Psalmus XXVI

a. Dominus illuminatio mea, et salus mea, quem timebo? Dominus protector vitae meae, a quo trepidabo? Dum appropriant super me nocentes, ut edant carnes meas. Qui tribulant me inimici mei, ipsi infirmati sunt, et ceciderunt.

b. Si consistant adversum me castra, non timebit cor meum. Si exurgat adversum me praelium, in hoc ego sperabo.

c. Unam petii a Domino, hanc requiram, ut inhabitem in domo Domini omnibus diebus vitae meae. Ut videam voluntatem Domini, et visitem templum eius.

d. Quoniam abscondit me in tabernaculo suo, in die malorum protexit me in abscondito tabernaculi sui.

e. In petra exaltavit me, et nunc exaltavit caput meum super inimicos meos.

f. Circuivi et immolavi in tabernaculo eius hostiam vociferationis: cantabo et psalmum dicam Domino.

g. Exaudi Domine vocem meam, qua clamavi ad te, miserere mei, et exaudi me.

h. Tibi dixit cor meum, exquisivit te facies mea: faciem tuam Domine requiram.

i. Ne avertas faciem tuam a me: ne declines in ira a servo tuo.

k. Adiutor meus esto, ne derelinquas me, neque despicias me Deus salutaris meus. Quoniam pater meus et mater mea dereliquerunt me, Dominus autem assumpsit me.

l. Legem pone mihi Domine in via tua: et dirige me in semitam rectam propter inimicos meos.

m. Ne tradideris me in animas tribulantium me: quoniam insurrexerunt in me testes iniqui, et mentita est iniquitas sibi.

n. Credo videre bona Domini in terra viventium.

o. Expecta Domninum, viriliter age: et confortetur cor tuum, et sustine Dominum.

a. Praemissa oratione, hic Psalmista consequenter dicit fiduciam de oratone conceptam: et circa hoc duo facit. Primo ponit fiduciam conceptam. Secundo iterato orat ut non deficiat in sua fiducia, ibi, Ad te Domine. Titulus, In finem Psalmi priusquam liniretur.

Notandum est quod sicut Glossa latius dicit, David tribus vicibus fuit unctus in regem.

Primo a Samuele, 1. Reg. 16. Et tunc non fuit rex, sed habuit signum regni. Tulit Samuel cornu olei, et unxit eum in medio fratrum etc. Et tunc directus est spiritus Domini in David, quia ex tunc fuit propheta secundum Hieronymum et Iosephum.

Secundo in Hebron, 2. Reg. 2. Venerunt viri Iuda, et unxerunt David in regem super domum Iuda.

Tertio occiso Isboseth filio Saulis regnavit super totum Israel, 2. Reg. 8. Hac duae inunctiones computabantur pro una, quia utraque fuit pro actuali dignitate regni adipiscenda.

In prima passus est persecutionem a Saule, sed post secundam et tertaim regnavit in pace. Sed contra de Absalone.

Respondeo dicendum, quod non est passus persecutionem ab extraneis, sed ab Absalone et Siba: et ideo fecit hunc Psalmum ante secundam unctionem.

Melius tamen videtur ut referantur ad Christum duae unctiones in novo testamento, scilicet regis, et sacerdotis. Et Christus fuit unctus oleo Spiritus sancti: Psal. 44. Unxit te Deus etc. in regem et sacerdotem. Et haec unctio derivatur usque ad nos: Psal. 132. Sicut unguentum in capite quod descendit in barbam barbam Aaron: Io. 1. De plenitudine eius omnes accepimus.

Primo ergo ungimur sacerdotali unctione in figura futuri regni: erimus enim reges et liberi. Et quia adhuc patimur hostes, postea ungemur dupliciter actuali gloria, scilicet stola gloriae animae et corporis.

Christus autem primo fuit unctus unctione gratiae, postea gloriae. Dividitur ergo Psalmus iste in tres partes. In prima ponit fiduciam de Deo conceptam. In secunda ostendit desiderium ex fiducia conceptum, ibi, Unam petii. Tertio ponit desiderii impletionem, ibi, Exaudi Domine.

Circa primum tria facit. Primo commemorat beneficia sibi a Deo praestita propter quae non timet, sed securus est. Secundo commemorat impedimenta parata a Deo, ibi, Dum appropiant. Tertio ostendit fiduciam quam habet a Deo, ibi, Si consistant.

Notandum autem, quod ad timendum concitatur quis aliquando ex interiori causa, quandoque ex exteriori causa.

