X. [1] transeamus ad scaenicas res, quarum
et originem communem et titulos pares secundum ipsam ab initio ludorum
appellationem et administrationem coniunctam cum re equestri iam ostendimus. [2] apparatus etiam ex ea parte
consortes, qua ad scaenam a templis et aris et illa infelicitate turis et
sanguinis inter tibias et tubas itur duobus inquinatissimis arbitris funerum et
sacrorum, dissignatore et haruspice. [3] ita cum de originibus ludorum ad
circenses transiimus, inde nunc ad scaenicos ludos dirigemus a loci vitio.
theatrum proprie sacrarium Veneris est. hoc denique modo id genus operis in
saeculo evasit. [4] nam saepe censores nascentia cum maxime theatra destruebant
moribus consulentes, quorum scilicet periculum ingens de lascivia providebant,
ut iam hinc ethnicis in testimonium cedat sententia ipsorum nobiscum faciens et
nobis in exaggerationem disciplinae etiam humana praerogativa. [5] itaque Pompeius Magnus solo theatro
suo minor cum illam arcem omnium turpitudinum extruxisset, veritus quandoque
memoriae suae censoriam animadversionem Veneris aedem superposuit et ad
dedicationem edicto populum vocans non theatrum, sed Veneris templum
nuncupavit, cui subiecimus, inquit, gradus spectaculorum. [6] ita damnatum et damnandum opus
templi titulo praetexuit et disciplinam superstitione delusit. sed Veneri et
Libero convenit. duo ista daemonia conspirata et coniurata inter se sunt
ebrietatis et libidinis. [7] itaque theatrum Veneris Liberi
quoque domus est. nam et alios ludos scaenicos Liberalia proprie vocabant,
praeterquam Libero devotos, quae sunt Dionysia penes Graecos, etiam a Libero
institutos. [8] et est plane in artibus quoque scaenicis Liberi et Veneris
patrocinium. quae privata et propria sunt scaenae, de gestu et corporis flexu
mollitiam Veneri et Libero immolant, illi per sexum, illi per luxum dissolutis.
[9] quae vero voce et modis et organis et litteris transiguntur,
Apollines et Musas et Minervas et Mercurios mancipes habent. Oderis,
Christiane, quorum auctores non potes non odisse.
[10] iam nunc volumus suggerere de artibus et de his, quorum
auctores in nominibus exsecramur. scimus nihil esse nomina mortuorum, sicut nec
ipsa simulacra eorum; sed non ignoramus, qui sub istis nominibus et institutis
simulacris operentur et gaudeant et divinitatem mentiantur, nequam spiritus
scilicet, daemones. [11] videmus igitur etiam artes eorum
honoribus dicatas esse, qui nomina incolunt auctorum earum, nec ab idololatria
vacare, quarum institutores etiam propterea dei habentur. [12] immo quod ad artes pertinet, altius
praescripsisse debemus, daemonas ab initio prospicientes sibi inter cetera
idololatriae etiam spectaculorum inquinamenta, quibus hominem a domino
avocarent et suo honori obligarent, eiusmodi quoque artium ingenia inspirasse. [13] neque enim ab aliis procuratum fuisset quod ad illos
perventurum esset nec per alios tunc homines edidissent quam per ipsos, in
quorum nominibus et imaginibus et historiis fallaciam consecrationis sibi
negotium acturae constituerunt. ut ordo peragatur, ineamus etiam agonum
retractatum.
|