[XIV]
[58] Denique etiam a philosophia profectus princeps Xenophon,
Socraticus ille, post ab Aristotele Callisthenes, comes Alexandri, scripsit
historiam, et is quidem rhetorico paene more; ille autem superior leniore
quodam sono est usus, et qui illum impetum oratoris non habeat, vehemens
fortasse minus, sed aliquanto tamen est, ut mihi quidem videtur, dulcior. Minimus natu horum omnium Timaeus, quantum autem iudicare possum,
longe eruditissimus et rerum copia et sententiarum varietate abundantissimus et
ipsa compositione verborum non impolitus magnam eloquentiam ad scribendum
attulit, sed nullum usum forensem." [59] Haec cum
ille dixisset, "quid est," inquit "Catule?" Caesar;
"ubi sunt, qui Antonium Graece negant scire? Quot
historicos nominavit! Quam scienter, quam proprie de uno
quoque dixit!" "Id me hercule" inquit Catulus
"admirans illud iam mirari desino, quod multo magis ante mirabar, hunc,
cum haec nesciret, in dicendo posse tantum." "Atqui,
Catule," inquit Antonius "non ego utilitatem aliquam ad dicendum
aucupans horum libros et non nullos alios, sed delectationis causa, cum est
otium, legere soleo. [60] Quid ergo est? Est,
fatebor, aliquid tamen; ut, cum in sole ambulem, etiam si ego aliam ob causam
ambulem, fieri natura tamen, ut colorer, sic, cum istos libros ad Misenum - nam
Romae vix licet - studiosius legerim, sentio illorum tactu orationem meam quasi
colorari. Sed ne latius hoc vobis patere videatur, haec
dumtaxat in Graecis intellego, quae ipsi, qui scripserunt, voluerunt vulgo
intellegi: [61] in philosophos vestros si quando incidi,
deceptus indicibus librorum, qui sunt fere inscripti de rebus notis et
inlustribus, de virtute, de iustitia, de honestate, de voluptate, verbum
prorsus nullum intellego; ita sunt angustis et concisis disputationibus
inligati; poetas omnino quasi alia quadam lingua locutos non conor attingere. Cum eis me, ut dixi, oblecto, qui res gestas aut orationes
scripserunt suas aut qui ita loquuntur, ut videantur voluisse esse nobis, qui
non sumus eruditissimi, familiares.
|