Primo ergo ponit auxilium contra primam causam. Secundo contra secundam, ibi, Dominus protector.

Est autem duplex causa intrinseca timoris, ignorantia, et debilitas: unde in tenebris magis timendum est.

Secunda causa timoris est debilitas; et contra has est remedium a Deo.

Contra primum est illuminatio; unde dicit, Dominus illuminatio mea: Mich. 8. Cum sedero in tenebris, Dominus lux mea est. Contra secundum est salus; unde sequitur, Et salus mea: Ps. 61. In Deo salutare meum et gloria mea, Deus auxilii mei, et spes mea in Deo est.

Et ideo ostendit fiduciam, Quem timebo, sic illuminatus et sic salvatus? Isa. 51.
Quis es tu ut timeas ab homine mortali, et a filio hominis, qui quasi foenum sic arcscet? Ro. 8. Deus qui iustificat, quis est qui condemnet? et si Deus pro nobis, quis contra nos?

Causa extrinseca est homo, qui adversatur, sed adhuc non est timendum, quia Dominus opponit se sicut scutum; unde dicit, Dominus protector vitae meae: Gen. 15. Ego protector tuus et merces tua magna nimis.

Et ideo dicit, A quo trepidabo. A quo si sumatur masculine, tunc est sensus, A quo, scilicet a quo homine. Si neutraliter, a qua re.

Et sic nihil est timendum, nec homo, nec res aliqua, Dum appropiant super me nocentes. Et quia posset dici quod Deus est illuminator etiam hostium, ideo hoc removens dicit quod Deus obsistit eis.

Et primo dicit eorum conatum. Secundo ponit impedimentum eis superveniens, ibi, Ipsi infirmati sunt etc.

Circa primum tria facit. Primo praemittit praesumptuosum insultum. Secundo perversum actum. Tertio magnum effectum.

Quantum ad primum dicit, Dum appropiant super me nocentes, idest habentes animum nocendi, Super me, idest mihi se praeferentes: Thre. 1. Facti sunt hostes eius in capite, usque ante faciem etc.

Quantum ad secundum ut scilicet graviter affligant, Ut edant carnes meas, idest carnalem vitam: Prov. 1. Deglutiamus eum, sicut infernus vicentem, et integrum: Mich. 3. Carnem populi comederunt, et pellem eorum desuper excoriaverunt.

Vel ut ly ut teneatur consecutive, ut sit sensus, Edant carnes, idest carnalitates meas, quia quando mali persequuntur bonos, aliud intendunt ipsi mali, sive ipsi persecutores, scilicet offensionem corporalem; et secundum hoc est prima expositio: aliud indendit Deus hoc permittens, scilicet purgationem ab omni carnalitate; et sic secunda expositio.

Et hoc modo dicit Apostolus Gal. 5. Qui Christi sunt, carnem suam crucifixerunt cum vitiis et concupiscentiis.

Quantum ad tertium dicit, Qui tribulant me inimici mei: Ps. 12. Qui tribulant me exultabunt si motus fuero. Ipsi infirmati sunt, quia non valuerunt implere propositum, Et ceciderunt, quia superati sunt, et absorpti: Hiere. 20. Dominus mecum est tamquam bellator fortis, idcirco qui persequuntur me, cadent et infirmi erunt.

b. Si consistant. Homo debet habere securitatem in duobus. Primo in praeparatione malorum. Secundo in eorum passione, ibi, Exurgam.

Dicit ergo, Dominus sic est illuminatio mea, quia inimici cadunt coram me. Glossa, Si consistant adversum me castra.

Castra sunt ubi steterunt milites, Non timentes cor meum. Quamdiu homo est in castris, non pugnat, sed disponit, et consiliat ad pugnandum.

Per castra intelliguntur consilia et coniurationes malorum contra aliquem, 4. Reg. 19. Angelus Domini percussit castra Assyriorum: Exo. 14. Factum est in vigilia matutina, et ecce ascendit Dominus super castra, et percussit. Non timebit cor meum, quia Dominus mecum est: Iob 17. Pone me iuxta te, et cuiusvis manus pugnet contra me.

