Psalmus XXVIII (XXIX)

a. In consummatione tabernaculi. Afferte Domino filii Dei.

b. Afferete Domino filios arietum.

c. Afferte Domino gloriam et honorem, afferte Domino gloriam nomini eius: adorate Dominum in atrio sancto eius.

d. Vox Domini super aquas, Deus maiestatis intonuit: Dominus super aquas multas. Vox Domini in virtute: vox Domini in magnificentia.

e. Vox Domini confringentis cedros: et confringet Dominus cedros Libani.

f. Et comminuet eas tanquam vitulum Libani: et dilectus quemadmodum

g. Vox Domini intercidentis flammam, vox ignis, vox Domini concutientis desertum: et commovebit Dominus desertum Cades. Vox Domini praeparantis cervos, et revelabit condensa: et in templo eius omnes dicent gloriam.

h. Dominus diluvium inhabitare facit: et sedebit Dominus Rex in aeternum. Dominus virtutem populo suo dabit: Dominus benedicet populo suo in pace.

a. In aliis Psalmis commemoravit Psalmista fiduciam quam habet de Deo; hic autem quasi liberatus gratias agit. Et primo ponuntur Psalmi pertinentes ad gratiarum actionem. Secundo commemorat beneficia praestita, ibi, In te Domine speravi.

Circa primum duo facit. Primo invitat alios ad gratiarum actiones. Secundo ipse gratias agit, ibi, Exaltabo te.

Titulus, Psalmus David in consummatione tabernaculi, et nota historiam 1 Reg. 4. ubi filii Israel tempore Heli pugnaverunt contra Philistaeos, et arca Dei capta est, et fuit in terra illa sex mensibus, tandem propter plagam remiserunt eam in Gabaa: et Saule David tulit eam, et portavit in Hierusalem, et fecit ei tabernaculum, et lusit ante eam, ut habetur 2. Reg. 6. et nunc videtur factus fuisse iste Psalmus.

Mystice per tabernaculum designatur sancta ecclesia: Apoc. 21. Ecce tabernaculum Dei cum hominibus.

Hoc tabernaculum, scilicet ecclesia, ereptum est de manibus Philistiim, idest daemonum: et quae in Psalmo isto dicuntur, pertinent ad dona Spiritus sancti, per quae istud tabernaculum consummatur.

Dividitur ergo in partes duas. In prima invitat alios ad offerendum Deo per gratiarum actionem. Secundo commemorat beneficia, ibi, Vox Domini super aquas.

Circa primum tria facit. Primo ostendit cui sit offerendum. Secundo qui offerat. Tertio quid debeant offere.

Dicit ergo, Afferte, Sed cui? Domino, soli, non alii: Exod. 22. quod soli Deo debeat offerri, dicitur 1 Paral. ult. Tua sunt omnia, et quae de manu tua accepimus, dedimus tibi.

Qui debeant offerre ostendit, Filii Dei: Eccl. 34. Dona iniquorum non probat Altissimus: Gen. 4 Deus primo respexit ad Abel, et ad munera eius postea, quia debet homo primo Deo placere, et postea ei oblationem facere; et ideo dicit, Filii Dei, per fidem: Io. 1 Quotquot autem receperunt eum, dedit eis potestatem filios Dei fieri, his qui credunt in nomine eius.

Item per charitatem: 1 Io. 3. Videte qualem charitatem dedit nobis Deus etc. Per bona opera: Rom. 9. Qui Spiritu Dei aguntur, hi filii Dei sunt.

b. Hic ostendit quid debeat offerri. Et primo ponit corporale sacrificium. Secundo spirituale, ibi, Afferte Domino gloriam.

De tribus generibus animalium fiebat oblatio, scilicet de bobus, capris, et arietibus: et super caetera animalia agnus maxime consuetum sacrificium erat.

Unde Ezec. 9. dicitur, quod quolibet mane, et vespere unus agnus immolabatur: quia per agnum maxime et expressius figurabatur Christus: Io. 1. Ecce agnus Dei. Et ideo dicit, Afferte Domino filios arietum, idest agnos.

Mystice arietas sunt principes gregis, idest Apostoli: Ps. 46. Principes populorum congregati sunt. Filii eorum sunt fideles: 1. Cor. 4. In Christo Iesu per evangelium ego vos genui. Afferte, ergo vosipsos Deo, qui estis filii arietum.

c. Afferte. Consequenter ponit spirituale sacrificium. Et primo ponit ipsum. Secundo manifestat, ibi, Afferte Domino gloriam nomini eius.

