|
a. Domine in virtute tua laetabitur rex, et super
salutare tuum exultabit vehementer.
b. Desiderium cordis eius tribuisti ei, et voluntate
labiorum eius non fraudasti eum.
c. Quoniam praevenisti eum in benedictionibus: posuisti
in capite eius coronam de lapide pretioso. Vitam petiit a te, et tribuisti ei
longitudinem dierum, in saeculum, et in saeculum saeculi.
d. Magna est gloria eius in salutari tuo: gloriam et
magnum decorem impones super eum. Quoniam dabis eum in benedictionem in
saeculum saeculi: laetificabis eum in gaudio cum vultu tuo.
e. Quoniam rex sperat in Domino, et in misericordia
Altissimi non commovebitur.
f. Inveniatur
manus tua omnibus inimicis tuis, et dextera tua inveniat omnes, qui te oderunt.
g. Pones eos
ut clibanum ignis, in tempore vultus tui: Dominus in ira sua conturbabit eos,
et devorabit eos ignis.
h. Fructum
eorum de terra perdes, et semen eorum a filiis hominum.
i. Quoniam
declinaverunt in te mala: cogitaverunt consilia, quae non potuerunt stabilire.
Quoniam pones eos dorsum, in reliquiis tuis praeparabis vultum eorum.
j. Exaltare
Domine in virtute tua, cantabimus et psallemus virtutes tuas.
a. Supra in praecedenti Psalmo facta est
petitio pro exaltatione regis; hic autem quasi exauditus praenunciat eam. Titulus, In finem Psalmus David.
Dividitur ergo Psalmus iste in duas partes. In prima praenunciat
regis exaltationem. In secunda hostium deiectionem, ibi, Inveniatur. Circa
primum tria facit. Primo pronunciat regis gaudium. Secundo ponit causam gaudii,
ibi, Desiderium. Et tertio meritum causae, ibi, Quoniam rex sperat in
Domino.
Hic Psalmus exponitur
de Christo qui est rex, et de David qui fuit eius figura; et ideo de utroque
potest exponi, de Christo secundum veritatem, de David secundum figuram.
Est ergo duplex
gaudium: unum de Deo; aliud de Dei beneficio.
Quantum ad primum
dicit, O, Domine, Deus pater, Rex, idest Christus, Laetabitur
in virtute tua, idest tuae divinitati: Ps. 17. Deus iudicium tuum regi
da. Et tunc laetatus est, quando vicit diabolum, et mortem morte sua; et
quando fecit miracula, quando ascendit in caelum: Ps. 46. Ascendit
Deus in iubilo: Isa. 33. Regnabit
rex et sapiens erit etc. 1
Cor. 1. Christum Dei virtutem et Dei sapientiam.
Similiter si dicatur de David. O, Domine, Deus Rex,
scilicet David et alii sancti, Laetabuntur in virtute tua: Cant. 1:
Laetabimur et exultabimus in te: memores uberum tuorum. Quantum ad secundum
dicit, Et super salutare tuum etc. idest super adeptionem salutis per te
factae. Praecipue Christus exultabit per hoc, quod per eum salvas genus
humanum: Luc. 1. Ipse salvum faciet populum suum.
b. Hic ponitur causa gaudii, quae est impletio
desiderii: Prov. 13. Desiderium si compleatur, delectat animam.
Sicut se habet desiderium ad gaudium, sic motus ad quietem,
ad quam per motum pervenitur. Unde primo ponitur impletio desiderii. Secundo
ponitur in quibus desiderium implevit, ibi, Quoniam praevenisti.
Est autem duplex desiderium: unum quod est tantum in corde,
aliud quod exprimitur ore: et utrumque impletur, quia Deus antequam oretur,
exaudit.
Quantum ad primum dicit, Desiderium cordis eius tribuisti
ei: Luc. 22. Desiderio desideravi hoc pascha manducare vobiscum: et dicitur
de quolibet viro iusto.
Quantum ad secundum dicit, Et voluntate labiorum eius,
idest quam expressit per labia: Non fraudasti eum, quia exaudisti eum: Heb.
5. Exauditus est pro sua reverentia: Isa. 46. Consilium meus stabit, et omnis voluntas mea
implebitur.
c. Hic ponit in quibus impletur desiderium.
