LXXXI. Odyssea
Ulixes cum
ab Ilio in patriam Ithacam rediret, tempestate ad Ciconas est delatus, quorum
oppidum Ismarum expugnavit praedamque sociis distribuit. Inde ad Lotophagos,
homines minime malos, qui loton ex foliis florem procreatum edebant, idque cibi
genus tantam suavitatem praestabat, ut, qui gustabant, oblivionem caperent domum
reditionis. Ad eos socii duo missi ab Ulixe cum gustarent herbas ab eis datas,
ad naves obliti sunt reverti, quos vinctos ipse reduxit. Inde ad Cyclopem
Polyphemum Neptuni filium. Huic responsum
erat ab augure Telemo Eurymi filio, ut caveret, ne ab Ulixe excaecaretur. Hic media fronte unum
oculum habebat et carnem humanam epulabatur. Qui postquam pecus in speluncam
redegerat, molem saxeam ingentem ad ianuam opponebat. Qui Ulixem cum sociis
inclusit sociosque eius consumere coepit. Ulixes
cum videret eius immanitati atque feritati resistere se non posse, vino, quod a
Marone acceperat, eum inebriavit seque "Utin" vocari dixit. Itaque
cum oculum eius trunco ardenti exureret, ille clamore suo ceteros Cyclopas
convocavit eisque spelunca praeclusa dixit: "Utis me excaecat." Illi
credentes eum deridendi gratia dicere neglexerunt. At Ulixes socios suos ad
pecora alligavit et ipse se ad arietem et ita exierunt. Ad Aeolum Hellenis
filium, cui ab Iove ventorum potestas fuit tradita; is Ulixem hospitio libere
accepit follesque ventorum ei plenos muneri dedit. Socii vero aurum argentumque
credentes cum accepissent et secum partiri vellent, folles clam solverunt
ventique evolaverunt. Rursum ad Aeolum est delatus, a quo eiectus est, quod
videbatur Ulixes numen deorum infestum habere. Ad Laestrygonas, quorum rex fuit
Antiphates [. . .] devoravit navesque eius undecim confregit excepta nave, qua
sociis eius consumptis evasit in insulam Aenariam ad Circen Solis filiam, quae
potione data homines in feras bestias commutabat. Ad quam Eurylochum cum
viginti duobus sociis misit, quos illa ab humana specie immutavit. Eurylochus
timens, qui non intraverat, inde fugit et Ulixi nuntiavit, qui solus ad eam se
contulit; sed in itinere Mercurius ei remedium dedit monstravitque, quomodo Circen
deciperet. Qui postquam ad Circen venit et poculum ab ea accepit, remedium
Mercurii monitu coniecit ensemque strinxit minatus, nisi socios sibi
restitueret, se eam interfecturum. Tunc Circe intellexit non sine voluntate
deorum id esse factum; itaque fide data se nihil tale commissuram socios eius
ad pristinam formam restituit, ipsa cum eodem concubuit, ex quo filios duos
procreavit, Nausithoum et Telegonum. Inde proficiscitur ad lacum Avernum, ad
inferos descendit, ibique invenit Elpenorem socium suum, quem ad Circen
reliquerat, interrogavitque eum, quomodo eo pervenisset; cui Elpenor respondit
se ebrium per scalam cecidisse et cervices fregisse et deprecatus est eum, cum
ad superos rediret, se sepulturae traderet et sibi in tumulo gubernaculum
poneret. Ibi et cum matre Anticlia est locutus de fine errationis suae. Deinde
ad superos reversus Elpenorem sepelivit et gubernaculum ita, ut rogaverat, in
tumulo ei fixit. Tum ad Sirenas Melpomenes Musae et Acheloi filias venit, quae
partem superiorem muliebrem habebant, inferiorem autem gallinaceam. Harum fatum
fuit tam diu vivere, quam diu earum cantum mortalis audiens nemo praetervectus
esset. Ulixes monitus a Circe Solis filia sociis cera aures obturavit seque ad
arborem malum constringi iussit et sic praetervectus est. Inde ad Scyllam
Typhonis filiam venit, quae superiorem corporis partem muliebrem, inferiorem ab
inguine piscis, et sex canes ex se natos habebat; eaque sex socios Ulixis nave
abreptos consumpsit. In insulam Siciliam ad Solis pecus sacrum venerat, quod
socii eius cum coquerent, in aeneo mugiebat; monitus, id ne attingeret, ab
Tiresia et a Circe monitus Ulixes; itaque multos socios ob eam causam ibi
amisit, ad Charybdinque perlatus, quae ter die obsorbebat terque eructabat, eam
monitu Tiresiae praetervectus est. Sed ira Solis, quod pecus eius erat violatum
(cum in insulam eius venisset et monitu Tiresiae vetuerit violari, cum Ulixes
condormiret socii involarunt pecus; itaque cum coquerent, carnes ex aeneo
dabant balatus), ob id Iovis navem eius fulmine incendit. Ex his locis errans
naufragio facto sociis amissis enatavit in insulam Aeaeam, ubi Calypso Atlantis
filia nympha, quae specie Ulixis capta anno toto eum retinuit neque a se
dimittere voluit, donec Mercurius Iovis iussu denuntiavit nymphae, ut eum
dimitteret. Et ibi facta rate Calypso omnibus rebus ornatum eum dimisit eamque
ratim Neptunus fluctibus disiecit, quod Cyclopem filium eius lumine privaverat.
Ibi cum fluctibus iactaretur, Leucothoe, quam nos Matrem Matutam dicimus, quae
in mari exigit aevum, balteum ei dedit, quo sibi pectus suum vinciret, ne
pessum abiret. Quod cum fecisset, enatavit. Inde in insulam Phaeacum venit
nudusque ex arborum foliis se obruit, qua Nausicaa Alcinoi regis filia vestem
ad flumen lavandam tulit. Ille erepsit e foliis et ab ea petit, ut sibi opem
ferret. Illa misericordia mota pallio eum operuit et ad patrem suum eum
adduxit. Alcinous hospitio liberaliter acceptum donisque decoratum in patriam
Ithacam dimisit. Ira Mercurii iterum naufragium fecit. Post vicesimum annum
sociis amissis solus in patriam redit, et cum ab hominibus ignoraretur domumque
suam attigisset, procos, qui Penelopen in coniugium petebant, obsidentes vidit
regiam seque hospitem simulavit. Et Euryclia nutrix ipsius, dum pedes ei lavat,
ex cicatrice Ulixem esse cognovit. Postea procos Minerva adiutrice cum
Telemacho filio et duobus servis interfecit sagittis.
|