V. [1] de originibus quidem ut
secretioribus et ignotis penes plures nostrorum altius nec aliunde
investigandum fuit quam de instrumentis ethnicalium litterarum. [2] extant auctores multi, qui super
ista re commentarios ediderunt. ab his ludorum origo sic traditur: Lydos ex
Asia transvenas in Etruria consedisse Timaeus refert duce Tyrreno, qui fratri
suo cesserat regni contentione. igitur in Etruria inter ceteros ritus
superstitionum suarum spectacula quoque religionis nomine instituunt. inde
Romani arcessitos artifices mutuantur, itemque enuntiationem, ut ludii a Lydis
vocarentur. [3] sed etsi Varro ludios a ludo id est a lusu interpretatur,
sicut et Lupercos ludios appellabant, quod ludendo discurrant, tamen eum lusum
iuvenum et diebus festis et templis et religionibus reputat. [4] nihil iam de caussa vocabuli, cum
rei caussa idololatria sit. nam et cum promiscue ludi Liberalia vocarentur,
honorem Liberi patris manifeste sonabant. Libero enim a rusticis primo fiebant
ob beneficium quod ei adscribunt demonstrata gratia vini. [5] exinde ludi Consualia dicti, qui
initio Neptunum honorabant. eundem enim et Consum vocant. dehinc Ecurria ab
equis Marti Romulus dixit; quamquam et Consualia Romulo defendunt, quod ea
Conso dicaverit deo, ut volunt, consilii, eius scilicet, quo tunc Sabinarum
virginum rapinam militibus suis in matrimonia excogitavit. [6] probum plane consilium et nunc
quoque inter ipsos Romanos iustum et licitum, ne dixerim penes deum. facit enim
et hoc ad originis maculam, ne bonum existimes quod initium a malo accepit, ab
impudentia a violentia ab odio, a fratricida institutore, a filio Martis. [7] et nunc ara Conso illi in circo demersa est ad primas metas
sub terra cum inscriptione eiusmodi: CONSUS CONSILIO MARS DUELLO LARES + COILLO
POTENTES. sacrificant apud eam nonis Iuliis sacerdotes publici, XII. Kalend.
Septembres flamen Quirinalis et virgines. [8] dehinc idem Romulus Iovi Feretrio
ludos instituit in Tarpeio, quos Tarpeios dictos et Capitolinos Piso tradit;
post hunc Numa Pompilius Marti et Robigini fecit (nam et robiginis deam
finxerunt); dehinc Tullus Hostilius dehinc Ancus Marcius et ceteri. qui quos
quem per ordinem et quibus idolis ludos instituerint, positum est apud
Suetonium Tranquillum vel a quibus Tranquillus accepit. sed haec satis erunt ad
originis de idololatria reatum.
|