V. De Discrimine Ciborum.  [Article XXVI]

1] Publica persuasio fuit non tantum vulgi, sed etiam docentium in

ecclesiis, quod discrimina ciborum et similes traditiones humanae

sint opera utilia ad promerendam gratiam et satisfactoria pro

peccatis.

2] Et quod sic senserit mundus, apparet ex eo, quia quotidie

instituebantur novae ceremoniae, novi ordines, novae feriae, nova

ieiunia, et doctores in templis exigebant haec opera tamquam

necessarium cultum ad promerendam gratiam, et vehementer terrebant

conscientias, si quid omitterent.

3] Ex hac persuasione de traditionibus multa incommoda in ecclesia

secuta sunt.

4] Primo obscurata est doctrina de gratia et iustitia fidei, quae

est praecipua pars evangelii, et quam maxime oportet exstare et

eminere in ecclesia, ut meritum Christi bene cognoscatur et fides,

quae credit remitti peccata propter Christum, longe supra opera

collocetur.

5] Quare et Paulus in hunc locum maxime incumbit, legem et

traditiones humanas removet, ut ostendat iustiaiam Christianam

aliud quiddam esse quam huiusmodi opera, videlicet fidem, quae

credit peccata gratis remitti propter Christum.

6] At haec doctrina Pauli paene tota oppressa est per traditiones,

quae pepererunt opinionem, quod per discrimina ciborum et similes

cultus oporteat mereri gratiam et iustitiam.

7] In poenitentia nulla mentio fiebat de fide, tantum haec opera

satisfactoria proponebantur; in his videbatur poenitentia tota

consistere.

8] Secundo hae traditiones obscuraverunt praecepta Dei, quia

traditiones longe praeferebantur praeceptis Dei. Christianismus

totus putabatur esse observatio certarum feriarum, rituum,

ieiuniorum, vestitus.

9] Hae observationes erant in possessione honestissimi tituli, quod

essent vita spiritualis et vita perfects.

10] Interim mandata Dei iuxta vocationem nullam laudem habebant,

quod paterfamilias educabat sobolem, quod mater pariebat, quod

princeps regebat rempublicam. Haec putabantur esse opera mundana et

imperfecta et longe deteriora illis splendidis observationibus.

11] Et hic error valde cruciavit pias conscientias, quae dolebant

se teneri imperfecto vitae genere, in coniugio, in magistratibus

aut aliis functionibus civilibus, mirabantur monachos et similes,

et falso putabant illorum observationes Deo gratiores esse.

12] Tertio traditiones attulerunt magna pericula conscientiis, quia

impossibile erat omnes traditiones servare, et tamen homines

arbitrabantur has observationes necessarios esse cultus.

13] Gerson scribit multos incidisse in desperationem, quosdam etiam

sibi mortem conscivisse, quia senserant se non posse satisfacere

traditionibus, et interim consolationem nullam de iustitia fidei et

de gratia audierant.

14] Videmus summistas et theologos colligere traditiones et

quaerere "epieikeias", ut levent conscientias; non satis tamen

expediunt, sed interdum magis iniiciunt laqueos conscientiis.

15] Et in colligendis traditionibus ita fuerunt occupatae scholae

et conciones, ut non vacaverit attingere Scripturam et quaerere

utiliorem doctrinam de fide, de cruce, de spe, de dignitate

civilium rerum, de consolatione conscientiarum in arduis

tentationibus.

16] Itaque Gerson et alii quidam theologi graviter questi sunt se

his rixis traditionum impediri, quominus versari possent in meliore

genere doctrinae.

17] Et Augustinus onerare conscientias huiusmodi observationibus,

et prudenter admonet Ianuarium, ut sciat eas indifferentere

observandas esse; sic enim loquitur [Augustinus, Epist. 119 ad

Ianuarium: "Quod enim neque contra fidem, neque contra bonos mores

iniungitur, indifferenter est habendum et pro eorum, inter quos

vivitur, societate servandum est"].

18] Quare nostri non debent videri hanc causam temere attigisse aut

odio episcoporum, ut quidam falso suspicantur.

19] Magna necessitas fuit de illis erroribus, qui nati erant ex

traditionibus male intellectis, admonere ecclesias.

20] Nam evangelium cogit urgere doctrinam in ecclesiis de gratia et

iustitia fidei, quae tamen intelligi non potest, si putent homines

se mereri gratiam per observationes ab ipsis electas.

