I.
1.
Interea et Fortunae volucris rota, adversa prosperis semper alternans, Bellonam
furiis in societatem adscitis armabat maestosque transtulit ad orientem
eventus, quos adventare praesagiorum fides clara monebat et portentorum.
2.
post multa enim, quae vates auguresque praedixere veridice, resultabant canes
ululantibus lupis, et querulum quoddam nocturnae volucres tinniebant et
flebile, et squalidi solis exortus hebetabant matutinos diei candores, et
Antiochiae per rixas tumultusque vulgares id in consuetudinem venerat, ut
quisquis vim se pati existimaret "vivus ardeat Valens" licentius
clamitaret, vocesque praeconum audiebantur adsidue mandantium congeri ligna ad
Valentini lavacri succensionem, studio ipsius principis conditi.
3.
quae hunc illi inpendere exitum vitae modo non aperte loquendo monstrabant.
super his larvale simulacrum Armeniae regis et miserabiles umbrae paulo ante in
negotio Theodori caesorum per quietem stridendo carmina quaedam nimium horrenda
multos diris terroribus agitabant.
4.
vaccula gurgulione consecto exanimis visa est iacens, cuius mors publicorum
funerum aerumnas indicabat amplas et pervulgatas. denique cum Chalcedonos
subverterentur veteres muri, ut apud Constantinopolim aedificaretur lavacrum,
ordine resoluto saxorum in quadrato lapide, qui structura latebat in media, hi
Graeci versus incisi reperti sunt, futura plene pandentes:
5.
All'hopotan nymphai droserai kata asty choreiei terpomenai strophoontai
eustrepheas kat'agyias kai teichos loutroio polystonon essetai alkar, de tote
myria phyla polyspereon anthropon Istrou kallirooio poron peraonta syn aichme,
kai Skythiken olesei choren kai Mysida gaian, Paionies d'epibanta syn elpisi
mainomeneisin autou kai biotoio telos kai deris ephexei.
II.
1.
Totius autem sementem exitii et cladum originem diversarum, quas Martius furor
incendio solito miscendo cuncta concivit, hanc conperimus causam. Hunorum gens
monumentis veteribus leviter nota ultra paludes Maeoticas glacialem oceanum
accolens, omnem modum feritatis excedit.
2.
ubi quoniam ab ipsis nascendi primitiis infantum ferro sulcantur altius genae,
ut pilorum vigor tempestivus emergens conrugatis cicatricibus hebetetur,
senescunt imberbes absque ulla venustate, spadonibus similes, conpactis omnes
firmisque membris et opimis cervicibus, prodigiosae formae et pavendi, ut
bipedes existimes bestias vel quales in conmarginandis pontibus effigiati
stipites dolantur incompte.
3.
in hominum autem figura licet insuavi ita visi sunt asperi, ut neque igni neque
saporatis indigeant cibis sed radicibus herbarum agrestium et semicruda
cuiusvis pecoris carne vescantur, quam inter femora sua equorumque terga
subsertam fotu calefaciunt brevi.
4.
aedificiis nullis umquam tecti sed haec velut ab usu communi discreta sepulcra
declinant. nec enim apud eos vel arundine fastigatum reperiri tugurium potest.
sed vagi montes peragrantes et silvas, pruinas famem sitimque perferre ab
incunabulis adsuescunt. peregre tecta nisi adigente maxima necessitate non
subeunt: nec enim apud eos securos existimant esse sub tectis...
5.
indumentis operiuntur linteis vel ex pellibus silvestrium murum consarcinatis,
nec alia illis domestica vestis est, alia forensis. sed semel obsoleti coloris
tunica collo inserta non ante deponitur aut mutatur quam diuturna carie in
pannulos defluxerit defrustata.
6.
galeris incurvis capita tegunt, hirsuta crura coriis muniendis haedinis,
eorumque calcei formulis nullis aptati vetant incedere gressibus liberis. qua
causa ad pedestres parum adcommodati sunt pugnas, verum equis prope adfixi,
duris quidem sed deformibus, et muliebriter isdem non numquam insidentes
funguntur muneribus consuetis. ex ipsis quivis in hac natione pernox et perdius
emit et vendit, cibumque sumit et potum, et inclinatus cervici angustae iumenti
in altum soporem ad usque varietatem effunditur somniorum.
7.
et deliberatione super rebus proposita seriis, hoc habitu omnes in commune
consultant. aguntur autem nulla severitate regali sed tumultuario primatum ductu
contenti perrumpunt quicquid inciderit.
8.
et pugnant non numquam lacessiti sed ineuntes proelia cuneatim variis vocibus
sonantibus torvum. utque ad pernicitatem sunt leves et repentini, ita subito de
industria dispersi vigescunt, et inconposita acie cum caede vasta discurrunt,
nec invadentes vallum nec castra inimica pilantes prae nimia rapiditate
cernuntur.
9.
eoque omnium acerrimos facile dixeris bellatores, quod procul missilibus telis,
acutis ossibus pro spiculorum acumine arte mira coagmentatis, et distantia
percursa comminus ferro sine sui respectu confligunt, hostisque, dum mucronum
noxias observant, contortis laciniis inligant, ut laqueatis resistentium
membris equitandi vel gradiendi adimant facultatem.
10.
nemo apud eos arat nec stivam aliquando contingit. omnes enim sine sedibus
fixis, absque lare vel lege aut victu stabili dispalantur, semper fugientium
similes, cum carpentis, in quibus habitant: ubi coniuges taetra illis
vestimenta contexunt et coeunt cmn maritis et pariunt et ad usque pubertatem
nutriunt pueros. nullusque apud eos interrogatus respondere, unde oritur,
potest, alibi conceptus, natusque procul, et longius educatus.
