|
1.
Viri magni nostri maiores non sine causa praeponebant rusticos Romanos urbanis.
Ut ruri enim qui in villa vivunt ignaviores, quam qui in agro versantur in
aliquo opere faciendo, sic qui in oppido sederent, quam qui rura colerent,
desidiosiores putabant. Itaque annum ita diviserunt, ut nonis modo diebus urbanas
res usurparent, reliquis septem ut rura colerent. Quod dum servaverunt
institutum, utrumque sunt consecuti, ut et cultura agros fecundissimos haberent
et ipsi valetudine firmiores essent, ac ne Graecorum urbana desiderarent
gymnasia. Quae nunc vix satis singula sunt, nec putant se habere villam, si non
multis vocabulis retinniat Graecis, quom vocent particulatim loca, procoetona,
palaestram, apodyterion, peristylon, ornithona, peripteron, oporothecen. Igitur
quod nunc intra murum fere patres familiae correpserunt relictis falce et
aratro et manus movere maluerunt in theatro ac circo, quam in segetibus ac
vinetis, frumentum locamus qui nobis advehat, qui saturi fiamus ex Africa et
Sardinia, et navibus vindemiam condimus ex insula Coa et Chia.
2.
Itaque in qua terra culturam agri docuerunt pastores progeniem suam, qui
condiderunt urbem, ibi contra progenies eorum propter avaritiam contra leges ex
segetibus fecit prata, ignorantes non idem esse agri culturam et pastionem. Alius enim opilio et arator, nec, si possunt in agro
pasci armenta, armentarius non aliud ac bubulcus. Armentum enim id quod in agro
natum non creat, sed tollit dentibus; contra bos domitus causa fit ut commodius
nascatur frumentum in segete et pabulum in novali. Alia, inquam, ratio ac
scientia coloni, alia pastoris: coloni ea quae agri cultura factum ut
nascerentur e terra, contra pastoris ea quae nata e pecore. Quarum quoniam
societas inter se magna, propterea quod pabulum in fundo compascere quam
vendere plerumque magis expedit domino fundi et stercoratio ad fructus
terrestres aptissima et maxume ad id pecus appositum, qui habet praedium,
habere utramque debet disciplinam, et agri culturae et pecoris pascendi, et
etiam villaticae pastionis. Ex ea enim quoque fructus tolli possunt non mediocres ex
ornithonibus et leporariis et piscinis. E quis quoniam de agri cultura librum
Fundaniae uxori propter eius fundum feci, tibi, Niger Turrani noster, qui
vehementer delectaris pecore, propterea quod te empturientem in campos Macros
ad mercatum adducunt crebro pedes, quo facilius sumptibus multa poscentibus
ministres, quod eo facilius faciam, quod et ipse pecuarias habui grandes, in
Apulia oviarias et in Reatino equarias, de re pecuaria breviter ac summatim
percurram ex sermonibus nostris collatis cum iis qui pecuarias habuerunt in
Epiro magnas, tum cum piratico bello inter Delum et Siciliam Graeciae classibus
praeessem. Incipiam hinc ***
|