|
1.
O
ignaros malorum suorum, quibus non mors ut optimum inventum naturae laudatur
expectaturque, sive felicitatem includit, sive calamitatem repellit, sive
satietatem ac lassitudinem senis terminat, sive iuvenile aevum dum meliora
sperantur in flore deducit, sive pueritiam ante duriores gradus revocat,
omnibus finis, multis remedium, quibusdam voum, de nullis melius merita quam de
iis ad quos venit antequam invocaretur.
2.
Haec
servitutem invito domino remittit; haec captivorum catenas levat; haec e
carcere educit quos exire imperium inpotens vetuerat; haec exulibus in patriam
semper animum oculosque tendentibus ostendit nihil interesse infra quos quis
iaceat; haec, ubi res communes fortuna male divisit et aequo iure genitos alium
alii donavit, exaequat omnia; haec est post quam nihil quisquam alieno fecit
arbitrio; haec est in qua nemo humilitatem suam sensit; haec est quae nulli non
patuit; haec est, Marcia, quam pater tuus concupit; haec est, inquam, quae
efficit ut nasci non sit supplicium, quae efficit ut non concidam adversus
minas casuum, ut servare animum salvum ac potentem sui possim: habeo quod
appellem.
3.
Video
istic cruces ne unius quidem generis sed aliter ab aliis fabricatas: capite
quidam conversos in terram suspendere, alii per obscena stipitem egerunt, alii
brachia patibulo explicuerunt; video fidiculas, video verbera, et membris
singulis articulis singula docuerunt machinamenta: sed video et mortem. Sunt
istic hostes cruenti, cives superbi: sed video istic et mortem. Non est
molestum servire ubi, si dominii pertaesum est, licet uno gradu ad libertatem
transire. Caram te, vita, beneficio mortis habeo.
4.
Cogita quantum boni opportuna mors habeat, quam
multis diutius vixisse nocuerit. Si Gnaeum Pompeium, decus istud firmamentumque
imperii, Neapoli valetudo abstulisset, indubitatus populi Romani princeps
excesserat: at nunc exigui temporis adiectio fastigio illum suo depulit. Vidit
legiones in conspectu suo caesas et ex illo proelio in quo prima acies senatus
fuit -- quam infelices reliquiae sunt! -- ipsum imperatorem superfuisse; vidit
Aegyptium carnificem et sacrosanctum victoribus corpus satelliti praestitit,
etiam si incolumis fuisset paenitentiam salutis acturus; quid enim erat turpius
quam Pompeium vivere beneficio regis?
5.
M. Cicero si illo tempore quo Catilinae sicas
devitavit, quibus pariter cum patria petitus est, concidisset, liberata re
publica servator eius, si denique filiae suae funus secutus esset, etiamtunc
felix mori potuit. Non vidisset strictos in civilia capita mucrones nec divisa
percussoribus occisorum bona, ut etiam de suo perirent, non hastam consularia
spolia vendentem nec caedes locatas publice nec latrocinia, bella, rapinas,
tantum Catilinarum.
6.
M. Catonem si a Cypro et hereditatis regiae
dispensatione redeuntem mare devorasset vel cum illa ipsa pecunia quam
adferebat civili bello stipendium, nonne illi bene actum foret? Hoc certe secum
tulisset, neminem ausurum coram Catone peccare: nunc annorum adiectio
paucissimorum virum libertati non suae tantum sed publicae natum coegit
Caesarem fugere, Pompeium sequi.
Nihil ergo illi mali inmatura mors attulit: omnium etiam malorum remisit
patientiam.
|