[XL]
[167] Ex coniunctis sic argumenta ducuntur: "si pietati
summa tribuenda laus est, debetis moveri, cum Q. Metellum tam pie lugere
videatis." Ex genere autem: "si magistratus in populi Romani esse
potestate debent, quid Norbanum accusas, cuius tribunatus voluntati paruit
civitatis?" [168] Ex parte autem ea, quae est subiecta
generi: "si omnes, qui rei publicae consulunt, cari nobis esse debent,
certe in primis imperatores, quorum consiliis, virtute, periculis retinemus et
nostram salutem et imperi dignitatem." Ex similitudine autem: "si
ferae partus suos diligunt, qua nos in liberos nostros indulgentia esse
debemus?" [169] At ex dissimilitudine: "si
barbarorum est in diem vivere, nostra consilia sempiternum tempus spectare
debent." Atque utroque in genere et similitudinis et
dissimilitudinis exempla sunt ex aliorum factis aut dictis aut eventis et
fictae narrationes saepe ponendae. Iam
ex contrario: "si Gracchus nefarie" praeclare Opimius." [170] Ex
consequentibus: "si et ferro interfectus ille et tu inimicus eius cum
gladio cruento comprehensus in illo ipso loco et nemo praeter te ibi visus est
et causa nemini et tu semper audax, quid est quod de facinore dubitare
possimus?" Ex consentaneis et ex praecurrentibus et ex
repugnantibus, ut olim Crassus adulescens: "non si Opimium defendisti,
Carbo, idcirco te isti bonum civem putabunt: simulasse te et aliquid quaesisse
perspicuum est, quod Ti. Gracchi mortem saepe in contionibus deplorasti, quod
P. Africani necis socius fuisti, quod eam legem in tribunatu tulisti, quod
semper a bonis dissedisti." [171] Ex causis autem
rerum sic: "avaritiam si tollere vultis, mater eius est tollenda,
luxuries." Ex eis autem, quae sunt orta de causis: "si aerari copiis
et ad belli adiumenta et ad ornamenta pacis utimur, vectigalibus
serviamus." [172] Maiora autem et minora et paria
comparabimus sic: ex maiore: "si bona existimatio divitiis
praestat et pecunia tanto opere expetitur, quanto gloria magis est
expetenda!" ex minore: "hic parvae consuetudinis
causa huius mortem tam fert familiariter: quid si ipse amasset? Quid hic mihi faciet patri?" Ex pari:
"est eiusdem et eripere et contra rem publicam largiri pecunias." [173]
Foris autem adsumuntur ea, quae non sua vi, sed extranea sublevantur, ut haec:
"hoc verum est; dixit enim Q. Lutatius. Hoc falsum est;
habita enim quaestio est. Hoc sequi necesse est; recito enim
tabulas." De quo genere toto paulo ante dixi.
|