VII.
1.
Perculsae deinde novitate rei efferataeque gentes omissa omni cunctatione
operibus, quoniam vis minime procedebat, decernere iam censebant et concito
extremo belli ardore omnes oppetere gloriose iam properabant, aut ruina urbis
animis litasse caesorum.
2.
Iamque apparatu cunctorum alacritate perfecto, exsiliente lucifero operum
variae species cum turribus ferratis admovebantur, quorum in verticibus celsis
aptatae ballistae propugnatores agitantes humilius disiectabant.
3.
et albescente iam die ferrea munimenta membrorum caelum omne subtexunt
densitataeque acies non inordinatim ut antea, sed tubarum sonitu leni ductante
nullis procursantibus incedebant machinarum operti tegminibus cratesque
vimineas praetendentes.
4.
cumque propinquantes ad coniectum venere telorum, oppositis scutis Persae
pedites sagittas tormentis excussas e muris aegrius evitantes laxarunt aciem
nullo paene iaculi genere in vanum cadente: etiam cataphracti hebetati et
cedentes animos auxere nostrorum.
5.
tamen quia hostiles ballistae ferratis inpositae turribus in humiliora ex
supernis valentes ut loco dispari ita eventu dissimili nostra multo cruore
foedabant, ingruente iam vespera cum requiescerent partes, noctis spatium maius
consumptum est, ut excogitari possit quid exitio ita atroci obiectaretur.
6.
Et tandem multa versantibus [nobis] sedit consilium, quod tutius celeritas
fecit, quattuor isdem ballistis scorpiones opponi, qui dum translati e regione
caute, quod artis est difficillimae, conlocantur, lux nobis advenit maestissima
Persarum manipulos formidatos ostentans adiectis elephantorum agminibus, quorum
stridore inmanitateque corporum nihil humanae mentes terribilius cernunt.
7.
cumque omni ex latere armorum et operum beluarumque molibus urgeremur, per
scorpionum ferreas fundas e propugnaculis subinde rotundi lapides acti dissolutis
turrium coagmentis ballistas earumque tortores ita fudere praecipites, ut
quidam citra vulnerum noxas, alii obtriti magnitudine ponderum interirent,
elephantis vi magna propulsis, quos flammis coniectis undique circumnexos iam
corporibus tactis gradientesque retrorsus retinere magistri non poterant,
postque exustis operibus nulla quies certaminibus data.
8.
rex enim ipse Persarum, qui numquam adesse certaminibus cogitur, his turbinum
infortuniis percitus novo et nusquam antea cognito more proeliatoris militis
ritu prosiluit in confertos, et quia conspectior tegentium multitudine procul
speculantibus visebatur, petitus crebritate telorum multis stipatoribus stratis
abscessit alternans regibilis acies, et ad extremum diei nec mortium truci visu
nec vulnerum territus tandem tempus exiguum tribui quieti permisit.
VIII.
1.
Verum nocte proelia dirimente, somno per breve otium capto, nitescente iam luce
ad potiunda sperata ira et dolore exundan,s nec fas ullum prae oculis habiturus
gentes in nos excitabat. cumque crematis operibus, ut docuimus, pugna per
aggeres celsos muris proximos temptaretur, ex adgestis erectis intrinsecus,
quantum facere nitique poterant, nostri aequis viribus per ardua resistebant.
2.
Et diu cruentum proelium stetit nec metu mortis quisquam ex aliqua parte a
studio propugnandi removebatur, eoque producta contentione cum sors partium eventu
regeretur indeclinabili, diu laborata, moles illa nostrorum velut terrae quodam
tremore quassata procubuit, et tamquam itinerario aggere vel superposito ponte
conplanatum spatium, quod inter murum congestamque forinsecus struem hiabat,
patefecit hostibus transitum nullis obicibus inpeditum, et pars pleraque
militum deiectorum oppressa vel debilitata cessabat.
3.
concursum est tamen undique ad propulsationem periculi tam abrupti, et
festinandi studio aliis inretientibus alios audacia hostium ipso successu
crescebat.
4.
accitis igitur regis imperio proeliatoribus universis strictoque comminus ferro
cum sanguis utrubique inmensis caedibus funderetur, oppletae sunt corporibus
fossae latiorque via ideo pandebatur, et concursu copiarum ardenti iam civitate
oppleta cum omnis defendendi vel fugiendi spes esset abscisa, pecorum ritu
armati et inbelles sine sexus discrimine truncabantur.
5.
Itaque vespera tenebrante cum adhuc licet iniqua reluctante fortuna multitudo
nostrorum manu conserta distringeretur, in abstrusa quadam parte oppidi cum
duobus aliis latens obscurae praesidio noctis postica, per quam nihil
servabatur, evado et squalentum peritia locorum comitumque adiutus celeritate
ad decimum lapidem tandem perveni.
6.
in qua statione lenius recreati cum ire protinus pergeremus et incedendi
nimietate iam superarer ut insuetus ingenuus, offendi dirum aspectum, sed
fatigato mihi lassitudine gravi levamen impendio tempestivum.
7.
fugaci equo nudo et infreni calonum quidam sedens, ne labi possit, ex more
habenam, qua ductabatur, sinistra manu artius inligavit moxque decussus vinculi
nodum abrumpere nequiens per avia saltusque membratim discerptus iumentum
exhaustum cursu pondere cadaveris detinebat, cuius dorsuali conprensi servitio
usus in tempore cum isdem sociis ad fontes sulphureos aquarum suapte natura
calentium aegre perveni.
8.
et quia per aestum arida siti reptantes aquam diu quaeritando profundum bene
vidimus puteum et neque descendendi prae altitudine nec restium aderat copia,
necessitate docente postrema indumenta lintea, quibus tegebamur, in oblongos
discidimus pannulos, unde explicato fune ingenti centonem, quem sub galea unus
ferebat e nostris, ultimae aptavimus summitati, qui per funem coniectus
aquasque hauriens ad peniculi modum facile sitim, qua hauriebamur, extinxit
9.
unde citi ferebamur ad flumen Euphratem, ulteriorem ripam petituri per navem,
quam transfretandi causa iumenta et homines in eo tractu diuturna consuetudo
locarat.
10.
ecce autem Romanum agmen cum equestribus signis disiectum eminus cernimus, quod
persequebatur multitudo Persarum, incertum unde impetu tam repentino terga
viantum adgressa.
11.
quo exemplo terrigenas illos non sinibus terrae emersos, sed exuberanti
pernicitate credimus natos, qui quoniam inopini per varia visebantur, spartoi
vocitati humo exsiluisse, vetustate ut cetera fabulosius extollente, sunt
aestimati.
12.
hoc conciti, cum omne iam esset in celeritate salutis praesidium, per dumeta et
silvas montes petimus celsiores exindeque Melitinam minoris Armeniae oppidum
venimus, ubi repertum ducem comitatumque iam profecturum Antiochiam revisimus.
|