Sed, Si exurgat adversum me praelium, idest si iam invadant me, et pralientur contra me, quamvis sint multi: In hoc ego sperabo: quia, ut dicitur 1 Mach. 3. Non in multitudine exercitus victoria belli, sed de coelo fortitudo est. Est enim consuetudo amicorum inter amicos, cum impugnantur ab hostibus: Psal. 93. Consolationes tuae laetificaverunt animam meam.

c. Unam petii. Supra Psalmista posuit fiduciam ex oratione conceptam; hic autem ponit desiderium, quod ex hac fiducia oritur: et circa hoc duo facit.

Primo proponit desiderium. Secundo causam desiderii assignat, ibi, Quoniam abscondit me.

Circa primum tria facit. Primo describit qualitatem desiderii. Secundo ipsam rem desideratam, ibi, Ut inhabitem. Tertio intentionem finis, ibi, Ut viderem voluntatem.

Desiderii ergo qualitas in duobus consistit, scilicet in unitate, et solicitudine: et utrumque pertinet ad perfectionem desiderii.

Perfectio enim desiderii dependet ex perfectione causae suae, scilicet amoris, qui quando est perfectus, primo congregat in unum omne, vires, et movet eum in amatum.

Est enim secundum Augustinum pondus amantis. Res autem ponderosa sine vacillatione tendit ad unum, sed non sic si res non est bene ponderosa; sed divinus amor facit totum hominem in Deum tendere sine vacillatione: Psal. 72. Quid enim mihi est in coelo, et a te quid volui super terram? Gregorius: Vis amoris studium multiplicat inquisitionis.

Hoc fecit Anna prophetissa, quae non discedebat de templo, ieiuniis et orationisbus serviens die ac nocte. Et ideo dicitur Luc. 10. Porro unum est necessarium; unde dicit, Unam petii, idest unam rem, vel unam petitionem: 3 Reg. 2. Unam petitionem parvulam ego deprecor a te, ne confundas faciem meam.

Secundo solicitat cum sit sicut stimulus et ignis, amor: Cant. 8. Lampades eius lampades ignis: 2. Cor. 9. Charitas Dei urget nos.Unde dicit, Hanc requiram: Isa. 21. Si quaeritis, quaerite: Matt. 7. Quarerite et invenietis.

Consequenter ponitur res petita; unde dicit, Ut inhabitem in domo Domini. Domus Domini spiritualis est duplex, et tertia est materialis, scilicet ecclesia, in qua morari salutiferum est: Gen. 28. Non est hic aliud nisi domus Dei et porta coeli: nam in ea excitatur animus hominis ad devotionem.

Domus spiritualis Dei est ecclesia militans: 1. Tim. 3. Ut scias quomodo oporteat te conversari in domo Dei, quae est ecclesia Dei vivi, columna et firmamentum veritatis.

Alia est ecclesia triumphans: 2. Cor. 5. Si terrestris domus nostra huius habitationis dissolvatur, quod aedificationem ex Deo habemus domum non manufactam, sed aeternam in coelis.

De utraque ergo potest hoc intelligi, quia haec domus via est ad illam et porta eius: Ps. 117. Haec porta Domini, iusti intrabunt per eam. Et ideo desiderandum est habitare in hac domo, scilicet ecclesia. Et hoc omnibus diebus vitae meae, idest usque in finem: Ps. 131. Haec requies mea in saeculum saeculi, hic habitabo, quoniam elegi eam.

Habitat autem quis in domo Dei per fidem, et charitatem, et conformitatem bonorum operum: Ps. 67. Qui habitare facis unius moris in domo. Et laudabile est, quod semper in ea habitet, et non separetur ab ea.

Separatur autem homo ab ecclesia per peccatum, per excommunicationem, et per schisma, vel haeresim. qui ergo usque in finem habitat in ea, idest in ista ecclesia, habitabit in illa in perpetuum: Ps. 83. Beati qui habitant in domo tua Domine.

Hic contra ponitur intentio, scilicet, Ut videam etc. Et ponit duo, quia Ut videam volunatem, et visitem templum eius. Alia litera habet, Ut continuo habitem.

Hieronymus habet, ut est meritum, secundum Augustinum: Io. 17. Haec est vita aeterna ut cognoscant etc.

Tria sunt in illa visione desideranda, quae naturaliter homo desiderat videre.

Primo pulchra. Summa pulchritudo est in ipso Deo, quia pulchritudo in formositate consistit, Deus autem est ipsa forma informans omnia, ideo dicit secundum unam literam, Ut videam delectationes Domini: Sap. 13. Si specie delectati Deos putaverunt, sciant quanto his dominator eorum speciosior est: speciei enim generator haec omnia constituit.