Et primo dicit de impletione desiderii cordis. Secundo de impletione desiderii
orationis, quod idem est quod desiderium labiorum, ibi, Vitam.
Est autem duplex
beneficium; et ideo primo ponit beneficium spirituale interius, quod est
beneficium dulcedinis; et quantum ad hoc dicit, Quoniam praevenisti eum in
benedictionibus dulcedinis.
Unde dicere est bonum dicere; et dicere Dei est eius facere.
Unde in benedictione Dei intelligitur infusio bonitatis: Gen. 26. Benedicam
tibi, et multiplicabo semen tuum etc. Et 17. Benedicam ei, et multiplicabo eum, et augebo eum valde. Haec
ergo benedictio est dulcis: Sap. 12. O quam bonus et suavis est spiritus
tuus in nobis.
Ergo, In
benedictionibus dulcedinis, idest in bonis gratiae, et in immunitate a
peccatis, Praevenisti eum, idest Christum, tempore: quia a principio
conceptionis fuit plenus omni gratia: Io. 1. Vidimus eum plenum gratia et
veritate, quasi unigenitum a Patre: quia quam cito conceptus fuit, fuit
unitus divinae naturae; et tam cito fuit plenus gratia.
Item, Praevenisti
eum, quantitate: quia prae omnibus aliis gratiam accepit, et non ad
mensuram.
Sancti etiam
dicuntur praeveniri: Io. 4. Non quasi nos dilexerimus Deum, sed quoniam ipse
prior dilexit nos: Sap. 6. Praeoccupat eos qui se concupiscunt.
Et sic in figura
Christi David speciali gratia praeventus est: quia unctus fuit in regem, cum
adhuc esset puer, antequam ipse cogitaret de regno.
Beneficium
exterius ostendit dicens, Posuisti in capite eius coronam de lapide
pretioso.
Si haec
referuntur ad Christum, tunc est sensus, Posuisti in capite eius coronam de
lapide etc. idest fecisti eum regem. Corona autem est signum regiae
dignitatis: quia, ut dicitur Isa. 33. Regem in decore suo videbunt: Cant. 3.
Egredimini filiae Syon, et videte regem in diademate, quo coronavit eum mater
sua, idest divinitus, propter hoc dicit, De lapide pretioso, idest
de divinitate: quia regnum suum non est de hoc mundo, Io. 18.
Hier. De auro obrizo, idest purissimo: Apoc. 6.
Data est et corona.
Vel corona de lapide pretioso sunt Apostoli: qui dicuntur
lapides pretiosi propter pretiositatem doctrinae: Apoc. 12. In capite eius,
scilicet Christi, corona stellarum duodecim: Eccl. 15. Corona senum multa
peritia. Unde caetus apostolorum est quasi corona Christi.
Vel, posuisti in capite eius coronam, idest
ecclesiam: Prov. 12. Mulier, idest ecclesia, diligens corona est viro
suo, idest Christo.
Vel potest dici hoc de quolibet sancto: quia corona, sive
merces, est ipse Deus: Isa. 18. In die illa erit Dominus corona gloriae. De
lapide, propter soliditatem: Pretioso, quia David ad literam ab ipso
Deo coronatus est.
Consequenter ostendit, quomodo impletur petitio labiorum
eius: unde dicit, Vitam petiit a te, quando petiit a te resurrectionem: Ps.
40. Tu autem Domine miserere
mei, et resuscita me, et retribuam eis. Et hoc datum est ei: Ps. 2 Postula a me, et
dabo tibi gentes haereditatem: Luc. 11. Omnis qui petit accipit.
Similiter etiam
quilibet sanctus petit hoc, scilicet vitam aeternam: Ps. 26. Unam petii a
Domino, hanc requiram etc. et David similiter hoc petit.
Secundo ostenditur quomodo impletur petitio quoad alios;
unde dicit, Tribuisti ei etc. Petiit quod corpus eius, scilicet
ecclesiae, servetur in Longitudinem dierum. Et hoc ei tribuit Deus: Matt. ult. Ecce ego
vobiscum sum usque ad consummationem saeculi. Hoc etiam petebat David 2.
Reg. 7. Insuper locutus est de domo servi sui in longinquum.
d. Hic ponitur consummatio bonorum: et circa hoc duo
facit. Primo ponit magnificationem istius regis praeventi, in quo inchoata est
benedictio. Secundo exponit magnitudinem, ibi, Gloriam et magnum decorem.
