|
IX.
1.
At prosperis Iulianus elatior ultra homines iam spirabat, periculis expertus
adsiduis, quod ei orbem Romanum placide iam regenti velut mundanam cornucopiam
Fortuna gestans propitia cuncta gloriosa deferebat et prospera, antegressis
victoriarum titulis haec quoque adiciens, quod, dum teneret imperium solus, nec
motibus internis est concitus nec barbarorum quisquam ultra suos exsiluit
fines: populi omnes, aviditate semper insectandi praeterita ut damnosa et
noxia, in laudes eius studiis miris accendebantur.
2.
Omnibus igitur, quae res diversae poscebant et tempora, perpensa deliberatione dispositis,
et militibus orationibus crebris stipendioque conpetenti ad expedienda
incidentia promptius animatis, cunctorum favore sublimis Antiochiam ire
contendens reliquit Constantinopolim incrementis maximis fultam: natus enim
illic diligebat eam ut genitalem patriam et colebat.
3.
transgressus itaque fretum praetercursa Chalcedona et Libyssa, ubi sepultus est
Hannibal Poenus, Nicomediam venit urbem antehac inclytam, ita magnis retro
principum amplificatam inpensis, ut aedium multitudine privatarum et publicarum
recte noscentibus regio quaedam urbis aestimaretur aeternae.
4.
cuius moenia cum vidisset in favillas miserabiles concidisse, angorem animi
tacitis fletibus indicans pigriore gradu pergebat ad regiam, hoc maxime
aerumnis eius inlacrimans, quod ordo squalens occurrit et populus nimium
quantum antehac florentissimus; et agnoscebat quosdam ibidem ab Eusebio
educatus episcopo, quem genere longius contingebat.
5.
hic quoque pari modo ad reparanda, quae terrae subverterat tremor, abunde
praestitis plurimis per Nicaeam venit ad Gallograeciae fines, unde dextrorsus
itinere declinato Pessinunta convertit, visurus vetusta Matris magnae delubra,
a quo oppido bello Punico secundo, carmine Cumano monente per Scipionem Nasicam
simulacrum translatum est Romam.
6.
cuius super adventu in Italiam pauca cum aliis huic materiae congruentibus in
actibus Commodi principis digessimus per excessum. quam autem ob rem hoc nomine
oppidum sit appellatum, variant rerum scriptores:
7.
quidam enim figmento deae caelitus lapso apo tou pesein, quod cadere nos
dicimus, urbem adseruere cognominatam. alii memorant Ilum, Trois filium
Dardaniae regem, locum sic appellasse. Theopompus non Ilum id egisse, sed Midam
adfirmat Phrygiae quondam potentissimum regem.
8.
Venerato igitur numine hostiisque litato et votis Ancyram redit: eumque exinde
progredientem ulterius multitudo inquietabat, pars violenter erepta reddi sibi
poscentium, alii querentes consortiis se curiarum addictos iniuste, non nulli
sine respectu periculi agentes ad usque rabiem, ut adversarios suos laesae
maiestatis criminibus inligarent.
9.
verum ille iudicibus Cassiis tristior et Lycurgis, causarum momenta aequo iure
perpendens, suum cuique tribuebat, nusquam a vero abductus, acrius in
calumniatores exsurgens, quos oderat, multorum huius modi petulantem saepe
dementiam ad usque discrimen expertus dum esset adhuc humilis et privatus.
10.
exemplumque patientiae eius in tali negotio, licet sint alia plurima, id unum
sufficiet poni. inimicum quidam suum, cum quo discordabat asperrime, commisisse
in maiestatem turbulentius deferebat, imperatoreque dissimulante eadem diebus
continuis replicans, interrogatus ad ultimum, qui esset quem argueret,
respondit, municipem locupletem. quo audito princeps renidens quibus indiciis
ait ad hoc pervenisti?.
11.
et ille purpureum sibi inquit indumentum ex serico pallio parat iussusque post
haec ut vilis arduae rei vilem incusans abire tacitus sed innoxius, nihilo
minus instabat. quo taedio Iulianus defatigatus ad largitionum comitem visum
propius iube inquit periculoso garrulo pedum tegmina dari purpurea ad
adversarium perferenda, quem, ut datur intellegi, chlamydem huius coloris
memorat sibi consarcinasse, ut sciri possit sine viribus maximis quid pannuli
proficiant leves.
12.
Sed ut haec laudanda et bonis moderatoribus aemulanda, ita illud amarum et
notabile fuit, quod aegre sub eo a curialibus quisquam adpetitus, licet
privilegiis et stipendiorum numero et originis penitus alienae firmitudine
communitus, obtinebat aequissimum, adeo ut plerique territi emercarentur
molestias pretiis clandestinis . . .
