[II] Etenim ceterae
fere artes se ipsae per se tuentur singulae; bene dicere autem, quod est
scienter et perite et ornate dicere, non habet definitam aliquam regionem,
cuius terminis saepta teneatur: omnia, quaecumque in hominum disceptationem
cadere possunt bene sunt ei dicenda, qui hoc se posse profitetur, aut
eloquentiae nomen relinquendum est. [6] Qua re equidem et in
nostra civitate et in ipsa Graecia, quae semper haec summa duxit, multos et
ingeniis eximiis et magna laude dicendi sine summa rerum omnium scientia fuisse
fateor; talem vero exsistere eloquentiam, qualis fuit in Crasso et Antonio, non
cognitis rebus omnibus, quae ad tantam prudentiam pertinerent, tantamque
dicendi copiam, quanta in illis fuit, non potuisse confirmo.
[7] Quo etiam feci libentius, ut eum sermonem, quem illi
quondam inter se de his rebus habuissent, mandarem litteris, vel ut illa
opinio, quae semper fuisset, tolleretur, alterum non doctissimum, alterum plane
indoctum fuisse; vel ut ea, quae existimarem a summis oratoribus de eloquentia
divinitus esse dicta, custodirem litteris, si ullo modo adsequi complectique
potuissem; vel me hercule etiam ut laudem eorum iam prope senescentem, quantum
ego possem, ab oblivione hominum atque a silentio vindicarem.
[8] Nam si ex scriptis cognosci ipsi suis potuissent, minus
hoc fortasse mihi esse putassem laborandum; sed cum alter non multum, quod
quidem exstaret, et id ipsum adulescens, alter nihil admodum scripti
reliquisset, deberi hoc a me tantis hominum ingeniis putavi, ut, cum etiam nunc
vivam illorum memoriam teneremus, hanc immortalem redderem, si possem.
[9] Quod hoc etiam spe adgredior maiore ad probandum, quia
non de Ser. Galbae aut C. Carbonis eloquentia scribo aliquid, in quo liceat
mihi fingere, si quid velim, nullius memoria iam me refellente, sed edo haec
eis cognoscenda, qui eos ipsos, de quibus loquor, saepe audierunt; ut duos
summos viros eis, qui neutrum illorum viderint, eorum, quibus ambo illi
oratores cogniti sint, vivorum et praesentium memoria teste commendemus.
|