|
10.
Ille, Modos, quibus metirentur rura, alius alios constituit. Nam in Hispania ulteriore metiuntur iugis, in Campania
versibus, apud nos in agro Romano ac Latino iugeris. Iugum vocant, quod iuncti
boves uno die exarare possint. Versum dicunt centum pedes quoquo versum
quadratum. Iugerum, quod quadratos duos actus habeat. Actus quadratus, qui et latus est
pedes CXX et longus totidem: is modus acnua latine appellatur. Iugeri pars
minima dicitur scripulum, id est decem pedes et longitudine et latitudine
quadratum. Ab hoc principio mensores non numquam dicunt in subsicivum esse
unciam agri aut sextantem, sic quid aliud, cum ad iugerum pervenerunt, quod
habet iugerum scripula CCLXXXVIII, quantum as antiquos noster ante bellum
punicum pendebat. Bina iugera quod a
Romulo primum divisa dicebantur viritim, quae heredem sequerentur, heredium
appellarunt. Haec postea centum centuria. Centuria est quadrata, in omnes
quattuor partes ut habeat latera longa pedum **CD. Hae porro quattuor,
centuriae coniunctae ut sint in utramque partem binae, appellantur in agris
divisis viritim publice saltus.
11.
In modo fundi non animadverso lapsi multi, quod alii villam minus magnam fecerunt,
quam modus postulavit, alii maiorem, cum utrumque sit contra rem familiarem ac
fructum. Maiora
enim tecta et aedificamus pluris et tuemur sumptu maiore. Minora cum sunt, quam
postulat fundus, fructus solent disperire. Dubium
enim non est quin cella vinaria maior sit facienda in eo agro, ubi vineta sint,
ampliora ut horrea, si frumentarius ager est. Villa aedificanda potissimum ut
intra saepta villae habeat aquam, si non, quam proxime: primum quae ibi sit
nata, secundum quae influat perennis. Si omnino aqua non est viva, cisternae
faciendae sub tectis et lacus sub dio, ex altero loco ut homines, ex altero ut
pecus uti possit.
12.
Danda opera ut potissimum sub radicibus montis silvestris villam ponat, ubi
pastiones sint laxae, item ut contra ventos, qui saluberrimi in agro flabunt.
Quae posita est ad exortos aequinoctiales, aptissima, quod aestate habet
umbram, hieme solem. Sin cogare secundum flumen aedificare, curandum ne
adversum eam ponas; hieme enim fiet vehementer frigida et aestate non salubris.
Advertendum etiam, siqua erunt loca palustria, et propter easdem causas, et
quod crescunt animalia quaedam minuta, quae non possunt oculi consequi, et per
aera intus in corpus per os ac nares perveniunt atque efficiunt difficilis
morbos. Fundanius, Quid potero, inquit, facere, si istius modi mi fundus
hereditati obvenerit, quo minus pestilentia noceat? Istuc vel ego possum
respondere, inquit Agrius; vendas, quot assibus possis, aut si nequeas,
relinquas. At Scrofa, Vitandum, inquit, ne in eas partes spectet villa, e
quibus ventus gravior afflare soleat, neve in convalli cava et ut potius in
sublimi loco aedifices, qui quod perflatur, siquid est quod adversarium
inferatur, facilius discutitur. Praeterea quod a sole toto die inlustratur, salubrior
est, quod et bestiolae, siquae prope nascuntur et inferuntur, aut efflantur aut
aritudine cito pereunt. Nimbi repentini ac torrentes fluvii periculosi illis,
qui in humilibus ac cavis locis aedificia habent, et repentinae praedonum manus
quod improvisos facilius opprimere possunt, ab hac utraque re superiora loca
tutiora.
|