|
I.
1.
Intercluso hac bellorum difficili sorte Constantio trans flumen Euphratem,
Iulianus agens apud Viennam formandis in futura consiliis dies inpendebat et
noctes, quantum opes patiebantur angustae altius semet adtollens, semperque
ambigens utrum Constantium modis omnibus alliceret in concordiam, an terroris
incutiendi gratia lacesseret prior.
2.
quae sollicite reputans utrumque formidabat, et amicum cruentum et in aerumnis
civilibus saepe victorem, maximeque Galli fratris exemplum mentem eius anxiam
suspendebat, quem inertia mixtaeque periuriis fraudes prodidere quorundam.
3.
erigebat tamen aliquotiens animum ad multa et urgentia, tutissimum ratus
inimicum se ex confesso monstrare ei, cuius ex praeteritis motus coniectabat ut
prudens, ne per amicitias fictas insidiis falleretur occultis.
4.
parvi igitur habitis, quae per Leonam Constantius scripserat, nulloque arbitrio
eius promotorum suscepto praeter Nebridium, quinquennalia Augustus iam edidit:
et ambitioso diademate utebatur lapidum fulgore distincto, cum inter exordia
principatus adsumpti vili corona circumdatus erat xystarchae similis purpurato.
5.
inter quae Helenae coniugis defunctae suprema miserat Romam in suburbano viae
Nomentanae condenda, ubi uxor quoque Galli quondam, soror eius, sepulta est
Constantina.
6.
Accedebat autem incendebatque eius cupiditatem, pacatis iam Galliis incessere
ultro Constantium, coniciens eum per vaticinandi praesagia multa, quae
callebat, et somnia e vita protinus excessurum.
7.
Et quoniam erudito et studioso cognitionum omnium principi malivoli
praenoscendi futura pravas artes adsignant, advertendum est breviter, unde
sapienti viro hoc quoque accidere poterit doctrinae genus haud leve.
8.
elementorum omnium spiritus, utpote perennium corporum praesentiendi motu
semper et ubique vigens, ex his, quae per disciplinas varias adfectamus,
participat nobiscum munera divinandi: et substantiales potestates ritu diverso
placatae, velut ex perpetuis fontium venis, vaticina mortalitati suppeditant
verba, quibus numen praeesse dicitur Themidis, quam ex eo quod fixa fatali lege
decreta praescire facit in posterum, quae tetheimena sermo Graecus appellat,
ita cognominatam in cubili solioque Iovis vigoris vivifici theologi veteres
conlocarunt.
9.
Auguria et auspicia non volucrum arbitrio futura nescientium conliguntur - nec
enim hoc vel insipiens quisquam dicet - sed volatus avium dirigit deus, ut
rostrum sonans aut praetervolans pinna turbido meatu vel leni futura
praemonstret. amat enim benignitas numinis, seu quod merentur homines, seu quod
tangitur eorum adfectione, his quoque artibus prodere quae inpendent.
10.
Extis itidem pecudum attenti fatidicis, in species converti suetis innumeras,
accidentia sciunt. cuius disciplinae Tages nomine quidam monstrator est, ut
fabulantur, in Etruriae partibus emersisse subito visus e terra.
11.
Aperiunt tunc quoque ventura cum aestuant hominum corda sed locuntur divina.
sol enim, ut aiunt physici, mens mundi, nostras mentes ex sese velut scintillas
diffunditans cum eas incenderit vehementius, futuri conscias reddit. unde
Sibyllae crebro se dicunt ardere torrente vi magna flammarum. multa significant
super his crepitus vocum et occurrentia signa, tonitrua quin etiam et fulgura
et fulmina itidemque siderum sulci.
12.
Somniorum autem rata fides et indubitabilis foret, ni ratiocinantes coniectura
fallerentur. interdumque, ut Aristoteles adfirmat, tum fixa sunt et stabilia,
cum animantis altius quiescentis ocularis pupilla neutrubi inclinata rectissime
cernit.
13.
et quia vanities aliquotiens plebeia strepit, haec inperite mussando, si esset
praesentiendi notitia quaedam, cur ille se casurum in bello vel alius hoc se
passurum ignoravit aut illud, sufficiet dici, quod et grammaticus locutus
interdum est barbare, et absurde cecinit musicus, et ignoravit remedium
medicus: at non ideo nec grammatica nec musica nec medicina subsistit.
14.
unde praeclare hoc quoque ut alia Tullius signa ostenduntur ait a dis rerum
futurarum. in his siqui erraverit, non deorum natura sed hominum coniectura
peccavit. ne igitur extra calcem, quod dicitur, sermo decurrens lecturo
fastidium ferat, ad explicanda prospecta revertamur.
II.
1.
Cum apud Parisios adhuc Caesar Iulianus quatiens scutum variis motibus
exerceretur in campo, axiculis, quis orbis erat conpaginatus, in vanum excussis
ampla remanserat sola, quam retinens valida manu stringebat.
2.
territisque ut omine diro praesentibus cunctis nemo inquit vereatur: habeo
firmiter quod tenebam. item cum apud Viennam postea quiesceret sobrius, horrore
medio noctis imago quaedam visa splendidior hos ei versus heroos modo non
vigilanti aperte dixit eadem saepius replicando, quibus fretus nihil asperum
sibi superesse existimabat Zeus hotan eis platy terma molei klytou hydrochooio
Parthenikes de Kronos moirei bainei epi pempte eikostei, basileus Konstantios
Asidos aies terma philou biotou stygeron kai epodynon hexei.
3.
agebat itaque nihil interim de statu rerum praesentium mutans, sed animo
tranquillo et quieto incidentia cuncta disponens paulatimque sese conroborans
ut dignitatis augmento virium quoque congruerent incrementa
4.
utque omnes nullo inpediente ad sui favorem inliceret, adhaerere cultui
Christiano fingebat, a quo iam pridem occulte desciverat, arcanorum
participibus paucis, haruspicinae auguriisque intentus et ceteris quae deorum
semper fecere cultores.
5.
et ut haec interim celarentur, feriarum die, quem celebrantes mense Ianuario
Christiani Epiphania dictitant, progressus in eorum ecclesiam sollemniter
numine orato discessit.
|