primo ponit promptitudinem oris ad nocendum. Secundo modum nocendi, ibi, Linguis suis dolose agebant. Dicit ergo Sepulcrum patens est guttur eorum. Tale autem ad nihil aliud est paratum nisi ut recipiant cadavera, sic os eius, quod semper est paratum ad mortificandum per detractionem, est sepulcrum patens, Apoc. 9. De ore eorum procedebat ignis, et fumus, et sulphur. Vel nota voracitatem eorum, quia guttur servit etiam ad comestionem, sed quandoque nocent dolo, quandoque malitia, et quandoque iniuria. Et primo ponit dolum quem habent in lingua. Linguis suis exterius blande loquendo: Hier. 9. Sagitta vulnerans lingua eorum dolum locuta est; secundo in corde: Venenum aspidum sub labiis eorum. Occultatum venenum mortificativum est, sed venenum aspidum insanabile est, et incantari non potest: Ps. 57. Sicut aspidis surdae, et obturantis etc. cuius venenum dormiendo interficit: Hier. 5. Inventi sunt in populo meo impii insidiantes, quasi aucupes ad capiendos viros. Ibidem: Sicut decipula plena avibus, sic domus eorum plenae dolo, qui dulci sono attrahunt ad laqueum aves. In quo designatur crudelitas, et pertinacia, et malitia: crudelitas, quia nituntur occidere: pertinacia, quia semper odium est in corde ipsorum; et ideo dicit, Venenum etc.

Quorum. Hic ostendit quomodo aperte nocent, quia per verba detractoria: Et amaritudine, idest amara verba: Lev. 9. Non maledices surdo. Vel quando verba contra Deum dicit, provocativa ad iniuriam, vel iram: Isa. 5. Rugitus eius ut leonis. Veloces. Hic ostendit quomodo noceant facto, Ad effundendum sanguinem:Prov. 1. Pedes eorum ad malum currunt, et festinant ut effundant sanguinem.

Contritio. Hic ostendit quomodo sint nocivi sibi ipsis. Dupliciter aliquis sibi nocet, perdendo scilicet bonum quod habet, et deficiendo ab eo quod sperat. Dicit ergo In viis eorum est contritio, quia conteritur bonum quod habent: et infelicitas, quia non perveniunt ad bonum speratum, scilicet felicitatem: Isa. 39. Vastitas et contritio in viis eorum, et viam pacis nescierunt, non est iudicium gressibus eorum. Vel contritio in mundo isto: infelicitas post mortem, quae felicitati est opposita: Iob 21. In diem perditionis servatur malus, et ad diem furoris ducetur: hoc provenit ex uno quod est contra dilectionem proximi, quia viam pacis non cognoverunt, scilicet quid sit. Vel viam pacis non cognoverunt, scilicet Christum, quia viae eius sunt viae pacis: Prov. 3. Viae eius, viae pulchrae. Non cognoverunt, quia ipsum Christum peccando occiderunt. Aliud contra dilectionem Dei; unde dicit, Non est timor Dei ante oculos eorum, et ex hoc peccant: quia ut dicitur Prov. 17. per timorem Domini declinat omnis homo a malo. Quia ergo hoc non habent, ideo sunt sepulcrum patens.

Nonne. Hic agit de spe liberationis. Et primo ostendit, quod impii non habent spem: quia Nonne cognoscent. Secundo ostendit quae sit huiusmodi spes, ibi, Quis dabit ex Syon. Circa primum duo facit. Primo ostendit quod non cognoscent spem hanc. Secundo ponit signum, ibi, Consilium inopis. Movet primo quaestionem, et interponit in se culpam impiorum, et loquitur sic. Dico quod sunt sepulcrum patens, et quod non est Deus in corde eorum, sed nunquid cognoscent, quod Dominus est in generatione iusta? quasi dicat, hoc debent cognoscere, et quod Dominus sit in ea: Hier. 14. Tu autem in nobis es Domine, et nomen sanctum tuum etc. Ps. 21. Tu autem in sancto habitas laus Israel. Est ergo Dominus in eo sicut in templo. Et omnes qui operantur iniquitatem, scilicet quantum ad Deum: Et devorant plebem meam sicut escam panis, quantum ad proximos, quos devorant auferendo bona eorum: Zach. 11. Voret unusquisque carnem proximi sui: Mich. 2. Comederunt carnem populi mei, et pellem eorum desuper excoriaverunt: Eccles. 24. Panis egentium vita pauperis, qui defraudat illum, homo sanguinis est. Non invocaverunt Deum, idest non habent spem de Deo: Isa. 59. Deum non invocaverunt. Et sequitur ex hoc, quod habent securitatem, ideo dicit, Illic trepedaverunt etc. Prov. 28. Fugit impius nemine persequente; Iob 15. Sonitus terroris semper in auribus illius, et pax cum sit illi, semper insidias suspicatur. Sed qui invocant Deum salvantur: Ioel 3. Omnes qui invocaverunt nomen Domini, salvi erunt: Prov. 18. Turris fortissima nomen Domini. Non ergo tales cognoscent, Dominus in generatione iusta est. Et ostendit quod non, per signum, quia Confudisti consilium inopis, idest confusibilem reputastis, et blasphemastis quantum in vobis est, et hoc est consilium inopis, ut sciat quoniam Dominus spes eius est: Ps. 21. Speravit in Domino, eripiat eum, salvum faciat eum, quoniam vult eum: Matth. 27. qui dicit, Si vis perfectus esse etc. Item. 19. Hoc consilium semper divites contemnunt: Prov. 1. Despexistis omne consilium meum, et increpationes meas neglexistis. Et unde? Quoniam Dominus spes eius est, quia non habent in mundo unde sperent nisi in Deo, qui spes sanctorum est.

Omnes antiqui expectabant hoc: Gen. 49. Non auferetur sceptrum de Iuda etc. Sed hoc expectabatur ex Syon, idest Iudaeis: Io. 4. Salus ex Iudaeis est. Sed quando? Responsio: hoc habebimus, Cum averterit Dominus captivitatem plebis suae, qui sunt in captivitate peccati et carcere inferni: Isa. 49. Equidem captivitas a forti tolletur, et quod captum fuerit a robusto: et tunc laetetur Iacob, idest populus Dei interius: et exultet Israel exterius.