|
I.
1.
Haec per orbem Romanum fatorum ordine contexto versante Caesar apud Viennam in
collegium fastorum a consule octiens Augusto adscitus urgente genuino vigore
pugnarum fragores caedesque barbaricas somniabat, colligere provinciae
fragmenta iam parans, si adfuisset flatu tandem secundo.
2.
quia igitur res magnae quas per Gallias virtute felicitateque correxit, multis
veterum factis fortibus praestant, singula serie progrediente monstrabo,
instrumenta omnia mediocris ingenii, si suffecerint, commoturus.
3.
quicquid autem narrabitur, quod non falsitas arguta concinnat, sed fides
integra rerum absolvit documentis evidentibus fulta, ad laudativam paene
materiam pertinebit.
4.
videtur enim lex quaedam vitae melioris hunc iuvenem a nobilibus cunis ad usque
spiritum comitata supremum. namque incrementis velocibus ita domi forisque
conluxit ut prudentia [Vespasiani filius] Titus alter aestimaretur, bellorum
gloriosis cursibus Traiani simillimus, clemens ut Antoninus, rectae
perfectaeque rationis indagine congruens Marco, ad cuius aemulationem actus
suos effingebat et mores.
5.
Et quoniam, ut Tulliana docet auctoritas, omnium magnarum artium sicut arborum
altitudo nos delectat, radices stirpesque non item, sic praeclarae huius
indolis rudimenta tunc multis obnubilantibus tegebantur, quae anteferri gestis
eius postea multis et miris hac ratione deberent, quod adulescens primaevus ut
Erechtheus in secessu Minervae nutritus ex academiae quietis umbraculis non e
militari tabernaculo in pulverem Martium tractus, strata Germania pacatisque
rigentis Rheni meatibus, cruenta spirantium regum hic sanguinem fudit, alibi
manus catenis adflixit.
II.
1.
Agens itaque negotiosam hiemem apud oppidum ante dictum inter rumores, qui
volitabant adsidui, conperit Augustuduni civitatis antiquae muros spatiosi
quidem ambitus sed carie vetustatis invalidos barbarorum impetu repentino
insessos, torpente praesentium militum manu veteranos concursatione pervigili
defendisse, ut solet abrupta saepe discrimina salutis ultima desperatio
propulsare.
2.
nihil itaque remittentibus curis, ancillari adulatione posthabita, qua eum
proximi ad amoenitatem flectebant et luxum, satis omnibus conparatis octavum kalendas
Iulias Augustudunum pervenit velut dux diuturnus viribus eminens et consiliis
per diversa palantes barbaros ubi dedisset fors copiam adgressurus.
3.
habita itaque deliberatione adsistentibus locorum peritis, quodnam iter
eligeretur ut tutum, multa ultro citroque dicebantur aliis per Arbor...
quibusdam per Sedelaucum et Coram iri debere firmantibus.
4.
sed cum subsererent quidam Silvanum paulo ante magistrum peditum per
conpendiosas vias, verum suspectas quia tenebris multis umbrantur, cum octo
auxiliarium milibus aegre transisse, fidentius Caesar audaciam viri fortis
imitari magnopere nitebatur.
5.
et nequa interveniat mora, adhibitis cataphractariis solis et ballistariis
parum ad tuendum rectorem idoneis percurso eodem itinere Autosiodorum pervenit.
6.
ubi brevi, sicut solebat, otio cum milite recreatus ad Tricasinos tendebat et
barbaros in se catervatim ruentes partim, cum timeret ut ampliores, confertis
lateribus observabat, alios occupatis habilibus locis decursu facili proterens,
non nullos pavore traditos cepit, residuos in curam celeritatis omne quod
poterant conferentes, quia sequi non valebat gravitate praepeditus armorum,
innocuos abire perpessus est.
7.
proinde certiore iam spe ad resistendum ingruentibus confirmatus per multa
discrimina venit Tricasas adeo insperatus ut eo portas paene pulsante diffusae
multitudinis barbarae metu aditus urbis non sine anxia panderetur ambage.
8.
et paulisper moratus dum fatigato consulit militi, civitatem Remos nihil
prolatandum existimans petit, ubi in unum congregatum exercitum vehentem mensis
cibaria iusserat opperiri praesentiam suam: cui praesidebat Ursicini successor
Marcellus et ipse Ursicinus ad usque expeditionis finem agere praeceptus isdem
in locis.
9.
post variatas itaque sententias plures cum placuisset per Decem pagos Alamannam
adgredi plebem, densatis agminibus tendebat illuc solito alacrior miles.
10.
et quia dies umectus et decolor vel contiguum eripiebat aspectum, iuvante
locorum gnaritate hostes tramite obliquo discurso post Caesaris terga legiones
duas arma cogentes adorti paene delessent, ni subito concitus clamor sociorum
auxilia coegisset.
11.
Hinc [et] deinde nec itinera nec flumina transire posse sine insidiis putans
erat providus et cunctator, quod praecipuum bonum in magnis ductoribus opem
ferre solet exercitibus et salutem.
12.
audiens itaque Argentoratum, Brotomagum, Tabernas, Salisonem, Nemetas et
Vangionas et Mogontiacum civitates barbaros possidentes territoria earum
habitare nam ipsa oppida ut circumdata retiis busta declinant primam omnium
Brotomagum occupavit eique iam adventanti Germanorum manus pugnam intentans
occurrit.
13.
cumque in bicornem figuram acie divisa conlato pede res agi coepisset exitioque
hostes urgerentur ancipiti, captis non nullis, aliis in ipso proelii fervore
truncatis residui discessere celeritatis praesidio tecti.
|