13.
Itineribus itaque emensis cum ad Pylas venisset, qui locus Cappadocas discernit
et Cilicas, osculo susceptum rectorem provinciae nomine Celsum, iam inde a
studiis cognitum Atticis, adscitumque in consessum vehiculi Tarsum secum
induxit.
14.
at hinc videre properans Antiochiam, orientis apicem pulcrum, usus itineribus
solitis venit, urbique propinquans in speciem alicuius numinis votis excipitur
publicis, mi ratus voces multitudinis magnae, salutare sidus inluxisse eois
partibus adclamantis.
15.
evenerat autem isdem diebus annuo cursu conpleto Adonea ritu veteri celebrari,
amato Veneris, ut fabulae fingunt, apri dente ferali deleto, quod in adulto
flore sectarum est indicium frugum et visum est triste quod amplam urbem
principumque domicilium introeunte imperatore nunc primum, ululabiles undique
planctus et lugubres sonus audiebantur.
16.
hic patientiae eius et lenitudinis documentum leve quidem apparuit sed
mirandum. Thalassium quendam ex proximo libellorum, insidiatorem fratris oderat
Galli, quo adorare adesseque officio inter honoratos prohibito adversarii, cum
quibus litigabat in foro, postridie turba congregata superflua, adito
imperatore Thalassius clamitabant inimicus pietatis tuae nostra violenter
eripuit.
17.
et ille hac occasione hominem opprimi posse coniciens agnosco respondit quem
dicitis offendisse me iusta de causa, sed silere vos interim consentaneum est,
dum mihi inimico potiori faciat satis. mandavitque adsidenti praefecto ne
audiretur eorum negotium, antequam ipse cum Thalassio rediret in gratiam, quod
brevi evenit.
X.
1.
Ibi hiemans ex sententia nullis interim voluptatis rapiebatur inlecebris,
quibus abundant Syriae omnes, verum per speciem quietis iudicialibus causis
intentus non minus arduis quam bellicis distrahebatur multiformibus curis,
exquisita docilitate librans, quibus modis suum cuique tribueret: iustisque
sententiis et inprobi modicis coercerentur suppliciis, et innocentes fortunis
defenderentur intactis.
2.
et quamquam in disceptando aliquotiens erat intempestivus, quid quisque
iurgantium coleret tempore alieno interrogans, tamen nulla eius definitio litis
a vero dissonans reperitur, nec argui umquam potuit ob religionem vel
quodcumque aliud ab aequitatis recto tramite deviasse.
3.
iudicium enim hoc est optandum et rectum, ubi per varia negotiorum examina
iustum id est et iniustum, a quo ille ne aberraret, tamquam scopulos cavebat
abruptos. hoc autem ideo adsequi potuit, quod levitatem agnoscens commotioris
ingenii sui praefectis proximisque permittebat, ut fidenter impetus suos
aliorsum tendentes, ad quae decebat, monitu oportuno frenarent: monstrabatque
subinde se dolere delictis et gaudere correctione.
4.
cumque eum defensores causarum ut conscium rationis perfectae plausibus maximis
celebrarent, fertur id dixisse permotus gaudebam plane prae meque ferebam si ab
his laudarer, quos et vituperare posse adverterem, siquid factum sit secus aut
dictum.
5.
sufficiet autem pro multis, quae clementer egit in litibus cognoscendis, hoc
unum ponere nec abhorrens a proposito, nec absurdum. inducta in iudicium femina
quaedam cum palatinum adversarium suum e numero proiectorum cinctum praeter
spem conspexisset, hoc factum insolens tumultuando querebatur, et imperator
prosequere ait mulier, siquid te laesam existimas: hic enim sic cinctus est ut
expeditius per lutum incedat: parum nocere tuis partibus potest.
6.
Et aestimabatur per haec et similia, ut ipse dicebat adsidue, vetus illa
Iustitia, quam offensam vitiis hominum Aratus extollit in caelum, imperante eo
reversa ad terras, ni quaedam suo ageret, non legum arbitrio, erransque aliquotiens
obnubilaret gloriarum multiplices cursus.
7.
post multa enim etiam iura quaedam correxit in melius, ambagibus circumcisis,
indicantia liquide quid iuberent fieri vel vetarent. illud autem erat
inclemens, obruendum perenni silentio, quod arcebat docere magistros rhetoricos
et grammaticos ritus christiani cultores.
|