Secundo delectabilia, et fugere tristitiam, et ideo secunda litera habet, Ut contemplem delectationes Domini, idest bonitatem Dei, in qua est summa delectatio: Ps. 15. Delectationes in dextera tua usque in finem.

Tertio disposito rerum. Unde multum est delectabile scire scientiam omnium rerum, quae in mundo sunt; et ideo videre dispositionem divinae providentiae est maxime delectabile. Et ideo dicit, Ut videam voluntatem Domini, rationem a Deo volitam et dispositam: Rom. 12. Probetis quae sit voluntas Dei bona, beneplacens, et perfecta.

Haec autem habemus in vita ista imperfecte et per fidem, in futura autem domo habebimus perfecte, ubi sunt sancti contemplantes Deum facie ad faciem: 2. Cor. 3. Nos autem revelata facie gloriam Domini contemplantes etc.

Sancti ergo qui sunt in patria, dirigunt contemplationem in ipsum Deum, et etiam in his quae sunt ad ipsum Deum ordinata: et ideo dicit, Ut visitem templum eius, idest frequenter videam templum, idest humanitatem Christi: Io. 2. Hoc autem dicebat de templo corporis sui.

Vel, Visitem, sive videam ipsam ordinationem ecclesiae: 1. Cor. 3. Templum Dei sanctum est, quod estis vos.

Item dispositionem totius mundi; ideo in psalmo hebraico habetur, Et diluculo, idest diluculo ut maneam: Ps. 5. Mane astabo tibi.

d. Quoniam. Hic assignatur ratio desiderii habitandi in domo Dei; quasi dicat, quare tantum petis habitare in domo Dei? Ratio est ex beneficiis perceptis: et circa hoc duo facit. Quia primo ponit ipsa beneficia. Secundo addit recompensationem, ibi, Circuivi.

Circa primum duo facit. Primo ponit beneficium protectionis a malo. Secundo beneficium promotionis in bonum, ibi, In petra exaltasi me.

Circa primum duo facit. Primo proponit beneficium. Secundo eius necessitatem ostendit, ibi, In die malorum. Dicit ergo, Quare petis habitare in domo Domini? ideo scilicet Quia abscondit me in tabernaculo tuo. Et secundum literam 1. Reg. 24. quando David fugit ad tutiora loca Engaddi et abscondit se ibi. Unde loquitur ex persona fugientis et latentis in aliquo loco.

Ad literam Tabernaculum erat locus in quo orantes divino auxilio protegebantur, et maxime in sancta sanctorum, ubi erat propitiatorium, et sic vocabant tabernaculum ipsam Dei defensionem, sicut in Ps. 90. dicitur: Sacpulis suis obumbrabit tibi, et sub pennis eius sperabis etc. Deut. 32. Expandit alas suos, et asuumpsit eos, atque portavit in humeris suis.

Sed mystice tabernaculum potest dici humanitas assumpta, sive caro Christi in qua abscondit nos per fidem et spem: Col. 1. Abscondita est vita vestra in Deo. Vel aliter tabernaculum dicitur tota dispositio ecclesiae, et in utroque istorum absconditur homo iustus, quia in isto tabernaculo, quaedam latent sub manifestis: latentia sunt invisibilia et spiritualia ubi morantur boni.

Mali autem morantur in exterioribus: Isa. 4. Tabernaculum erit in umbraculum Diei ab aestu. Sed quid contulit haec absconsio, immo necesse erat mihi, In die malorum, vel omnium illorum malorum quae tunc imminebant.

Et simile est, quia quando hostes, vel tribulatio imminet, illi soli salvabuntur, qui in civitate reperientur: ita in tribulatione illi pereunt, qui circa haec exteriora habent affectum, quia facta tribulatione circa ista tales commoventur. Abscondit ergo ipse Deus, vel Christus, vel mens iusti: Mat. 6. Pater tuus qui videt in abscondito, reddet tibi.

e. In petra. Hic proponit aliud beneficium promotionis in bonum, et est duplex. Unum exaltationis quantum ad se. Secundum quantum ad hostes, ibi, Nunc exaltavit caput me. Dicit ergo, In petra exaltasti me. Secundum literam alludit ad ea, quae circa eum sunt gesta, quia quando persecutionem patiebatur, ibat per petras invias, 1. Reg. 24. Sed quando evasit, Tunc exaltavit cor meum super inimicos meos.

