Psalmus XLVI

a. In finem. Pro filiis core. Omnes gentes plaudite manibus: iubilate Deo in voce exultationis.

b. Quoniam Dominus excelsus terribilis: rex magnus super omnem terram. Subiecit populos nobis: et gentes sub pedibus nostris.

c. Elegit nobis haereditatem suam, speciem Iacob quam dilexit. Ascendit Deus in iubilo: et Dominus in voce tubae. Psallite Deo nostro, psallite: psallite regi nostro, psallite.

d. Quoniam rex omnis terrae Deus: psallite sapienter. Regnabit Deus super gentes: Deus sedet super sedem sanctam suam. Principes populorum congregati sunt cum Deo Abraham: quoniam dii fortes terrae vehementer elevati sunt.

a. In praecendentibus Psalmis Psalmista exposuit gloriam regis, et regni; hic autem exhortatur gentes alienigenas, ut convertantur ad Deum. Et primo hortatur ad Dei laudem. Secundo ad spem de Deo habendam. Tertio docet eam cultum divinum. Secundum incipit, ibi, Audite haec. Tertium, ibi, Deus deorum.

Titulus est manifestus, quia est oppositus supra, In finem pro filiis Core Psalmus David.

Circa primum duo facit. Primo exhortatur omnes gentes ad laudem Dei. Secundo ponitur materia laudis, ibi, Magnus Dominus. Circa primum tria facit. Primo enim ponit imitationem ad laudem Dei. Secundo causam, ibi, Quoniam dominus excelsus. Tertio manifestat hanc causam, ibi, Ascendit Deus.

Laus Dei procedere debet ex iucunditate cordis, sicut etiam est in patria: Isa. 11. Gaudium et laetitia invenietur in ea. Haec laetitia cordis ostenditur per signum exterius, facti, vel verbi. Primo ergo inducit ad laudem, quantum ad facta. Secundo quantum ad verba.

Dicit ergo, Omnes gentes; quasi dicat, Nobis tot bona fecit Deus, ergo laudate eum facto, Plaudite manibus. Plausio manuum fit in signum exultationis: Hier. 5. Sacerdotes applaudebant suis; quasi dicat, Plaudite, idest exultationem cordis ostendite per plausum manuum. Et hoc fit, quando exterius operatur homo servitia Dei cum iucunditate: Ps. 99. Servite Domino in laetitia: Isa. 35. Omnia ligna regionum plaudent manu, idest omnes populi plaudent.

Item. Laudate eum in verbo: unde dicit, Iubilate Deo in voce exultationis, idest in voce exteriori demonstrante interiorem affectum.

Glossa, Iubilus est ineffabile gaudium, quod nec taceri potest, sed non potest exprimi, quia excedit comprehensionem. Et talis est bonitas Dei quae non potest exprimi: et si exprimatur, imperfecte tamen exprimitur. Et ideo dicebat Hier. 1. A a a ecce nescio loqui. Et hunc iubilum signat ecclesia, quando in eadem dictione multiplicat notas: Ps. 65. Iubilate Deo omnis terra, Psalmum dicite etc.

b. Quoniam Dominus. Hic ponitur causa laudis, et bona quae proveniunt ex magnitudine Dei. Et primo ponitur magnitudo Dei. Secundo magnitudinis signum. Magnitudo Dei commendatur dupliciter. Primo per altitudinem potestatis. Secundo per maiestatem dominationis.

Dicit ergo. Laudandus est Deus propter altitudinem suae naturae, quia Dominus excelsus: Ps. 122. Excelsus super omnes gentes Dominus etc. Et quia excelsa sunt nobis remota, posset aliquis credere quod non esset timendus, nec haberet providentiam de nobis; sicut aliqui stulti dixerunt, in quorum persona dicitur Iob 22. Circa cardines caeli perambulat, nec nostra considerat. Et ideo dicebat: Quantum in te evacuasti timorem. Sed non est ita. Iste est excelsus, quia est terribilis, quia omnia prospicit, omnia punit.

Item timendus est propter eius dominium, quia, Rex magnus super omnem terram: Ps. 23. Domini est terra etc.

