|
I.
1.
Haec per orbis varias partes uno eodemque anno sunt gesta. at in Galliis cum in
meliore statu res essent et Eusebium atque Hypatium fratres sublimarent
vocabula consulum, Iulianus contextis successibus clarus apud Parisios
hibernans sequestratis interim sollicitudinibus bellicis haut minore cura
provinciarum fortunis multa conducentia disponebat, diligenter observans,
nequem tributorum sarcina praegravaret, neve potentia praesumeret aliena, aut
hi versarentur in medio, quorum patrimonia publicae clades augebant, vel
iudicum quisquam ab aequitate deviaret inpune.
2.
idque ea re levi labore correxit quod ipse iurgia dirimens, ubi causarum
cogebat magnitudo vel personarum, erat indeclinabilis iustorum iniustorumque
distinctor.
3.
et licet multa sint eius laudanda in huius modi controversiis, unum tamen
sufficiet poni, ad cuius similitudinem acta vel dicta sunt.
4.
Numerium Narbonensis paulo ante rectorem accusatum ut furem inusitato censorio
vigore pro tribunali palam admissis volentibus audiebat, qui cum infitiatione
defenderet obiecta, nec posset in quoquam confutari, Delphidius orator
acerrimus vehementer eum inpugnans documentorum inopia percitus exclamavit
ecquis, florentissime Caesar, nocens esse poterit usquam si negare sufficiet?
contra quem Iulianus prudenter motus ex tempore ecquis ait innocens esse
poterit si accusasse sufficiet? et haec quidem et huius modi multa civilia.
II.
1.
Egressurus autem ad procinctum urgentem, cum Alamannorum pagos aliquos esse
reputaret hostiles et ausuros inmania, ni ipsi quoque ad ceterorum sternerentur
exempla, haerebat anxius qua vi, qua celeritate, cum primum ratio copiam
tribuisset, rumore praecurso terras eorum invaderet repentinus, seditque tandem
multa et varia cogitanti, id temptare quod utile probavit eventus.
2.
Hariobaudem vacantem tribunum fidei fortitudinisque notae nullo conscio
legationis specie ad Hortarium miserat regem iam pacatum, ut exinde facile ad
conlimitia progressus eorum, in quos erant arma protinus commovenda, scitari
possit quid molirentur, sermonis barbarici perquam gnarus.
3.
quo fidenter ad haec patranda digresso ipse anni tempore oportuno ad
expeditionem undique milite convocato profectus id inter potissima mature duxit
implendum, ut ante proeliorum fervorem civitates multo ante excisas introiret
receptasque conmuniret, horrea quin etiam exstrueret pro incensis, ubi condi
possit annona a Brittannis sueta transferri. et utrumque perfectum est spe
omnium citius.
4.
nam et horrea veloci opere surrexerunt alimentorumque in isdem satias condita,
et civitates occupatae sunt septem: Castra Herculis, Quadriburgium,
Tricensimae, Novesium, Bonna, Antennacum et Bingio, ubi laeto quodam eventu
etiam Florentius praefectus apparuit subito partem militum ducens et commeatuum
perferens copiam sufficientem usibus longis.
5.
Post haec inpetrata restabat adigente necessitatum articulo receptarum urbium
moenia reparari nullo etiam tum interturbante, idque claris indiciis apparet ea
tempestate utilitati publicae metu barbaros oboedisse, rectoris amore Romanos.
6.
reges ex pacto superioris anni aedificiis habilia multa suis misere carpentis
et auxiliarii milites semper munia spernentes huius modi ad obsequendi
sedulitatem Iuliani blanditiis deflexi quinquagenarias longioresque materias
vexere cervicibus ingravate et fabricandi ministeriis opem maximam contulerunt.
7.
Quae dum diligenti maturantur effectu, Hariobaudes exploratis omnibus rediit
docuitque conperta. post cuius adventum incitatis viribus omnes venere
Mogontiacum, ubi Florentio et Lupicino, Severi successore, destinate
certantibus per pontem illic constitutum transiri debere, renitebatur
firmissime Caesar adserens pacatorum terras non debere calcari ne, ut saepe
contigit, per incivilitatem militis occurrentia vastitantis abrupte foedera
frangerentur.
8.
Alamanni tamen omnes, quos petebat exercitus, confine, periculum cogitantes
Suomarium regem amicum nobis ex pactione praeterita monuerunt minaciter ut a
transitu Romanos arceret. eius enim pagi Rheni ripis ulterioribus adhaerebant.
quo testante resistere solum non posse, in unum coacta barbara multitudo venit
prope Magontiacum prohibitura viribus magnis exercitum ne transmitteret flumen.