Sed mystice exponitur, In petra exaltasti me, idest in Christo: 1. Cor. 10. Petra autem erat Christus. Vel, In petra, idest in Deo: 2. Reg. 22. Dominus petra mea: Ps. 60. Dum anxiaretur cor meum, in petra exaltasti me.

Et nunc iam exaltavit; quasi dicat, istud feci in spe, sed nunc in re. Exaltasti caput meum, idest mentem meam, super inimicos meos, idest super omnes appetitus meos: Gen. 4. Subtus te erit appetitus tuus.

f. Circuivi. Hic ponitur recompensatio beneficii; et ponit duo. Primo sacrificium, Et immolavi. Secundo canticum.

Secundum Hieronymum coniungitur cum praecedentibus, Super inimicos meos, et in circuitu nostro sunt. Circuivi, idest circa steti, devotas preces offerendo pro eis: Ps. 108. Prout me diligerent, idest deberent, detrahebant etc.

Vel circa altare steti: Eccl. 30 et ipse stans circa arum etc. Item strenui militis est circuire et protegere castra, sicut dicitur de Iuda 1. Mac. 3. Protegebat castra gladio suo: unde Circuivi, idest protexi.

Vel circuitus iste refertur ad contemplationem. Circulus duo propria habet inter alias figuras. Unum, quia est capacior alias. Aliud est, quod est totus uniformis sine angulo, et convenit contemplationi.

Primo quantum ad capacitatem, quia tunc dicitur circuire contemplando, quando omnia quae consideranda sunt, contemplatur; unde dicit, Circuivi, idest consideravi omnia dona tua, et ecclesiae beneficia.

Beatus Dionysius posuit triplicem motum, scilicet cicularem, rectum, et obliquum. Recto motu semper movetur aliquid difformiter, quia semper habet diversam distantiam, et ideo in contemplando motus est rectus, quando uno ad aliud quis movetur considerando processum rerum.

Circulari motu movetur aliquis contemplando, quando conceptio animae est uniformis: et tunc dicitur circularis, quando scilicet revocat animam a rebus. Et primo congregat in se, postea unitur spiritualibus, et postea ascendit in contemplationem unius Dei.

Obliquus motus est compositus ex utroque, quando quis procedit ex consideratone creaturarum, sed hanc ordinat in consideratione Dei. Et ideo dicit, Circuivi, quantum ad uniformitatem: Ezec. 1. Hic erat aspectus splendoris per gyrum. Et immolavi.

Est autem duplex sacrifium, scilicet interius quo homo animum suum dat Deo spiritus, scilicet acceptum Deo est spiritus contribulatus. Et omne exterius sacrificium ordinatur ad repraesendum illud; unde Augustinus dicit, Quando offers hoc exterius est ut repraesentes animum tuum Deo.

Sed quia omnis repraesentatio fit per aliqua signa, inter quae primatum tenent verba, ideo inter sacrificia videtur praeeminentiam habere sacrificium laudis: Ps. 49. Sacrificium laudis honorficabit me; unde dicit, Immolavi in tabernaculo eius hostiam, non pecorum, sed potius, Hostium vociferationis, idest divinae laudis.

Et hac vociferatione, Cantabo, tibi, scilicet canticum et laetitiam mentis et rectitudinem operis: Psal. 107. Paratum cor meum. Cantabo; quasi dicat, Paratum cor habeo ad serviendum tibi, cum laetita mentis: Ps. 99. Servite Domino in laetita.

g. Exaudi. Supra Psalmista posuit suum desiderium; hic prorumpit ad petendum rem disideratam: et circa hoc tria facit. Primo petit exaudiri. Secundo proponit petitionem, ibi Tibi dixit cor meum. Tertio ostendit fiduciam quam habet de exauditione, ibi, Credo videre bona Domini.

Ad hoc ergo quod exaudiatur, inducit duas rationes. Unam ex devotione propria. Aliam ex sua miseria. Devotio est causa, quod audiatur a Deo aliquis. Devotio est clamor cordis, qui excitat Deum ad audiendum; et ideo dicit, Exaudi: quia clamavi non exterius, sed interius: Iac. 5. Clamor eorum ad aures domini Sabaoth introivit.

Item miseria nostra provocat ad exaudiendum: Exo. 3. Videns vidi afflictionem populi mei, et descendi liberare eum; unde dicit, Miserere mei, et exaudi me; quasi dicat, me miserum, et meam miseriam cognosco, unde tuum est misereri: Iudith 9. Exaudi me miseram deprecantem.

h. Tibi. Hic ponit petitiones. Et primo petit divinae faciei prospectum. Secundo divinum auxilium, ibi, Adiutor meus es tu. Tertio viae suae directivum, ibi, Legem pone mihi Domine.