Magnus est universalitate dominii, quia regnum omnium saeculorum.

Item duratione, quia in aeternum.

Item auctoritate, quia rex omnium regnum.

Signum magnitudinis huius regis sumitur ex his, quae nobis fecit, et haec sunt beneficia Dei. Primo in subiectione aliorum. Secundo in collatione bonorum.

Dicit ergo, Subiecit populos nobis. Haec sunt verba ecclesiae, cui etiam temporaliter sui inimici subiiciuntur.

Augustinus in glossa: Quanti enim modo currunt ad ecclesiam nondum Christiani, rogant auxilium ecclesiae, subvenire sibi temporaliter volunt, etsi nobiscum in aeternum regnare adhuc nolunt.

Item, ut sint verba apostolorum, Subiecit populos nobis, scilicet Iudaeorum, et nationum, Sub pedibus nostris: Isa. 52. Quam pulchri super montes pedes annuntiantis, et praedicatis pacem.

Item ibidem 45. Ut subiiciam ante faciem eius gentes.

Vel aliter, Subiecit populos nobis. Quidam convertuntur ad fidem, et isti subiiciuntur propria voluntate. Alii non convertuntur, sed gentiliter vivunt; et isti subiiciuntur sub pedibus, quia finaliter erunt oppressi sub nostra iudiciaria potestate.

c. Elegit nobis haereditatem suam. Hic ponitur aliud beneficium collationis bonorum. Ubi hortandum est, quod electio importat acceptionem unius super alterum. Electio autem Dei potest accipi ex duplici parte.

Primo ex parte bonorum quae conferuntur. Et sic distingue, quia quaedam horum quae conferuntur sunt temporalia, quaedam spiritualia. Impii autem peccatores accipiunt pro parte eos contingente temporalia: Sap. 2. Haec est pars nostra.Iusti autem accipiunt in parte ipsum Deum: Ps. 22. Dominus pars haereditatis meae. Deus autem elegit sibi bona spiritualia. Elegit ergo nobis haereditatem suam; quasi dicat, Cum sint diversae partes bonorum, elegit nobis dare haereditatem suam.

Secundo accipitur electio Dei ex parte illorum quibus datur, et sic fit distributio, quia damnati omnes sunt in peccato originali; tamen quidam salvantur ex Dei electione. Et ideo dicit, Elegit nobis etc. Et quae sit haec haereditas, ostendit, Speciem Iacob quem dilexit.

Litera Hieronymi habet, Gloriam, vel superbiam Iacob. Et hic accipitur superbia pro excellentia: Is. 60. Ponam te in superbiam, idest in excellentiam, saeculorum. Ibid. Cum gloria, idest specie, vel decore: quia in ipsa haereditate aeterna erunt excellentes, gloriosi, et decori: Hier. 31. Benedicat tibi Dominus pulchritudo iustitiae.

Quam dilexit. Vel quem Iacob; quasi dicat, Haec haereditas est gloria Iacob, idest fidelis, quam gloriam Deus dilexit, quia diligit Dominus portas Sion.

Vel, Speciem Iacob, idest id quod est repraesentatum per Iacob: quia repraesentata sunt ei spiritualia bona ad quae sumus nos electi, quia scalam quam vidit, et alia huiusmodi. Sed prima lectura est melior.

Ascendit Deus in iubilo. Hic exponit causam et ordinem. Dicit quod est excelsus et rex magnus: et propter hoc est laudandus. Sed numquid est ita excelsus? Ita. Et primo ostendit eius excellentiam. Secundo ostendit amplitudinem regni eius, ibi, Psallite. Circa primum duo facit. Primo ponit excellentiam eius. Secundo concludit exhortationem, ibi, Psallite.

Dicit ergo quod est excelsus, quia ascendit. Sed si excelsus, quomodo ascendit? Quia descendit: Eph. 4. Qui ascendit ipse est etc. Sed quomodo ascendit, In iubilo. Iubilus est gaudium immensum: et hic iubilus signat imperfectam cognitionem.