Notandum quod Dominus voluit sibi offerri ista non propter se, quia dixit, Numquid manducabo carnes taurorum etc. sed ut cognoscamus eum principium omnium bonorum nostrorum, et finem in quem omnia sunt referenda:

et ideo nulli licet offerre sacrificum nisi Deo. Deus enim est finis, et nihil possumus ei addere; et ideo debemus eum glorificare, ut omnia quae facimus, in eius gloriam faciamus: 1. Cor. 10. Omnia in gloriam Dei facite.

Item Deus est principium; et ideo debemus ei honorem: Mal. 1. Si ego Dominus, ubi est honor meus; et ideo dicit, Afferte Domino gloriam et honorem: 1. Tim. 1. Soli Deo honor et gloria.

Adorate Dominum. Hic manifestat spirituale sacrificium. Et primo ostendit quomodo debemus ei gloriam. Secundo quomodo debemus sibi honorem.

Dicit ergo quod ipse Deus est gloriosus, et ideo debemus sibi gloriam; unde dicit, Afferte Domino gloriam nomini eius.

Ipse in se gloriosus est, sed nomen eius debet in nobis gloriosum esse, idest ut in notitia nostra sit gloriosum. Et quod sit ipse in nobis gloriosum esse, idest ut in notitia nostra sit gloriosum. Et quod sit ipse in nobis gloriosus et clarus, debemus ei honorem dare;

et ideo dicit, Adorate Dominum in atrio sancto eius, idest in ecclesia ista, quae est sicut atrium caeleste.

Vel In atrio, idest in mente: Io. 4. Veri adoratores etc.

d. Vox Domini super aquas etc. Hic ponit divina beneficia. Et primo praeterita. Secundo futura, ibi, Dominus diluvium etc.

Circa primum duo facit. Primo enumerat beneficia praestita. Secundo concludit gratiarum actionem, ibi, Et in templo eius.

Praestita beneficia possunt exponi figuraliter et mystice. Figuraliter quidem; et sic in prima parte ponit duo beneficia praestita, scilicet in exitu, secundo post exitum de eo, ibi, Vox Domini confringentis. Et primo commemorat beneficium eductionis de Aegypto. Secundo manifestat illud.

Dicit ergo, Vox, idest imperium, Domini, fuit, Super aquas, maris divisi, ut dicitur Ex. 14.

Et magnificat hoc tripliciter. Primo ex parte auctoritatis, Deus maiestatis, qui scilicet est ipsa maiestas: Isa. 6. Plena erat omnis terra maiestate eius. Intonuit, quia cum clevasset Moyses manus, flavit ventus. Et hunc flatum dicit, Intonuit, quia tonitruum ex commotione ventorum fit.

Item ex parte materiae: quia siccavit non parvas aquas, sed multas, scilicet maris: Isa. 41. Numquid non siccast mare? Sap. 10. Transvexit eos per aquam nimiam.

Item ex parte effectus, ex hoc quod fuit magnae virtutis in hoc quod deiecit inimicos: Ex. 15. Dextera tua Domine percussit inimicum: propter quod dicitur, Vox Domini in virtute.

Item alius effectus est magnificentiae; unde dicit, Vox Domini in magnificentia, quia fecit transire per siccum mare; unde sequitur ibidem, scilicet Ex. 15. Magnificus in sanctitate, terribilis atque laudabilis etc.

e. Vox Domini confringentis cedros, et confringet Dominus etc. Consequenter commemorat beneficia praestita post transitum. Et hoc potest dupliciter intelligi. Primo per remotionem a malo. Secundo per collationem bonorum, ibi, Vox Domini concutientis.

Circa primum duo facit. Primo ponit beneficium. Secundo facilitatem conferendi beneficium, ibi, Et comminuet.

Dicit ergo, Vox Domini confringentis cedros. Cedri sunt homines magni: et signat Amorrhaeos qui erant magni et fortes: Amos 2. Exterminavi ante faciem eius Amorrhaeum, cuius altitudo cedrorum altitudo illius, et fortis ipse quasi quercus.

