[XXXI]
[133] Atque hic illud videndum est, in quo summus est error
istorum magistrorum, ad quos liberos nostros mittimus, non quo hoc quidem ad
dicendum magno opere pertineat, sed tamen ut videatis, quale sit genus hoc
eorum, qui sibi eruditi videntur. Hebes atque impolitum: constituunt enim in
partiendis orationum modis duo genera causarum: unum appellant, in quo sine
personis atque temporibus de universo genere quaeratur; alterum, quod personis
certis et temporibus definiatur; ignari omnis controversias ad universi generis
vim et naturam referri; [134] nam in ea ipsa causa, de qua
ante dixi, nihil pertinet ad oratoris locos Opimi persona, nihil Deci; de ipso
[enim] universo genere infinita quaestio est, num poena videatur esse
adficiendus, qui civem ex senatus consulto patriae conservandae causa
interemerit, cum id per leges non liceret; nulla denique est causa, in qua id,
quod in iudicium venit, reorum personis ac non generum ipsorum universa
dubitatione quaeratur. [135] Quin etiam in eis ipsis, ubi de
facto ambigitur, ceperitne pecunias contra leges [P.] Decius, argumenta et
criminum et defensionis revocentur oportet ad genus et [ad] naturam universam:
quod sumptuosus, de luxurie, quod alieni appetens, de avaritia, quod
seditiosus, de turbulentis et malis civibus, quod a multis arguitur, de genere
testium; contraque, quae pro reo dicentur, omnia necessario a tempore atque
homine ad communis rerum et generum summas revolventur. [136]
Atque haec forsitan homini non omnia, quae sunt in natura rerum, celeriter
animo comprehendenti permulta videantur, quae veniant in iudicium tum, cum de
facto quaeratur: sed tamen criminum multitudo est et defensionum, non locorum
infinita.
|