Circa primum ostendit, quod de re petita habet magnum desiderium, et intimum, et anxium, et assiduum. Intimum, quia tibi dixit cor meum. Aliquando homo aliquid petit ore, sed cor eius ad alia versatur: Matth. 7. Non omnis qui dicit mihi Domine etc. Isa. 29. Populus hic labiis me honorat etc.

Sed quando petito est ex intimo desiderio cordis, tunc est Deo accepta, sed tunc non os tantum immo cor petit: 2. Regum 7. Invenit servus tuus cor suum ut oraret te oratione hac: Ps. 118. Clamavi in toto corde.

Anxium et aequum dicit habere, cum dicit, Exquisivit te etc. Contingit aliquando quod desiderium est initmum et quietum et multum quaerit; sed quando est anxium tunc vere quaerit; unde dicit, Exquisivit te, idest frequenter et diligenter quaesivit.

Et hoc etiam ostendit aequum desiderium, quia imago non perficitur nisi pertingat ad exemplar, ad quod est facta; unde dicit, Exquisivit te facies mea.

Facies hominis interior est, in qua visus est interior, idest anima sive mens rationalis, et haec, scilicet facies mea quae est facta ad imaginem tuam, exquisivit te.

Unde non potest reformari et perfici nisi iungatur tibi Domine. Unde sicut quaelibet res quaerit suam perfectionem, ita mens nostra quaerit Deum. Et ostendit quod sit assiduum, quia Requiram, idest iterum et iterum quaeram: Isa. 21. Si quaeritis, quaerite: Matth. 7. Quaerite et invenientis.

Hoc est proprium diligentis, quaerere saepe rem dilectam. Et quid quaerit, ostendit cum dicit, Faciem tuam Domine requiram. Hoc petebat Moyses Exo. 33. Ostende mihi faciem tuam. Et Dominus non statim ostendit, sed dixit, Ostendam tibi omne bonum: Luc. 10. Beati oculi qui vident quae vos videntis.

Et ideo David non erat extra spem, sed adhuc quaerebat; unde alibi dicit, Ostende nobis faciem tuam etc. Iob 33. Deprecabitur Deum suum, et placabilis erit, et videbit faciem eius in iubilo.

i. Ne avertas. Hic proponit triplicem petitionem. Et primo petit non fraudari a re desiderata. Secundo petit amoveri causam per quam posset fraudari. Tertio petit dirigi in via, ibi, Legem pone.

Dicit ergo, Faciem tuam Domine requiram. Et rogo, Ne avertas faciem tuam a me; quasi dicat, sicut avertit homo faciem ab homine, quando non vult eum audire. Sed aliter est in Deo quam in homine. Homo enim avertens faciem mutatur.

Ipse Deus autem immobilis est; sed dicitur avertere faciem, inquantum nos avertimur, et immutamur. Et per hoc quod in corde nostro fit aliquod velamen quo inepti reddimur ad videndum faciem suam.

Et ideo litera Hieronymi habet, Ne abscondas: Isa. 8. Expectabo Dominum qui abscondit faciem suam a domo Iacob. Causa vero aversionis est ira Dei in poenam peccati.

Et haec aversio est maxima poenarum; et hoc est quod dicit, Et ne declines in ira a servo tuo, idest ne irascaris mihi in hoc quod declines faciem tuam a me. Et dicit, In ira, quia aliquando declinat in misericordia, cum scilicet non respicit peccata: Ps. 50. Averte faciem tuam a peccatis meis.

Aliquando declinat in providentia, quando, scilicet permittit aliquem cadere ut fortius resurgat, quia Diligentibus Deum omnia cooperantur in bonum, Ro. 8.

k. Adiutor. Hic petit divinum auxilium in agendis antequam veniat ad faciem, ne scilicet impediatur a visione faciei. Et primo ponit petitionem. Secundo dictorum rationem, ibi, Quoniam pater meus.

Petit ergo divinum auxilium dicens, Peto videre faciem tuam, sed ad hoc pervenire non possum per me: ergo, Tu esto adiutor meus, ut ad hoc perveniam: Ps. 120. Auxilium meum a Domino. Sed quantum ad superficiem non videtur ista litera recta esse, quia melius videtur dicendum esse, Adiutor meus es tu, et sic habetur in hebraico, scilicet auxilium meum fuisti.