Item in tota terra quae promissa erat eis, erant Amorrhaei et aliae gentes, quae non poterant exterminari et subiugari usque ad tempus David. Omnes Amorrhaei adhuc habitabant circa Libanum, ut dicitur Iosue 15. Et ideo dicit, Confringet Dominus cedros Libani, idest Amorrhaeos, qui adhuc habitabant ibi. Et comminuet eas tamquam vitulum Libani, et Saron tamquam filium unicornium.

Hebraei habent sic, Et communiet eos tamquam vitulum Libani et Saron sicut filium bubalorum. Et est sensus literalis: quia bubali in paludibus nutriuntur, boves autem in montibus. Erant enim in monte Libani multa pascua in quo crescebant magni cedri. Item erant ibi vituli, et boves.

Dicit ergo, Ita erit facile Deo comminuere cedros Libani, sicut si comminueret vitulum Saron. Saron est locus quidam: Isa. 35. Decor Carmeli et Saron. Hic locus est aquosus, ubi bubali pascuntur; quasi dicat, Etiam Saron comminuet sicut filium bubali, vitulum.

Mystice Vox Domini super aquas. Duplex beneficium innuit, scilicet conversionis, et donorum quae dantur conversionis.

Vox Domini in virtute. Secundum mysterium potest dupliciter exponi. Uno modo, ut referatur ad praedictionem Christi, et sic agitur de converione Iudaeorum et gentium: Iudaeorum cum dicit, Super aquas. Homines assimilantur aquis; quia sicut aquae homines fluunt, et non revertuntur, 2. Reg. 14.

Unde super aquas dicitur vox, idest praedicatio Domini, idest super populum Iudaeorum, quia ex doctrina Dei nondum incarnati, sed expectati, Iudaei conversi sunt ad Deum.

De conversione gentium sequitur cum dicit, Deus maiestatis intonuit. Tonitruum formatur in nube, in qua signatur ipsa incarnatio quae est sicut nebes: Isa. 19. Ecce Dominus ascendit super nubem levem.

Deus ergo maiestatis intonuit, idest omnipotens intonuit per praedicationem de nube carnis suae: Iob 37. Tonabit voce sua mirabiliter.

Et dicit, Super aquas multas, quia vox Domini incarnati fuit non tantum super Iudaeos, sed super Gentiles: Isa. 49. Dedi te in lucem Gentium etc.

Vel, Super aquas, baptismi: unde ex tempore quo Christus est baptizatus, iste Psalmus cantatur.

Vox Domini in virtute. Super Psalmista secundum mysticum intellectum tetigit mysterium conversionis iudaeorum, et gentium; hic autem ponit beneficium temporalium donorum: et circa hoc tria facit. Primo porponit spiritualia dona. Secundo ponit vitiorum extirpationem quae sequitur ex eis, ibi, Vox Domini confringentis. Tertio profectionem seu promotionem ad bona, ibi, Vox Domini praeparantis.

In spiritualibus donis haec est differentia, quia quibus dantur spiritualia dona, quibusdam dantur ad ea quae conveniunt communiter, et agenda sunt, et sunt de necessitate salutis, quibusdam ad quaedam ardua, sicut ad miracula facienda, at huiusmodi.

Quantum ad primum dicit, Vox Domini in virtute, idest ex imperio Domini datur virtus ad implendum praecepta.

Quantum ad secundum dicit, Vox Domini in magnificentia, idest ex imperio Domini datur virtus sanctis suis magna faciendi: Ps. 67. Super Israel magnificentia eius.

Glossa haec adaptat donis Spiritus sancti. Et post, scilicet conversionem fidelium ad donum timoris qui fit divina virtute, ad quam pertinet timores admittere.

Magnificentia pertinet ad donum scientiae, quia ad scientiam pertinet magna agere: Eccl. 25. Quam magnus est qui invenit sapientiam.

Vox Domini confringentis. Hic agit de exclusione vitiorum. Et tangit primo vitium superbiae. Secundo concupiscentiae, ibi, Vox Domini intercidentis flammam ignis. Tertio vitium infidelitatis sive contemptus, ibi, Vox Domini concutientis desertum.

Ostendit ergo primo exclusionem supebiae. Unde notandum est quod sicut abietes sunt magnae, ita et cedri; et ideo per eas signatur superbia.