9.
gemina itaque ratione visum est habile quod suaserat Caesar, ne pacatorum
terrae corrumperentur, neve renitente pugnacissima plebe pons cum multorum
discrimine iungeretur, iri in locum ad conpaginandum pontem aptissimum.
10.
quod hostes sollertissime contemplati per contrarias ripas leniter incedentes
ubi nostros figere tentoria procul cernebant, ipsi quoque noctes agebant
exsomnes custodientes pervigili studio ne transitus temptaretur.
11.
verum cum nostri locum adventarent provisum, vallo fossaque quievere circumdati
et adscito Lupicino in consilium Caesar certis imperavit tribunis, ut
trecentenos pararent cum sudibus milites expeditos, quid agi, quove iri deberet
penitus ignorantes.
12.
et collecti nocte provecta inpositique omnes, quos lusoriae naves quadraginta
quae tunc aderant solae ceperunt, decurrere iubentur per flumen adeo taciti ut
etiam remi suspenderentur ne barbaros sonitus excitaret undarum, atque mentis
agilitate et corporum, dum hostes nostrorum ignes observant, adversas
perrumpere limitis ripas.
13.
Dum haec celerantur, Hortarius, rex nobis antea foederatus, non novaturus
quaedam, sed amicus finitimis quoque suis, reges omnes et regales et regulos ad
convivium conrogatos retinuit epulis ad usque vigiliam tertiam gentili more
extentis, quos discedentes inde casu nostri ex inproviso adorti nec interficere
nec corripere ullo genere potuerunt tenebrarum equorumque adiumento, quo dubius
impetus trusit, abreptos, lixas vero vel servos, qui eos pedibus sequebantur,
nisi quos exemit discrimine temporis obscuritas, occiderunt.
14.
Cognito denique Romanorum transitu, qui tunc perque expeditiones praeteritas
ibi levamen sumere laborum opimabantur, ubi hostem contingeret inveniri,
perculsi reges eorumque populi, qui pontem, ne strueretur, studio servabant
intento, metu exhorrescentes diffuse vertuntur in pedes: et indomito furore
sedato necessitudines opesque suas transferre longius festinabant. statimque
difficultate omni depulsa, ponte constrato sollicitarum gentium opinione
praeventa visus in barbarico miles per Hortarii regna transibat intacta
15.
ubi vero terras infestorum etiam tum tetigit regum, urens omnia rapinisque per
medium rebellium solum grassabatur intrepidus. Postque saepimenta fragilium
penatium inflammata et obtruncatam hominum multitudinem visosque cadentes
multos aliosque supplicantes cum ventum fuisset ad regionem cui Capellatii vel
Palas nomen est, ubi terminales lapides Alamannorum et Burgundiorum confinia
distinguebant, castra sunt posita ea propter ut Macrianus et Hariobaudus
germani fratres et reges susciperentur inpavidi, qui propinquare sibi perniciem
sentientes venerant pacem anxiis animis precaturi.
16.
post quos statim rex quoque Vadomarius venit, cuius erat domicilium contra
Rauracos, scriptisque Constanti principis, quibus commendatus est artius,
allegatis leniter susceptus est, ut decebat, olim ab Augusto in clientelam rei
Romanae susceptus.
17.
et Macrianus quidem cum fratre inter aquilas admissus et signa stupebat
armorumque varium decus, visa tunc primitus, proque suis orabat. Vadomarius
vero nostris coalitus utpote vicinus limiti mirabatur quidem apparatum
ambitiosi procinctus sed vidisse se talia saepe ab adulescentia meminerat prima
18.
libratis denique diu consiliis concordi adsensione cunctorum Macriano quidem et
Hariobaudo pax est adtributa, Vadomario vero, qui suam locaturus securitatem in
tuto et legationis nomine precator venerat pro Urio et Ursicino et Vestralpo
regibus pacem itidem obsecrans interim responderi non poterat ne, ut sunt
fluxioris fidei barbari, post abitum recreati nostrorum parum adquiescerent per
alios inpetratis.
19.
sed cum ipsi quoque missis legatis post messes incensas et habitacula captosque
plures et interfectos ita supplicarent, tamquam ipsi haec deliquissent in
nostros, pacem condicionum similitudine meruerunt. inter quas id festinatum est
maxime, ut captivos restituerent omnes, quos rapuerant excursibus crebris.
|