|
45.
Quod ita cum sit, <ex> tritus primis generibus longe praestat mea
sententia regium, regio autem ipsi praestabit id quod erit aequatum et
temperatum ex tribus primis rerum publicarum modis. placet
enim esse quiddam in re publica praestans et regale, esse aliud auctoritati
principum inpartitum ac tributum, esse quasdam res servatas iudicio voluntatique
multitudinis. haec constitutio primum habet aequabilitatem
quandam [magnam], qua carere diutius vix possunt liberi, deinde firmitudinem,
quod et illa prima facile in contraria vitia convertuntur, ut exsistat ex rege
dominus, ex optimatibus factio, ex populo turba et confusio; quodque ipsa
genera generibus saepe conmutantur novis, hoc in hac iuncta moderateque
permixta constitutione rei publicae non ferme sine magnis principum vitiis
evenit. non est enim causa conversionis, ubi in suo quisque
est gradu firmiter collocatus, et non subest quo praecipitet ac decidat.
46.
Sed vereor, Laeli vosque homines amicissimi ac prudentissimi, ne si diutius in
hoc genere verser, quasi praecipientis cuiusdam et docentis et non vobiscum
simul considerantis esse videatur oratio mea. quam ob rem
ingrediar in ea quae nota sunt omnibus, quaesita autem a nobis iam diu. sic enim decerno, sic sentio, sic adfirmo, nullam omnium rerum
publicarum aut constitutione aut discriptione aut disciplina conferendam esse
cum ea, quam patres nostri nobis acceptam iam inde a maioribus reliquerunt. quam, si placet, quoniam ea quae tenebatis ipsi etiam ex me
audire voluistis, simul et qualis sit et optimam esse ostendam, eitaque ad
exemplum nostra re publica, accommodabo ad eam si potero omnem illam orationem
quae est mihi habenda de optimo civitatis statu. quod si
tenere et consequi potuero, cumulate munus hoc, cui me Laelius praeposuit, ut
opinio mea fert, effecero.'
47.
Tum Laelius: 'tuum vero' inquit 'Scipio, ac tuum quidem unius. quis enim te
potius aut de malorum dixerit institutis, cum sis clarissimis ipse maioribus? aut de optimo statu civitatis? quem si habemus, etsi
ne nunc quidem, tum vero, quis te possit esse florentior? aut
de consiliis in posterum providendis? cum tu duobus huius urbis terroribus
depulsis in omne tempus prospexeris?'
|