Dicit ergo, Vox Domini confringentis cedros, idest virtus imperii divini super omnes superbos: Isa. 14. Detracta est ad inferos superbia tua,

et comminuet cedros Libani, idest vox Domini super arrogantes, et superbos comminuendo sua potentia: quia omnes reges per hoc conversi sunt ad Christum;

et finaliter super cedros Libani, quia maiores Iudaeorum conversi sunt, sicut de Nicodemo, Io. 3.

f. Item, Et comminuet eos tanquam vitulum. Hic ponitur perfectio conversionis.

Mons Libani est valde pascuosus, et sacerdotes propter copiam victimae faciebant pascere ibi boves: et ideo, Comminuet eas tanquam vitulum Libani, idest humiliabit eos sicut vitulum Libani, ut scilicet seipsos in sacrificium offerant, sicut offertur vitulus qui nutritur in monte Libani. Et hoc patet, quia multi magni se martyrio exposuerunt pro Christo: Matth. 22. Tauri mei, et altilia occisa sunt.

Et dilectus quemadmodum filius unicornium. Hoc potest dupliciter legi.

Primo, ut significet auctoritatem comminutionis; quasi dicat, Dilectus faciet ea. Et secundum hoc dilectus ponitur singulariter quasi auctoritatem habens. Hic est Filius meus, Matth. 3. Et haec faciet, Quemadmodum filius unicornium, idest filius Iudaeorum, quia mysterium incarnationis haec operabatur; et Iudaei unicornes dicuntur, inquantum gloriantur in cultu unius Dei.

Vel unicornius dicitur, quia secundum generatione aeternam est sine matre, et secundum temporalem generationem fuit filius sine patre.

Aliter, Dilectus etc. Idest Christus in exemplum huius comminutionis patietur, dabit exemplum aliis patiendi: 1. Petri 2. Christus est passus est pro nobis, vobis relinquens exemplum, ut sequamini vestigia eius.

Et patietur non inquantum Deus, sed inquantum filius unicornium Iudaeorum. Revertamur ergo ad sensum literalem.

g. Vox Domini intercidentis flammam. Hic commemorat beneficium, quo liberati sunt a malo inflicto divinitus.

Num. 11. Dicitur quod propter murmur populi ignis invasit partem castrorum, et ad levationem manus Moysi ignis extinctus est: et hoc est quod dicit, Vox, idest imperium, Domini intercidentis, idest destruentis, flammam ignis.

Consequenter commemorat beneficia quae promovent in bono. Et ponit tria. Primo beneficia multiplicationis populi. Secundo nutritionis parvulorum. Tertio ducatus per desertum.

Litera Hieronymi habet, Vox Domini parturientis desertum. Sic legitur in Iosue.

Nullus eorum qui exierunt de Aegypto, et venerunt in desertum, intraverunt terram promissionis, nisi Iosue et Caleb, ut patet Num. 14. Sed omnes qui intraverunt in eam, nati sunt in deserto. Et ideo commemorat hoc beneficium quod populus non est extinctus;

unde dicit, Vox Domini parturientis, idest parturire facientis, et specialiter desertum Cades: quia quantum ad inetntionem Moysi fuit, quod statim exeuntes de Aegypto intrarent terram promissionis, et venirent in Cades. Unde miserunt exploratores, et timuerunt intrare: et propter illud peccatum omnes mortui sunt. Et quia ex illo dimiserunt intrare, ideo in hoc deserto omnes mortui sunt.

Vel secundum literam nostram, Vox Domini concutientis desertum, idest commoventis ad generationem per desertum Cades, Vox Domini praeparantis cervos, Hieronymus habet, Obstreticantis cervos, Hebraeus habet Praeparantis mulos.

Cervi in desertis manent. Et quia filii Israel quadraginta annis fuerunt in deserto, ideo dicuntur cervi: Ps. 17. Statuit pedes meos tanquam cervorum, quia mulieres habuerunt opportunitatem pariendi, et enutriendi.

Et revelabit condensa, vel saltus, quia ducatum ei praestitit per diem: Ps. 135. Transduxit populum suum per desertum.

Mystice in hoc quod dicit, Vox Domini confringentis, signat donum fortitudinis. Et ponit hic exclusionem peccati concupiscentiae cum dicit, Vox Domini intercidentis flammam ignis, scilicet concupiscentiae: Sap. 6. Concupiscentia sapientiae deducet ad ignem perpetuum.

Et haec nutrit alia mala: de hac 1. Io. 2. Omne quod est in mundo aut est concupiscentia oculorum etc. Et haec consumit: Iob 31. Ignis est usque ad consumptionem devorans.

