Art. XX. De Bonis Operibus.

1] Falso accusantur nostri, quod bona opera prohibeant.

2] Nam scipta eorum, quae exstant de decem praeceptis, et alia

simili agrumento testantur, quod utiliter docuerint de monibus

vitae generibus et officiis, quae genera vitae, quae opera in

qualibet vocatione Deo placeant.

3] De quibus rebus olim parum docebant concionatores, tantum

puerilia et non necessaria opera urgebant, ut certas ferias,

certa ieiunia, fraternitates, peregrinationes, cultus sanctorum,

rosaria, monachatum et simila.

4] Haec adversarii nostri admoniti nunc dediscunt, nec perinde

praedicant haec inutilia opera ut olim.

5] Praeterea incipiunt fidei mentionem facere, de qua olim mirum

erat silentium.

6] Docent nos non tantum operibus iustificari, sed coniungunt fidem

et opera, et dicunt nos fide et operibus iustificare.

7] Quae doctrina tolerabilior est priore, et plus afferre potest

consolationis quam vetus ipsorum doctrina.

8] Quum igitur doctrina de fide, quam oportet in ecclesia

praecipuam esse, tamdiu iacuerit ignota, quemadmodum fateri omnes

necesse est, de fidei iustitia altissimum silentium fuisse in

concionibus, tantum doctrinam operum verstatm esse in ecclesiis,

nostri de fide sic admonuerunt ecclesias:

9] Principio, quod opera nostra non possint reconciliare Deum, aut

mereri remissionem peccatorum et gratiam et iustificationem, sed

hanc tantum fide consequimur, credentes, quod propter christum

recipiamur in gratiam, qui solus positus est mediator et

propitiatorium, per quem reconcilietur Pater.

10] Itaque qui confidit operibus se mereri gratiam, is aspernatur

Christi meritum et gratiam, et quaerit sine Christo humanis

veribus viam ad Deum, quum Christus de se dixerit Ioh. 14, 6: Ego sum

via, veritas et vita.

11] Haec doctina de fide ubique in Paulo tractatur; Eph. 2, 8:

Gratia salvi facti estis per fidem, et hoc non ex vobis, Dei donum

est, non ex operibus etc.

12] Et ne quis cavilletur a nobis novam Pauli interpretationem

excogitari, tota haec causa habet testimonia patrum.

13] Nam Augustinus multis voluminibus defendit gratiam et iustitiam

fidei contra merita operum.

14] Et similia docet Ambrosius [Prosper Aquitanus] De vocatione

Gentium et alibi. Sic enim inquit De Vocatione Gentium: Vilesceret

redemptio sanguinis Christi, nec misericordiae Dei humanorum operum

praerogativa succumberet, si iustificatio, quae fit per gratiam,

meritis praecedentibus deberetur, ut non munus largientis, sed

merces esset operantis.

15] Quamquam autem haec doctrina contemnitur ab imperitis, tamen

experiuntur piae ac pavidae conscientiae plurimum eam

consolationis afferre, quia conscientiae non possunt reddi

tranquillae per ulla opera, sed tantum fide, quum certao statuunt,

quod propter Christum habeant placatum Deum,

16] quemadmodum Paulus docet Rom. 5,1: Iustificati per fidem,

pacem habemus apud Deum.

17] Tota haec doctrina ad illud certamen perterrefactae

conscientiae referenda est, nec sine illo certamine intelligi

potest.

18] Quare male iudicant de ea re homines imperiti et profani, qui

christianam iustitiam nihil esse somniant nisi civiliem et

philosophicam iustitiam.

19] Olim vexabantur conscientiae doctrina operum, non audiebant ex

evangelio consolationem.

20] Quosdam conscientia expulit in desertum,  in monasteria,

sperantes ibi se gratiam merituros esse per vitam monasticam.

21] Alii alia excogitaverunt opera ad promerendam gratiam et

satisfaciendum pro peccatis.

22] Ideo magnopere fuit opus hanc doctrinam de fide in Christum

tradere et renovare, ne deesset consolatio pavidis conscientiis,

sed scirent, fide in Christum apprehendi gratiam et remissionem

peccatorum et iustificationem.

23] Admonetur etiam homines, quod hic nomen fidei non significet

tantum historiae notitiam, qualis est in impiis et diabolo, sed

significet fidem, quae credit non tantum historiam, sed etiam

effectum historiae, videlicet hunc articulum, remissionem

peccatorum, quod videlicet per christum habeamus gratiam,

iustitiam et remissionem peccatorum.

24] Iam qui scit se per Christum habere propitium Patrem, is vere

novit Deum, scit se ei curae esse, invocat eum, denique non est

sine Deo, sicut gentes.

25] Nam diaboli et impii non possunt hunc articulum credere:

remissionem peccatorum. Ideo deum tamquam hostem oderunt, non

invocant eum, nihil boni ab eo exspectant.

26] Augustinus etiam de fide nomine hoc modo admonet lectorem et

docet in Scripturis nomen fidei accipi non pro notia, qualis est

in impiis, sed profiducia, quae consolatur et erigit

perterrefactas mentes.

27] Praeterea docent nostri, quod necesse sit bona opera facere, non

ut confidamus per ea gratiam mereri, sed propter voluntatem Dei.

28] Tantum fide apprehenditur remissio peccatorum ac gratia.

29] Et quia per fidem accipitur Spiritus Sanctus, iam corda

renovantur et induunt novos affectus, ut parere bona opera possint.

30] Sic enim ait Ambrosius [De Vocatione Gentium]: Fides bonae

voluntatis et iustae actionis genitrix est.

31] Nam humanae vires sine Spiritu Sancto plenae sunt impiis

affectibus et sunt imbeciliores, quam ut bona opera possint

efficere coram Deo.

32] Adhaec sunt in potestate diaboli, qui impellit homines ad

varia peccata, ad impias opiniones, ad manifesta scelera;

33] quemadmodum est videre in philosophis, qui et ipsi conati

honeste vivere, tamen id non poturerunt efficere, sed contaminati

sunt multis manifestis sceleribus.

34] Talis est imbecillitas hominis, quum est sine fide et sine

Spiritu Sancto et tantum humanis viribus se gubernat.

35] Hinc facile apparet, hanc doctrinam non esse accusandam, quod

bona opera prohibeat, sed multo magis laudandam, quod ostendit,

quomodo bona opera facere possimus.

36] Nam sine fide nullo modo potest humana natura primi aut

secundi praecepti opera facere.

37] Sine fide non invocat Deum, a Deo nihil exspectat, non tolerat

crucem, sed quaerit humana praesidia, confidit humanis praesidiis.

38] Ita regnant in corde omnes cupiditates et humana consilia, quum

abest fides et fiducia erga Deum.

39] Quare et Christus dixit: Sine me nihil potestis facere, Ioh.

15,5.

40] Et ecclesia canit: Sine tuo numine nihil est in homine, nihil

est innoxium.