Dico quod, Praevenisti eum etc. sed adhuc plus: quia,
Gloria eius, scilicet Christi et hominis est, Magna in salutari tuo,
idest in Verbo cui unita est natura humana.
Vel, Magna est gloria eius, apud homines: et hoc, In
salutari tuo, quia suscitasti eum: Hebr. 5. In deibus carnis suae preces supplicationesque etc.
Vel, Magna est gloria eius in salutari tuo, idest in
auxilio tuo: in quo institutum est, ut habeat magnam gloriam; et hanc exponit
quantum ad tria.
Primo per comparationem ad seipsum: ideo dicit, Gloriam
et magnum decorem imposuisti super eum, qui quidem decor impositus est
super Christum in sua resurrectione, et gloria in aliorum admiratione.
Vel ut accipiatur pro eodem, Gloriam et magnum decorem
imposuisti super eum: Iob 40. Circumda tibi decorem, et in sublime erigere, et
esto gloriosus.
Secundo in comparatione ad alios; unde dicit, Quoniam
dabis eum in benedictionem in saeculum saeculi, quia per ipsum derivata est
benedictio in omnes alios: Gen. 12. In semine tuo benedicentur omnes gentes.
Tertio in comparatione ad Deum; unde dicit, Laetificabis
eum in gaudio cum vultu tuo, idest laetificat Christum hominem laetitia
sempiterna: Et in vultu tuo, idest in visione vultus tui: Ps. 15.
Adimplebis me laetitia cum vultu tuo.
Vel gloriam imposuit super eum, quando sanctis suis dedit
facere miracula, et hoc super Christum, quia totum ad gloriam Christi factum
est, scilicet quod benedixit eis, et quod perduxit eos ad visionem suam: Isa.
66. Videbitis, et gaudebit
cor vestrum: Io. 16. Gaudium vestrum nemo tollet a vobis.
e. Supra Psalmista nunciavit regis Christi
exaltationem; hic autem meritum huius declarat, et hoc meritum est, quia
Christus secundum quod homo, et quilibet iustus non ponit nisi in Deo spem
suam: Hiere. 17. Benedictus vir qui sperat in Domino, et erit Dominus
fiducia eius.
Et ideo quia
speravit in Domino, Non commovebitur: Ps. 124. Qui confidunt in Domino
etc. Quia spes in Deo est firmamentum: 1 Mach. 2 Omnes qui sperant in eo,
non infirmantur. Ideo haec comparatur anchorae.
Sed notandum, quod tria sunt quae debent movere ad sperandum
in Domino.
Primo divina providentia. Homo non consuevit sperare in
illis ad quos sui cura non pertinet. Ad Deum autem pertinet cura nostra; ideo
dicit, Sperat in Domino, cuius est gubernare.
Secundum est misericodia: Luc. 1. Misericordia eius a
progenie in progenies.
Tertium est
potestas; et ideo dicit, Altissimi: Ps. 90. Qui habitat in
adiutorio Altissimi.
f. Supra praenunciavit Psalmista regis exaltationem; hic
autem agit de hostium deiectione: et circa hoc duo facit. Primo proponit
hostium deiectionem. Secundo infert conclusionem, ibi, Exaltare.
Circa primum duo facit. Primo proponit poenam hostium.
Secundo culpam, ibi, Quoniam etc.
Circa primum duo facit. Primo ponit inflictionem poenae.
Secundo ipsam poenam, ibi, Pones etc.
Inflictor poenae est manus Dei; unde dicit, Inveniatur
manus tua omnibus inimicis tuis.
Hieronymus habet, Inveniat manus dexterae Dei inimicos
odiens; sed hoc videtur repetitio Psalmistae, quia idem est manus et
dextera Dei, et inimicus et odiens. Et consuetum est in ipsa.
Vel si
distinguitur, omnis dextera eius est manus; sed non omnis manus dextera. Per
manus ergo Dei intelligitur potentia Dei operativa: et haec est quaedam dextera
qua exaltat bonos in spiritualibus bonis: Prov. 3. Longitudo deirum in dextera eius.
Sinistra est, qua
punit malos, et largitur temporalia. Ibidem: In sinistra illius
divitiae.