Et secundum hoc commemorat beneficium; quasi dicat, Adiutor fuisti. Non ergo de caetero, Derelinquas me. Et petit duo removeri, scilicet ipsam desertionem, et contemptum interiorem: nam si homo sibi derelinquitur, petit Osee 13. Perditio tua Israel ex te. Deserit autem aliquis aliquem, quia despicit eum. Et despicit nos, quia sumus fragiles per naturam, et corrupti per culpam; et ideo dicit, Neque despicias me Deus.

Et quare hoc? Quia tu me creasti, et es, Salutaris meus, idest tu me salvasti. Nullus autem despicit opera sua: Ps. 137. Opera manuum tuarum ne despicias. Consequenter ponitur ratio dictorum; unde sequitur, Quoniam pater meus et mater mea dereliquerant me, Dominus autem assumpsit me; quasi dicat, Quia inveni te adiutorem in omnibus aliis deficientibus, Ne despicias me.

Et sic primo ponit defectum humani auxilii. Secundo ponit auxilium divinum. Haec litera legitur dupliciter.

Uno modo de David ad literam, sicut habetur in historia 1. Reg. 16. quando fuit David unctus, Isai praesentavit maiores filios; Dominus autem elegit David, quia Samuel petiit eum.

Vel potest legi in persona viri iusti, quia ad literam speranti in Domino deficit omne humanum auxilium: Iob 16. Dereliquerunt me propinqui mei, et qui me noverunt, obliti sunt mei: Eccle. 51. Circumspiciens eram ad adiutorium hominum, et non erat.

Sed Dominus hunc assumpsit, et assumit curae suae, et hoc melius est: Ps. 64. Beatus quem elegisti, et assumpsisti etc. Mystice autem, Pater meus, idest Adam, Et mater mea, idest Eva, Dereliquerunt me, idest desertioni me exposuerunt per peccatum.

Vel, Pater meus, idest diabolus, quia pater meus fuit in statu peccati: Dereliquit me, quia non habet potestatem in me. Mater mea, Babylon, Dereliquerunt me, idest contempserunt me. Et hoc quia, Dominus assumpsit me.

l. Legem. Supra Psalmista posuit duas petitiones: prima fuit de divinae faciei prospectu; secunda de divinae protectionis auxilio; hic autem ponit aliam petitionem de directione viae suae: et circa hoc duo facit.

Primo ponit petitionem. Secundo ostendit necessitatem, ibi, Propter inimicos. Circa primum duo facit. Primo ponit legis petitionem. Secundo petit directionem in his quae sunt legis, ibi, Et dirige. Dixerunt supra, Unam etc. et quicquid hoc sit explicavit, scilicet videre faciem tuam.

Et quia ad hanc visionem cum sit ardua, pervenitur quadam ardua via, per quam nullus vadit sine auxilio Dei, petit illud tituli: Ps. 83. Beatus vir cuius est auxilium abs te, quia ibunt de virtute in virtutem.

Quia vero qui per viam ignotam vadit, indiget ductore, petit eum dicens, Legem pone mihi Domine in via tua; quasi dicat, Imminet mihi ascendere per viam, in qua peto, ut ponas mihi legem. Lex est regula agendorum. In hac via proceditur per actus virtutum; et ideo necessaria est lex, quae est regula actuum humnorum; quasi dicat, Da mihi regulam qualiter ambulem.

Hieronymus habet sic, Illuxit mihi Dominus viam: Pro. 6. Mandatum lucerna est, et lex lux.Dare legem est illustrare. Sed quandoque scit aliquis in universali quid sit fiendum, sed non scit in particulari, praecipue propter seductores. Et contra hoc petit dicens, Dirige me in semitam rectam: Isa. 26. Semita iusti recta est, rectus callis iusti ad ambulandum. Et hoc, Propter inimicos meos.

Haec est causa quare peto dirigi in semita recta. ta. Quia ille qui scit viam, et via est recta, securus incedit si non inveniat adversarium; sed quando inimicum, vel adversarium suum invenit, indiget protectione et directione: Ps. 141. In via hac qua ambulabam, absconderunt laqueum mihi. Isti inimici nostri sunt concupiscentiae carnis, prava desideria, daemones, pravi homines, sive peccatores, qui obsistunt in via eundi ad Deum.

m. Ne tradideris. Hic exponit quod dictum est; et duo dicit. Primo petit liberari ab inimicorum periculo. Secundo ostendit se inimicos habere, ibi, Quoniam insurrexerunt. Dicit ergo, Ne tradideris me in animas tribulantes me; quasi dicat, Sic peto dirigi in via, quod non incidam in postestatem inimicorum. Et non dicit in manus, sed in animas, idest in voluntates.

