|
21.
Quam ob rem etiam atque etiam considera, C. Piso, quis quem fraudasse dicatur.
Roscius Fannium! Quid est hoc? probus improbum, pudens impudentem, periurum
castus, callidum imperitus, liberalis avidum? Incredibile est. Quem ad modum,
si Fannius Roscium fraudasse diceretur, utrumque ex utriusque persona veri
simile videretur, et Fannium per malitiam fecisse et Roscium per imprudentiam
deceptum esse, sic, cum Roscius Fannium fraudasse arguatur, utrumque
incredibile est, et Roscium quicquam per avaritiam appetisse et Fannium
quicquam per bonitatem amisisse.
22.
Principia sunt huius modi; spectemus reliqua. HS iccc Q. Roscius fraudavit
Fannium. Qua
de causa? Subridet Saturius, veterator, ut sibi videtur; ait propter ipsa HS
iccc. Video; sed tamen cur ipsa HS iccc tam vehementer concupierit quaero; nam
tibi, M. Perpenna, <tibi> C. Piso, certe tanti non fuissent ut socium
fraudaretis. Roscio cur tanti fuerint
causam requiro. Egebat? Immo locuples erat. Debebat? Immo in suis nummis versabatur. Avarus
erat? Immo etiam ante quam locuples <esset>, semper liberalissimus
munificentissimusque fuit.
23.
Pro deum hominumque fidem! qui HS iccc ccciccc quaestus facere noluit—nam certe
HS iccc ccciccc merere et potuit et debuit, si potest Dionysia HS ccciccc
ccciccc merere—is per summam fraudem et malitiam et perfidiam HS iccc appetiit?
Et illa fuit pecunia immanis, haec
parvola, illa honesta, haec sordida, illa iucunda, haec acerba, illa propria,
haec in causa et in iudicio conlocata. Decem his annis proximis HS sexagiens
honestissime consequi potuit; noluit. Laborem quaestus recepit, quaestum
laboris reiecit; populo Romano adhuc servire non destitit, sibi servire iam
pridem destitit.
24.
Hoc tu umquam, Fanni, faceres? et si hos quaestus recipere posses, non eodem
tempore et gestum et animam ageres? Dic nunc te ab Roscio HS iccc
circumscriptum esse, qui tantas et tam infinitas pecunias non propter inertiam
laboris sed propter magnificentiam liberalitatis repudiarit! Quid ego nunc illa dicam quae vobis in mentem venire
certo scio? Fraudabat te in societate Roscius! Sunt iura, sunt formulae de
omnibus rebus constitutae, ne quis aut in genere iniuriae aut <in>
ratione actionis errare possit. Expressae sunt enim ex unius cuiusque damno,
dolore, incommodo, calamitate, iniuria publicae a praetore formulae, ad quas
privata lis accommodatur.
|