Dicit ergo, Manus, idest potentia, Inveniatur,
idest tradet ad votum: Omnes inimicos: Isa. 19. In omnibus his non est
aversus furor eius, sed adhuc manus eius extenta.
Et Dextera, quia hoc quod Deus punit malos, pertinet
ad dexteram, inquantum talis punitio ordinatur ad salutem electorum. Sic ergo
inquantum punit malos, dicitur manus; et inquantum ordinatur ad bonum iustorum,
dicitur dextera.
Vel Dextera est Christus et manus; unde, Manus
tua, idest Christus: Inveniatur, idest cognoscatur in bonum ab his
qui sunt amici tui, scilicet gentibus, Rom. 9. Isa. 45. Invenerunt me qui
non quaesierunt me.
Vel in malum Inveniatur etc. idest cognoscatur: Ab
inimicis tuis, idest Iudaeis in iudicio, cum venerit ad iudicium: Luc.
21. Videbunt filium hominis
venientem etc. Et
dextera tua, idest filius tuus, Inveniat, idest puniat, Omnes qui
te oderunt.
g. Hic ponitur poena hostium. Et primo quantum ad
mala eis inflicta. Secundo quantum ad bona eis sublata, ibi, Fructum.
Ponit autem triplicem ordinem poenae: et si referatur ad
mysterium patet, quia in futuro iudicio erunt tria.
Primo erit ignis incendens superficiem mundi: Ps. 96.
Inflammabit in circuitu eius: ideo dicit, Pones eos ut clibanum ignis,
scilicet, intempore vultus tui, idest Christi, quo tempore apparebit ad
iudicium: Ps. 16. De vultu
tuo iudicium meum prodeat etc. et dicit Ut clibanus, quasi undique igne oppressi: Matth.
6. Sicut foenum quod hodie est, et cras in clibanum mittitur.
Vel Ut
clibanus, idest in se ignem continet; et per hunc intelligitur ignis quem
mali patientur interius pravae cupiditatis et iracundiae.
Bona affectio est
bonus ignis: Thre.1 De excelso misit ignem in ossibus meis etc. Mala
affectio est malus ignis: Ps. 57. Supercecidit ignis, et non viderunt solem,
idest semper ardent in conscientia impietatis suae: Osee 7. Omnes
adulterantes quasi clibanus succensus a coquente. Adulterantes omnes sunt,
quicumque aliis quam Deo se coniungunt inordinate. Coquens est diabolus, qui
malas cogitationes ministrat: sicut coquens ministrat ligna: Thre. ult.
Pellis nostra velut clibanus exusta est a facie tempestatum famis. Et hoc, Tempore
vultus tui, idest in tempore manifestationis tuae ad iudicium.
Secundo ponitur
disceptatio iudicii: in qua improperabit impiis peccata, et proferet sententiam
damnationis, sive vocaliter, sive mentaliter. Et ideo Dominus in ira sua
conturbabit eos, idest turbationem inducet tristitiae de malis illatis, et
de bonis sublatis.
Tertio ab igne
involventur: unde, Et devorabit eos ignis: Iob 20. Devorabit eos ignis, qui
non succendetur, scilicet humano flatu; sed succendetur virtute divina:
unde Hieronumus habet, Deiecisti eos. Haec omnia possunt satis David
convenire.
h. Hic ponitur privatio bonorum.
Bona quae habent
homines in hoc mundo, quaedam sunt quibus cupiunt homines in hac vita frui, et
quidam desiderant dimittere post se: et utraque perdent.
Et ideo quantum
ad primu dicit, Fructum eorum de terra perdes, quo frui quaerebant: Sap.
3. Vana est spes etc. Rom. 6. Quem fructum etc.
Quantum ad
secundum dicit, Semen eorum, scilicet peribit, A filiis hominum,
scilicet a societate sanctorum: Isa. 14. Perdam Babylonem etc. et hoc
ideo accidit, quia ut dicitur Eccl. 14. Omne opus corruptibile
in fine deficiet: Sap. 3. Nationes enim iniquae dirae sunt consummationis.
i. Hic ponitur culpa peccatorum, et describitur
quantum ad duo.
Primo quantum ad conatum operis; et quantum ad hoc dicit
hic, Quoniam declinaverunt etc. quia licet non possint facere, tamen
conantur quantum possunt mala inferre: Ps. 34. Retribuebant mala mihi.