Sed contingit quod sancti traduntur in manus inimicorum, quia, Terra data est in manus impii, ut dicitur Iob 9. Sed non in animas, quia voluntatis eorum est, ut trahantur ad malum, sed Deus hoc non permittit: Eccl. 18. Si praestes animae tuae concupiscentias tuas, faciet te in gaudium inimicis tuis. Quoniam insurrexerunt.

Hic ostendit se habere inimicos. Et primo ponit eorum conatum. Secundo eorum defectum. Dico, Propter inimicos, et hoc, Quoniam insurrexerunt in me testes iniqui. Haec verba exponuntur tripliciter: historice, allegorice, et moraliter: historice, quia ad literam aliqui mali testes falsum dixerunt contra David, scilicet Doech Idumaeus qui accusavit sacerdotem, et David, et alii.

Allegorice de Christo contra quem iniqui testes accusantes eum insurrexerunt: Matth. 26. Novissime venerunt etc.

Moraliter, quia contra unumquemque iustum falsi testes quandoque sunt falsi doctores, sua doctrina conantes a recta via alios declinare: Isa. 5. Vae qui dicunt malum bonum, et bonum malum. Item adulatores dicuntur testes falsi: Isa. 3. Populus meus qui te beatum dicunt, ipsi te decipiunt: Prov. 19. Testis falsus non erit impunitus. Et mentita est etc.

Hic ponit eorum defectum. Haec verba secundum quod hic ponuntur, tripliciter intelligi possunt. Uno modo sic. Dicitur aliquis loqui sibi, quando solus intelligit verba sua, sed quando aliis, non: 1 Cor. 14. Qui loquitur linqua, sibi et Deo loquitur, non hominibus; et sic est sensus. Sunt falsi testes; et loquuntur mendacium, et persuadent, sed iniquitas eorum mentita est sibi, quasi dicat, Non acquiesco eis.

Vel mentita est iniquitas sibi, idest sui damno, quia ex mendacio eorum quod intenderant ipsi, incurrerunt malum: Eccl. 27. Qui laqueum aliis ponit, peribit in illo. Vel Mentita etc. quia non pervenerunt ad effectum de hoc, quod proposuerunt facere mihi et aliis iustis viris: Iob 5. Consilia pravorum dissipat: Hieronymus habet, Apertum etc. idest aperti locuti sunt contra me.

n. Credo videre. Hic ponit spem de exauditione. Et primo ponit spem quam ipse habet. Secundo hortatur alios ad eandem, ibi, Expecta Dominum. Sua petito erat ut videret Deum; et ideo dicit, Credo, idest firmam fiduciam habeo: Videre bona Domini, idest videre facie ad faciem: Scio quod Redemptor meus vivit etc. et in carne mea videbo Deum; unde non dicit, Videre Dominum, sed bona Domini; quod potest intelligi dupliciter.

Vel bona Domini, idest a Domino, et sic non sumitur hic. Vel bona, idest quae sunt in Domino, et hoc modo sumitur hic: haec omnia enim sunt in eo, sicut in fonte primo, et sunt idem quod ipse: Sap. 7. Venerunt autem mihi omnia bona pariter cum illa, etc.

Et ubi? In terra viventium. Visio Dei est vita aeterna, ut dictur Io. 17. Haec terra est morientium: quia sicut terra est patiens respectu coeli foecundantis eam, ita via beatorum immediate perficitur a Deo.

o. Expecta. Hic inducit alios ad expectandum, cum dicit, Expecta Dominum: Isa. 30. Beati omnes qui expectant eum. Et dum expectas, habeas fiduciam in opere; unde dicit, Viriliter age, scilicet interius, et exterius: Isa. 35. Confortate manus dissolutas.

Et hoc premittit, quia, Qui perseveraverit usque in finem, hic salvus erit. Unde, Sustine Dominum, scilicet bona quaecumque facies, etiam si videantur adversa: Eccle. 2. Vae his qui perdiderunt sustinentiam, et qui dereliquerunt vias rectas, et diverterunt in vias pravas. Vel, Sustine Dominum, idest expecta Dominum. Et tunc repetit ad maiorem certitudinem.