[LXIII]
[255]
Sed scitis esse notissimum ridiculi genus, cum aliud exspectamus, aliud
dicitur: hic nobismet ipsis noster error risum movet: quod si admixtum est
etiam ambiguum, fit salsius; ut apud Novium videtur esse misericors ille, qui
iudicatum duci videt: percontatur ita: "quanti addictus?" "Mille
nummum." Si addidisset tantummodo "ducas licet"; esset illud
genus ridiculi praeter exspectationem; sed quia addidit "nihil addo, ducas
licet"; addito ambiguo [altero genere ridiculi], fuit, ut mihi quidem
videtur, salsissimus. Hoc tum est venustum, cum in altercatione arripitur ab
adversario verbum et ex eo, ut a Catulo in Philippum, in eum ipsum aliquid, qui
lacessivit, infligitur. [256] Sed cum plura sint ambigui
genera, de quibus est doctrina quaedam subtilior, attendere et aucupari verba
oportebit; in quo, ut ea, quae sint frigidiora, vitemus, - est enim cavendum,
ne arcessitum dictum putetur - permulta tamen acute dicemus. Alterum
genus est, quod habet parvam verbi immutationem, quod in littera positum Graeci
vocant paronomasian, ut "Nobiliorem mobiliorem" Cato; aut, ut idem,
cum cuidam dixisset "eamus deambulatum" et ille "quid opus fuit
de?" "Immo vero" inquit "quid opus fuit
te?" Aut eiusdem responsio illa "si tu et adversus
et aversus impudicus es." [257] Etiam interpretatio
nominis habet acumen, cum ad ridiculum convertas, quam ob rem ita quis vocetur;
ut ego nuper Nummium divisorem, ut Neoptolemum ad Troiam, sic illum in campo
Martio nomen invenisse; atque haec omnia verbo continentur.
|