21] Sic igitur docuerunt, quod per observationem traditionum

humanarum non possimus gratiam mereri aut iustificari. Quare non

est sentiendum, quod huiusmodi observationes sint necessarius

cultus.

22] Addunt testimonia ex Scriptura. Christus Matth. 15, 3. 9

excusat apostolos, qui non servaverant usitatam traditionem, quae

tamen videbatur de re non illicita, sed media esse, et habere

cognationem cum baptismatibus legis, et dicit: Frustra colunt me

mandatis hominum.

23] Igitur non exigit cultum inutilem. Et paulo post addit: Omne,

quod intrat in os, non inquinat hominem.

24] Item Rom. 14, 17: REgnum Dei non est esca aut potus.

25] Col. 2, 16. 20. 21: Nemo iudicet vos in cibo, potu, sabbato aut

die festo.

26] Item: Si mortui estis cum Christo ab elementis mundi, quare

tamquam viventes in mundo decreta facitis: Ne attingas, ne gustes,

ne contrectes?

27] Act. 15, 10 ait Petrus: Quare tentatis Deum, imponentes iugum

super cervices discipulorum, quod neque nos neque patres nostri

portare potuimus? Sed per gratiam Domini nostri Iesu Christi

credimus salvari, quemadmodum et illi.

28] Hic vetat Petrus onerare conscientias pluribus ritibus sive

Mosis, sive aliis.

29] Et 1 Tim. 4, 1-3 vocat prohibitionem ciborum doctrinam

daemoniorum, quia pugnat cum evangelio talia opera instituere aut

facere, ut per ea mereamur graitam, aut quod non possit existere

Christianismus sine tali cultu.

30] Hic obiiciunt adversarii, quod nostri prohibeant disciplinam et

mortificationem carnis, sicut Iovinianus. Verum aliud deprehendetur

ex scriptis nostrorum.

31] Semper enim docuerunt de cruce, quod Christianos oporteat

tolerare afflictiones.

32] Haec est vera, seria et non simulata mortificatio, variis

afflictionibus exerceri et crucifigi cum Christo.

33] Insuper docent, quod quilibet Christianus debeat se corporali

disciplina aut corporalibus exercitiis et laboribus sic exercere et

coercere, ne saturitas aut desidia exstimulet ad peccandum, non ut

per illa exercitia mereamur gratiam aut satisfaciamus pro peccatis.

34] Et hanc corporalem disciplinam oportet semper urgere, non solum

paucis et constitutis diebus, sicut Christus praecipit Luc. 21, 34:

35] Cavete, ne corpora vestra graventur crapula.

36] Item Matth. 17, 21: Hoc genus daemoniorum non eiicitur nisi

ieiunio et oratione.

37] Et Paulus ait 1 Cor. 9, 27: Castigo corpus meum et redigo in

servitutem.

38] Ubi clare ostendit se ideo castigare corpus, non ut per eam

disciplinam mereatur remissionem peccatorum, sed ut corpus habeat

obnoxium et idoneum ad res spirituales et ad faciendum officium

iuxta vocationem suam.

39] Itaque non damnantur ipsa ieiunia, sed traditiones, quae certos

dies, certos cibos praescribunt cum periculo conscientiae, tamquam

istiusmodi opera sint necessarius cultus.

40] Servantur tamen apud nos pleraeque traditiones, quae conducunt

ad hoc, ut res ordine geratur in ecclesia, ut ordo lectionum in

missa et praecipuae feriae.

41] Sed interim homines admonentur, quod talis cultus non

iustificet coram Deo, et quod non sit ponendum peccatum in talibus

rebus, si omittantur sine scandalo.

42] Haec libertas in ritibus humanis non fuit ignota patribus.

43] Nam in Oriente alio tempore servaverunt pascha quam Romae, et

quum Romani propter hanc dissimiltudinem accusarent Orientem

schismatis, admoniti sunt ab aliis, tales mores non oportere ubique

similes esse.

44] Et Irenaeus inquit: dissonantia ieiunii fidei consonantiam non

solvit, sicut et distinct. 12 Gregorius Papa significat, talem

dissimiltudinem non laedere unitatem ecclesiae.

45] Et in Historia Tripartia, lib. 9, multa colliguntur exempla

dissimilum rituum et recitantur haec verba: Mens apostolorum fuit

non de diebus festis sancire, sed praedicare bonam convesationem et

pietatem.