|
1.
'Quare multa bonis viris adversa eveniunt? 'Nihil accidere bono viro mali potest: non miscentur
contraria. Quemadmodum tot amnes, tantum superne deiectorum imbrium, tanta
medicatorum vis fontium non mutant saporem maris, ne remittunt quidem, ita
adversarum impetus rerum viri fortis non vertit animum: manet in statu et
quidquid evenit in suum colorem trahit; est enim omnibus externis potentior.
2.
Nec hoc dico, non sentit illa, sed vincit, et alioqui
quietus placidusque contra incurrentia attollitur. Omnia adversa exercitationes
putat. Quis autem,
vir modo et erectus ad honesta, non est laboris adpetens iusti et ad officia
cum periculo promptus? Cui non industrio
otium poena est?
3.
Athletas videmus, quibus virium cura est, cum fortissimis
quibusque confligere et exigere ab iis per quos certamini praeparantur ut totis
contra ipsos viribus utantur; caedi se vexarique patiuntur et, si non inveniunt
singulos pares, pluribus simul obiciuntur.
4.
Marcet sine adversario virtus: tunc apparet quanta sit
quantumque polleat, cum quid possit patientia ostendit. Scias licet idem viris bonis esse
faciendum, ut dura ac difficilia non reformident nec de fato querantur,
quidquid accidit boni consulant, in bonum vertant; non quid sed quemadmodum
feras interest.
5.
Non vides quanto aliter patres, aliter matres indulgeant?
illi excitari iubent liberos ad studia obeunda mature, feriatis quoque diebus
non patiuntur esse otiosos, et sudorem illis et interdum lacrimas excutiunt; at
matres fovere in sinu, continere in umbra volunt, numquam contristari, numquam
flere, numquam laborare.
6.
Patrium deus habet adversus bonos viros animum et illos fortiter
amat et 'operibus' inquit 'doloribus damnis exagitentur, ut verum colligant
robur. 'Languent per inertiam saginata
nec labore tantum sed motu et ipso sui onere deficiunt. Non fert ullum ictum
inlaesa felicitas; at cui adsidua fuit cum incommodis suis rixa, callum per
iniurias duxit nec ulli malo cedit, sed etiam si cecidit de genu pugnat.
7.
Miraris tu, si deus ille bonorum amantissimus, qui illos
quam optimos esse atque excellentissimos vult, fortunam illis cum qua
exerceantur adsignat? Ego vero non miror,
si aliquando impetum capiunt spectandi magnos viros conluctantis cum aliqua
calamitate.
8.
Nobis interdum voluptati est, si adulescens constantis
animi inruentem feram venabulo excepit, si leonis incursum interritus pertulit,
tantoque hoc spectaculum est gratius quanto id honestior fecit. Non sunt ista
quae possint deorum in se vultum convertere, puerilia et humanae oblectamenta
levitatis:
9. ecce
spectaculum dignum ad quod respiciat intentus operi suo deus, ecce par deo
dignum, vir fortis cum fortuna mala compositus, utique si et provocavit. Non video,
inquam, quid habeat in terris Iuppiter pulchrius, si <eo> convertere
animum velit, quam ut spectet Catonem iam partibus non semel fractis stantem
nihilo minus inter ruinas publicas rectum.
10.
'Licet 'inquit 'omnia in unius dicionem concesserint,
custodiantur legionibus terrae, classibus maria, Caesarianus portas miles
obsideat, Cato qua exeat habet: una manu latam libertati viam faciet. Ferrum
istud, etiam civili bello purum et innoxium, bonas tandem ac nobiles edet
operas: libertatem quam patriae non potuit Catoni dabit. Aggredere, anime, diu
meditatum opus, eripe te rebus humanis. Iam Petreius et Iuba concucurrerunt
iacentque alter alterius manu caesi, fortis et egregia fati conventio, sed quae
non deceat magnitudinem nostram: tam turpe est Catoni mortem ab ullo petere
quam vitam.'
11.
Liquet mihi cum magno spectasse gaudio deos, dum ille vir,
acerrimus sui vindex, alienae saluti consulit et instruit discedentium fugam,
dum studia etiam nocte ultima tractat, dum gladium sacro pectori infigit, dum viscera
spargit et illam sanctissimam animam indignamque quae ferro contaminaretur manu
educit.
12.
Inde crediderim fuisse parum certum et efficax vulnus: non
fuit dis inmortalibus satis spectare Catonem semel; retenta ac revocata virtus
est ut in difficiliore parte se ostenderet; non enim tam magno animo mors
initur quam repetitur. Quidni libenter spectarent alumnum suum tam claro ac
memorabili exitu evadentem? mors illos consecrat quorum exitum et qui timent
laudant.
|