Basilius exponit sic. Vox Domini intercidentis, quia in die iudicii virtute divina ignis dividetur, quia ardor sine luce erit in igne involvente reprobao. Ignis splendens sine ardore erit ad gloriam electorum. Et hoc quod dicit, pertinet ad donum consilii.

Vox Domini concutientis desertum. Hic ponit exclusionem duplicis infidelitatis, scilicet Gentilium, et Iudaeorum.

Quantum ad primum dicit, Vox Domini concutientis desertum, idest gentem ad fidem commovit convertendo ad eam: Is. 54. Multi filii desertae, idest populi Gentilis, magnis quam eius quae habet virum, idest synagogae.

Quantum ad secundum dicit, Desertum Cades, quod interpretatur sanctum legis: quia Iudaei sanctificati per legislatorem convertentur in fine mundi: Is. 1. Terra nostra deserta etc. Et hoc pertinet ad donum intellectus.

Consequenter commemorat beneficium quod pertinet ad promotionem in bonis. Et primo ponit collationem sapientiae. Secundo eius actum.

Dicit ergo, Vox Domini praeparantis cervos, idest sanctos et perfectos viros, quia sicut cervi repellunt venenosa, ita sancti repellunt omne peccatum: et sicut cervi per spinas incedunt sine laesione, ita sancti per vanitatem mundi eunt sine delectatione: Gen. penul. Nephtalim cervus emissus, dans eloquia pulchritudinis.

Et isti praeparantur per Deum, non per se: et ipse Deus, Revelabit, eis, condensa, idest ea quae aliis sunt abscondita: Matth. 11. Revelasti ea parvulis.

Et hoc pertinet ad donum sapientiae. Consequenter concludit gratiarum actionem pro praedictis beneficiis, dicens, In templo eius omnes dicent gloriam: Ps. Iuvenes et virgines, senes cum iunioribus etc.

Alia litera habet, Omnis dicet vel loquetur gloriam. Verum est quod quilibet habet dona communia, et etiam spiritualia. Et pro hoc speciali dono quilibet dicet gloriam: Eccl. Ult. Danti mihi iustitiam, dabo gloriam.

h. Domini. Hic agit de beneficiis speratis. Et primo commemorat potentiam benefactoris. Secundo ponit sperata beneficia, ibi, Dominus virtutem populo suo dabit.

In Hebraeo habetur, Dominus diluvio sedit. Et hoc habet planum sensum; quasi dicat, Verum est quia hoc fecit populo Israeli. Numquid non eiusdem potestatis aliquando fuit? Immo a principio mundi iudicia eius manifesta fuerunt.

Et commemorat unum manifestum quod ex iudicio pro peccato hominum induxit diluvium. Et sedebit Dominus rex in aeternum, iudicans scilicet populos in aequitate.

Hieronymus habet, Dominus diluvium inhabitat, vel inhabitare facit. Diluvio inundante, terra evacuata est ab habitatoribus. Postea iterum, Inhabitare facit terram, dissipatam tunc per multiplicationem hominum.

Mystice potest triplicitere legi. Uno modo, ut diluvium sit quasi accusativus appositus ad hoc infinitum, Inhabitare: quia in arca Noe soli illi habitaverunt diluvium: et si per arcam Noe signatur ecclesia, et sancti qui sunt in ea, securi habitant diluvium tribulationum.

Alio modo e converso, quasi diluvium inhabitat in templo suo. Diluvium est mundus, et carnales homines mundi: Nah. 1. In diluvio praetereunte consummationem faciet. Hoc ergo diluvio faciet inhabitare in templo suo, quando convertentur, Et sedebit rex in aeternum, ut supra expositum est.

Alio modo diluvium inhabitat, idest aquas baptismales, quas ipse inhabitat per effectum gratiae. Consequenter commemorat beneficia sperata. Et primo pertinentia ad progressum. Secundo ad finem.

Quantum ad primum dicit, Dominus virtutem populo suo dabit, per quam possint proficere: Isa. 40. Qui dat lapso virtutem, et his qui non fuerunt fortitudinem etc.

Quantum ad secundum dicit, Dominus benedicet populo suo in pace: Isa. 32. Sedebit populus meus in pulchritudine pacis, in tabernaculis fiduciae, in requie opulenta.