|
1.
Quaesisti a me, Lucili, quid ita, si providentia mundus
ageretur, multa bonis viris mala acciderent. Hoc commodius in contextu operis
redderetur, cum praeesse universis providentiam probaremus et interesse nobis
deum; sed quoniam a toto particulam revelli placet et unam contradictionem
manente lite integra solvere, faciam rem non difficilem, causam deorum agam.
2.
Supervacuum est in praesentia ostendere non sine aliquo
custode tantum opus stare nec hunc siderum coetum discursumque fortuiti impetus
esse, et quae casus incitat saepe turbari et cito arietare, hanc inoffensam velocita
tem procedere aeternae legis imperio tantum rerum terra marique gestantem,
tantum clarissimorum luminum et ex disposito relucentium; non esse materiae
errantis hunc ordinem nec quae temere coierunt tanta arte pendere ut terrarum
gravissimum pondus sedeat inmotum et circa se properantis caeli fugam spectet,
ut infusa vallibus maria molliant terras nec ullum incrementum fluminum
sentiant, ut ex minimis seminibus nascantur ingentia.
3.
Ne illa quidem quae videntur confusa et incerta, pluvias
dico nubesque et elisorum fulminum iactus et incendia ruptis montium verticibus
effusa, tremores labantis soli aliaque quae tumultuosa pars rerum circa terras movet,
sine ratione, quamvis subita sint, accidunt, sed suas et illa causas habent non
minus quam quae alienis locis conspecta miraculo sunt, ut in mediis fluctibus
calentes aquae et nova insularum in vasto exilientium mari spatia.
4. Iam
vero si quis observaverit nudari litora pelago in se recedente eademque intra
exiguum tempus operiri, credet caeca quadam volutatione modo contrahi undas et
introrsum agi, modo erumpere et magno cursu repetere sedem suam, cum interim
illae portionibus crescunt et ad horam ac diem subeunt ampliores minoresque,
prout illas lunare sidus elicuit, ad cuius arbitrium oceanus exundat. Suo ista
tempori reserventur, eo quidem magis quod tu non dubitas de providentia sed
quereris.
5.
In gratiam te reducam cum dis adversus optimos optimis. Neque enim rerum natura
patitur ut umquam bona bonis noceant; inter bonos viros ac deos amicitia est
conciliante virtute. Amicitiam dico? immo etiam necessitudo et similitudo,
quoniam quidem bonus tempore tantum a deo differt, discipulus eius aemulatorque
et vera progenies, quam parens ille magnificus, virtutum non lenis exactor,
sicut severi patres, durius educat.
6.
Itaque cum videris bonos viros acceptosque dis laborare
sudare, per arduum escendere, malos autem lascivire et voluptatibus fluere,
cogita filiorum nos modestia delectari, vernularum licentia, illos disciplina
tristiori contineri, horum ali audaciam. Idem tibi de deo liqueat: bonum virum
in deliciis non habet, experitur indurat, sibi illum parat.
|