Vel, Declinaverunt,
quia mala eis imminentia volunt aliis inferre. Imminebat enim duplex malum
Iudaeis, scilicet malum poenae: et hoc in Christum retorquere conati sunt,
quando ne Romani auferrent dominium occiderunt Christum.
Secundo imminebat eis malum culpae: Io. 8. Vos ex patre diabolo estis, et hoc torquebant in Christum quando
dicebant Io. 8. Nonne bene dicimus etc. Ipsi daemoniaci erant, et
Christo peccatum imponebant.
Secundo
describitur culpa Iudaeorum sive peccatorum quantum ad conatum cogitationis;
unde dicit, Cogitaverunt
consilia etc. idest cogitaverunt ut fidem eius destruerent: Hier. 2.
Cogitaverunt consilium etc. De hoc ligno dicitur Sap. 14. Benedictum est
lignum per quod fit iustitia: sed non stabilierunt, idest non potuerunt
perficere cogitatum: Isa. 8. Inite consilium, et dissipabitur etc.
quare? quia non est consilium contra Dominum.
Et rationem huius
dicti assignat, quare non stabilierunt consilium contra dicentes, Dorsum.
Litera Hieronymi planior est, Quoniam pones eos humerum finium tuorum firmamentum
contra faciem eorum.
Dupliciter
contingit quod hostes contra aliquem consilia non stabiliunt. Uno modo,
si ab eo vincantur. Alio modo, si fines hostium sint firmati; et ideo dicit, Non
potest etc. idest fugient ante te.
Item finium tuorum firmamentum contra eorum faciem.
Hoc spiritualiter intelligitur de Christo, cuius nullus non potuit irrumpere
fines: Io. 10. Non rapiet eas quisquam de manu mea. Et in litera nostra
habetur, In reliquiis tuis praeparabis vultum eorum, idest contra vultum
eorum secundum Glossam.
Supra Psalmist posuit poenam malorum futuram; hic autem
poenam eorum praesentem. Et est duplex poena spiritualis, quae est in anima,
scilicet secundum aversionem a Deo, et secundum conversionem ad malum.
Quantum ad primum dicit, tu secundum tuam providentiam, Ponis
eos dorsum.
Quantum ad secundum dicit, In reliquiis tuis praeparabis
vultum eorum. Et hoc multipliciter exponitur, secundum Glossam.
Uno modo de his quae Christus reliquit, scilicet temporalia
quae contempsit: Io. 18. Regnum meum non est de hoc mundo: quia in
cupiditate rerum temporalium relinques vultum eorum, idest praeparabis
intentionem eorum, ut propter hoc occident Christum, sicut cum dixerunt, Ne
forte veniant Romani etc.
Vel in
reliquiis eorum, idest gentibus quas relinquis convertendas: Rom. 15. In eum gentes sperabunt. Praeparabis
vultum eorum, idest
cognitionem tuam, quae est eorum, idest Iudaeorum, idest eis promissam.
Vel reliquiae
Christi extrema vitae eius dicuntur, idest passio et mors eius; et in istis fuit
praeparata mala eorum intentio ad eius passionem.
Vel
praeparationem vultus in bonum, idest in reliquiis Iudaeorum qui convertentur: Isa.
10. Reliquiae salvae fient. Et licet ponantur ut dorsum modo, tamen
reliquiae convertentur et cognoscent.
j. Hic ponitur conclusio. Et primo petit id quod est
ex parte Dei. Secundo promittit id, quod ex parte nostra.
Dicit ergo, Exaltare Domine in virtute tua, ut
scilicet in ea rex laetetur; Isa. 26. Exaltetur manus tua ut non videant, et confundantur.
Tamen secundum
mysterium. Exaltare, Christe in resurrectione, quae erit, In
virtute tua: Io. 10.. Potestatem habeo ponendi animam meam, et iterum sumendi
eam, per resurrectionem et ascensionem.
Exaltare, quae erit in virtute tua: Isa. 63. Gradiens in multitudine virtutis suae. Et nos, Cantabimus, scilicet
interius: Et psallemus, exterius, virtutes tuas.
Vel cantabimus,
idest praedicabimus et annunciabimus excellentiam potestatis tuae: 1 Pet. 2.
ut virtutes annuncietis eius, qui de tenebris vos vocavit in admirabile lumen
suum.
|