[XXV]
[105] Ac nostrae fere causae, quae quidem sunt criminum,
plerumque infitiatione defenduntur; nam et de pecuniis repetundis quae maximae
sunt, neganda fere sunt omnia, et de ambitu raro illud datur, ut possis
liberalitatem atque benignitatem ab ambitu atque largitione seiungere; de
sicariis, de veneficiis, de peculatu infitiari necesse est: id est igitur genus
primum causarum in iudiciis ex controversia facti; in deliberationibus
plerumque ex futuri, raro ex instantis aut acti. [106] Saepe
etiam res non sit necne, sed qualis sit quaeritur; ut cum L. Opimi causam
defendebat apud populum, audiente me, C. Carbo consul, nihil de C. Gracchi nece
negabat, sed id iure pro salute patriae factum esse dicebat; ut eidem Carboni
tribuno plebis alia tum mente rem publicam capessenti P. Africanus de Ti.
Graccho interroganti responderat iure caesum videri; iure autem omnia
defenduntur, quae sunt eius generis, ut aut oportuerit aut licuerit aut necesse
fuerit aut imprudentia aut casu facta esse videantur. [107]
Iam quid vocetur, quaeritur, cum quo verbo quid appellandum sit, contenditur;
ut mihi ipsi cum hoc Sulpicio fuit in Norbani causa summa contentio; pleraque
enim de eis, quae ab isto obiciebantur, cum confiterer, tamen ab illo
maiestatem minutam negabam, ex quo verbo lege Appuleia tota illa causa
pendebat. [108] Atque in hoc genere causarum non nulli
praecipiunt ut verbum illud, quod causam facit, breviter uterque definiat, quod
mihi quidem perquam puerile videri solet: alia est enim, cum inter doctos
homines de eis ipsis rebus, quae versantur in artibus, disputatur, verborum
definitio, ut cum quaeritur, quid sit ars, quid sit lex, quid sit civitas, in
quibus hoc praecipit ratio et doctrina, ut vis eius rei, quam definias, sic
exprimatur, ut neque absit quicquam neque supersit; [109]
quod quidem in illa causa neque Sulpicius fecit neque ego facere conatus sum;
nam quantum uterque nostrum potuit, omni copia dicendi dilatavit, quid esset in
maiestatem minuere: etenim definitio primum reprehenso verbo uno aut addito aut
dempto saepe extorquetur e manibus; deinde genere ipso doctrinam redolet
exercitationemque paene puerilem: tum et in sensum et in mentem iudicis intrare
non potest, ante enim praeterlabitur, quam percepta est.
|