XX. 1 Cum uideris itaque praetextam saepe iam sumptam, cum celebre in foro nomen, ne inuideris: ista uitae damno parantur. ut unus ab illis numeretur annus, omnis annos suos conterent. quosdam antequam in summum ambitionis eniterentur, inter prima luctantis aetas reliquit. quosdam cum in consummationem dignitatis per mille indignitates erepsissent, misera subiit cogitatio laborasse ipsos in titulum sepulcri. quorundam ultima senectus, dum in nouas spes ut iuuenta disponitur, inter conatus magnos et inprobos inualida defecit. 2 foedus ille, quem in iudicio pro ignotissimis litigatoribus grandem natu et inperitae coronae adsensiones captantem spiritus liquit. turpis ille, qui uiuendo lassus citius quam laborando inter ipsa officia conlapsus est. turpis, quem accipiendis inmorientem rationibus diu tractus risit heres. 3 praeterire quod mihi occurrit exemplum non possum: Turannius fuit exactae diligentiae senex, qui post annum nonagesimum, cum uacationem procurationis ab C. Caesare ultro accepisset, conponi se in lecto et uelut exanimem a circumstante familia plangi iussit. lugebat domus otium domini senis nec finiuit ante tristitiam, quam labor illi suus restitutus est. adeone iuuat occupatum mori? 4 idem plerisque animus est: diutius cupiditas illis laboris quam facultas est. cum inbecillitate corporis pugnant. senectutem ipsam nullo alio nomine grauem iudicant, quam quod illos seponit. lex a quinquagesimo anno militem non legit, a sexagesimo senatorem non citat: difficilius homines a se otium inpetrant quam a lege. 5 interim dum rapiuntur et rapiunt, dum alter alterius quietem rumpit, dum mutuo miseri sunt, uita est sine fructu, sine uoluptate, sine ullo profectu animi: nemo in conspicuo mortem habet, nemo non procul spes intendit. quidam uero disponunt etiam illa, quae ultra uitam sunt, magnas moles sepulcrorum et operum publicorum dedicationes et ad rogum munera et ambitiosas exequias. at me hercules istorum funera, tamquam minimum uixerint, ad faces et cereos ducenda sunt.