11.
per indutias infidi inconstantes ad omnem auram incidentis spei novae perquam
mobiles, totum furori incitatissimo tribuentes. inconsultorum animalium ritu,
quid honestum inhonestumve sit penitus ignorantes, flexiloqui et obscuri,
nullius religionis vel superstitionis reverentia aliquando districti, auri
cupidine inmensa flagrantes, adeo permutabiles et irasci faciles ut eodem
aliquotiens die a sociis nullo inritante saepe desciscant, itidemque propitientur
nemine leniente.
12.
Hoc expeditum indomitumque hominum genus, externa praedandi aviditate flagrans
inmani, per rapinas, finitimorum grassatum et caedes ad usque Halanos pervenit,
veteres Massagetas, qui unde sint vel quas incolant terras - quoniam huc res
prolapsa est - consentaneum est demonstrare, geographica perplexitate
monstrata, quae diu multa indagans acute et varia, tandem repperit veritatis
interna.....
13.
Abundans Hister advenarum magnitudine fluenti Sauromatas praetermeat ad usque
amnem Tanaim pertinentes, qui Asiam terminat ab Europa. hoc transito in
inmensum extentas Scythiae solitudines Halani inhabitant, ex montium
appellatione cognominati, paulatimque nationes conterminas crebritate
victoriarum adtritas ad gentilitatem sui vocabuli traxerunt, ut Persae.
14.
inter hos Nervi mediterranea incolunt loca, vicini verticibus celsis, quos
praeruptos geluque torpentes aquilones adstringunt. post quos Vidini sunt et
Geloni perquam feri, qui detractis peremptorum hostium cutibus indumenta sibi,
equisque tegmina conficiunt bellatoria. Gelonis Agathyrsi conlimitant, interstincti colore
caeruleo corpora simul et crines, et humiles quidem minutis atque raris,
nobiles vero latis, fucatis et densioribus notis.
15.
post hos Melanchlaenas et Anthropophagos palari accepimus per diversa, humanis
corporibus victitantes, quibus ob haec alimenta nefanda desertis finitimi omnes
longa petiere terrarum. ideoque plaga omnis orienti aestivo obiecta usque dum
venitur ad Seras, inhabitabilis mansit.
16.
parte alia prope Amazonum sedes Halani sunt orienti adclines, diffusi per
populosas gentes et amplas, Asiaticos vergentes in tractus, quas dilatari ad
usque Gangen accepi fluium intersecantem terras Indorum, mareque inundantem
australe.
17.
Bipertiti per utramque mundi plagam Halani - quorum gentes varias nunc
recensere non refert - licet dirempti spatiis longis, per pagos ut Nomades
vagantur inmensos, aevi tamen progressu ad unum concessere vocabulum et
summatim omnes Halani cognominantur ob mores et modum efferatum vivendi eandemque
armaturam.
18.
nec enim ulla sunt illisce tuguria aut versandi vomeris cura, sed carne et
copia victitant lactis, plaustris supersidentes, quae operimentis curvatis
corticum per solitudines conferunt sine fine distentas. cumque ad graminea
venerint, in orbiculatam figuram locatis sarracis ferino ritu vescuntur,
absumptisque pabulis, velut carpentis civitates inpositas vehunt, maresque
supra cum feminis coeunt et nascuntur in his et educantur infantes, et habitacula
sunt haec illis perpetua, et quocumque ierint, illic genuinum exi stimant
larem.
19.
armenta prae se agentes cum gregibus pascunt, maximeque equini pecoris est eis
sollicitior cura. ibi campi semper herbescunt, intersitis pomiferis locis:
atque ideo transeuntes quolibet, nec alimentis nec pabulis indigent, quod
efficit umectum solum et crebri fluminum praetermeantium cursus.
20.
omnis igitur aetas et sexus inbellis circa vehicula ipsa versatur, muniisque
distringitur mollibus: iuventus vero equitandi usu a prima pueritia coalescens,
incedere pedibus existimat vile, et omnes multiplici disciplina prudentes sunt
bellatores. unde etiam Persae, qui sunt originitus Scythae, pugnandi sunt
peritissimi.
21.
Proceri autem Halani paene sunt omnes et pulchri, crinibus mediocriter flavis,
oculorum temperata torvitate terribiles et armorum levitate veloces, Hunisque
per omnia suppares verum victu mitiores et cultu, latrocinando et venando ad
usque Maeotica stagna et Cimmerium Bosporum, itidemque Armenios discurrentes et
Mediam.
22.
utque hominibus quietis et placidis otium est voluptabile, ita illos pericula iuvant
et bella. iudicatur ibi beatus qui in proelio profuderit animam, senescentes
enim et fortuitis mortibus mundo digressos ut degeneres et ignavos conviciis
atrocibus insectantur, nec quicquam est quod elatius iactent quam homine
quolibet occiso, proque exuviis gloriosis interfectorum avulsis capitibus
detractas pelles pro phaleris iumentis accommodant bellatoriis.
23.
nec templum apud eos visitur aut delubrum, ne tugurium quidem culmo tectum
cerni usquam potest, sed gladius barbarico ritu humi figitur nudus, eumque ut
Martem, regionum, quas circumcircant, praesulem verecundius colunt.
24.
futura miro praesagiunt modo. nam rectiores virgas vimineas colligentes, easque
cum incantamentis quibusdam secretis praestituto tempore discernentes, aperte
quid portendatur norunt.
25.
servitus quid sit ignorabant, omnes generoso semine procreati, iudicesque etiam
nunc eligunt diuturno bellandi usu spectatos. sed ad reliqua textus propositi
revertamur.
|