Duo genera psallentium fuerunt in Ascensione Christi, scilicet Apostoli et Angeli. Apostoli autem imperfectam cognitionem habent de divinis: et ideo ad eos pertinet iubilus de gaudio Ascensionis Christi cum gloria.

Item fuerunt ibi Angeli, et claram cognitionem habuerunt; et ad eos non pertinet iubilus, sed manifesta annutiatio; et ideo dicit, Et Dominus in voce tubae. Unde Angeli dicunt Act. 1. Viri Galilaei quid statis etc. Si ergo est excelsus, Psallite Deo nostro, ore, Psallite Deo nostro, corde: 1 Cor. 14. Psallam spiritu, psallam et mente.

d. Quoniam rex. Consequenter ostendit, quod est rex magnus: et ostendit hoc ordine converso. Quia primo inducit eos ad psallendum regi. Secundo assignat causam. Tertio manifestat eam.

Dico ergo, Psallite Deo; sed iterum, Psallite regi, quia est magnus. Et dicit bis, Psallite, psallite, quia eodem honore honoramus humanitatem et divinitatem in Christo: quia idem suppositum est: Io. 5. Omnes honorificent Filium sicut honorificant Patrem. Et quod sit psallendum ostendit, quia est, Rex omnis terrae Deus. Et ideo vos habitatores terrae psallatis ei. Et dicit, Omnis terrae, non Iudaeae tantum, vel Graeciae, sed totius orbis: sed, Psallite sapienter, idest discrete. Et psallite non solum ore, sed corde renovati interius: quia, Non est speciosa laus in ore peccatoris, sicut dicitur Eccl. 15.

Item non cum mente turbata: Iac. 5. Oret aequo animo.

Item continue: Is. 23. Bene cane, frequenta canticum.

Consequenter manifestat, quomodo sit rex omnis terrae. Et primo praedicit regnum Christi super omnes gentes. Secundo super omnes principes gentium; quasi dicat, Dico quod est rex omnis terrae: quia licet nunc in Iudaea tantum, regnabit tamen super omnes gentes, quia omnes gentes convertentur ad Deum: Ps. 118. Laudate Dominum omnes gentes. Et huius ratio est: quia Christus Deus est, et iam ascendens ad dexteram Patris, Sedet super sedem sanctam, idest a dextris Dei; et sic nihil restat nisi ut omnes subiiciantur ei: Dan. 7. Datum est ei regnum. Nec solum gentes subiiciuntur ei, sed etiam eorum principes; unde dicit, Principes populorum, scilicet omnium congregati sunt per fidem et amorem, Cum Deo Abraham.

Et dicit, Abraham, quia ipse fuit principium credendi et Patrem, et Filium: Matt. 2. Potens est suscitare de lapidibus istis filios Abrahae: Ps. 17. Reges Arabum etc. Et ratio quare congregati sunt, Quia dii fortes terrae vehementer elevati sunt. Et hoc potest dupliciter intelligi.

Uno modo de Iudaeis: quia ipsi fuerunt dii, quia instructi de Deo: Io. 10. Illos dixit Deos ad quos sermo Dei factus est.

Item fuerunt fortes, quia constantes in fide unius Dei, sed, Terrae, quia oculi eorum et affectus eorum erant semper ad terrena. Isti, Sunt elevati, per superbiam, Vehementer, intantum quod noluerunt Christi doctrinam. Et ideo Apostoli iverunt ad gentes.

Alio modo, Quia dii fortes, idest Apostoli. Et dicuntur dii propter iudiciariam potestatem. Et iudices in veteri testamento dii vocabantur: Ex. 22. Diis non detrahes. Applica ad Deos, idest ad iudices. Et dicuntur fortes, propter constantiam in passione: Ro. 8. Quis nos separabit a charitate Christi? Terrae, idest adhuc in terrenis existentes: 2. Cor. 4. Habentes thesaurum istum in vasis fictilibus. Et Elevati sunt vehementer, per praedicationem: Matt. ult. Illi autem profecti praedicaverunt ubique.

Item per miraculorum operationem.

Item per gloriae adeptionem: Hieronymus habet, Quoniam dii scuta terrae, quia Apostoli fuerunt protectores omnium populorum.