|
137. Sic
igitur dicet ille, quem expetimus, ut verset saepe multis modis eadem et una in
re haereat in eademque commoretur sententia; saepe etiam ut extenuet aliquid,
saepe ut inrideat; ut declinet a proposito deflectatque sententiam; ut proponat
quid dicturus sit; ut, cum transegerit iam aliquid, definiat; ut se ipse
revocet; ut quod dixit iteret; ut argumentum ratione concludat; ut interrogando
urgeat; ut rursus quasi ad interrogata sibi ipse respondeat; ut contra ac dicat
accipi et sentiri velit; ut addubitet ecquid potius aut quo modo dicat; ut
dividat in partis; ut aliquid relinquat ac neglegat; ut ante praemuniat; ut in
eo ipso in quo reprehendatur culpam in adversarium conferat;
138. ut
saepe cum eis qui audiunt, non numquam etiam cum adversario quasi deliberet; ut
hominum sermones moresque describat; ut muta quaedam loquentia inducat; ut ab
eo quod agitur avertat animos; ut saepe in hilaritatem risumve convertat; ut
ante occupet quod videatur opponi; ut comparet similitudines; ut utatur
exemplis; ut aliud alii tribuens dispertiat; ut interpellatorem coerceat; ut
aliquid reticere se dicat; ut denuntiet quid caveant; ut liberius quid audeat;
ut irascatur etiam, ut obiurget aliquando; ut deprecetur, ut supplicet, ut
medeatur; ut a proposito declinet aliquantum; ut optet, ut exsecretur; ut fiat
eis apud quos dicet familiaris.
139. Atque
alias etiam dicendi quasi virtutes sequetur: brevitatem, si res petet; saepe
etiam rem dicendo subiciet oculis; saepe supra feret quam fieri possit;
significatio saepe erit maior quam oratio: saepe hilaritas, saepe vitae
naturarumque imitatio. Hoc in genere -- nam quasi silvam vides -- omnis eluceat
oportet eloquentiae magnitudo.
|