|
46. Ea
re cognita Caesar, cum in omnibus partibus Galliae bene res geri videret
iudicaretque superioribus aestivis Galliam devictam subactamque esse,
Aquitaniam numquam adisset, per Publium Crassum quadam ex parte devicisset, cum
duabus legionibus in eam partem Galliae est profectus, ut ibi extremum tempus
consumeret aestivorum. Quam rem sicuti cetera celeriter feliciterque confecit.
Namque omnes Aquitaniae civitates legatos ad Caesarem miserunt obsidesque ei
dederunt. Quibus rebus gestis ipse equitum praesidio Narbonem profecto est,
exercitum per legatos in hiberna deduxit: quattuor legiones in Belgio
collocavit cum M. Antonio et C. Trebonio et P. Vatinio legatis, duas legiones
in Aeduos deduxit, quorum in omni Gallia summam esse auctoritatem sciebat, duas
in Turonis ad fines Carnutum posuit, quae omnem illam regionem coniunctam
Oceano continerent, duas reliquas in Lemovicum finibus non longe ab Arvernis,
ne qua pars Galliae vacua ab exercitu esset. Paucos dies ipse in provincia
moratus, cum celeriter omnes conventus percucurrisset, publicas controversias
cognosset, bene meritis praemia tribuisset (cognoscendi enim maximam facultatem
habebat, quali quisque fuisset animo in totius Galliae defectione, quam
sustinuerat fidelitate atque auxiliis provinciae illius), his confectis rebus
ad legiones in Belgium se recipit hibernatque Nemetocennae.
47. Ubi
cognoscit Commium Atrebatem proelio cum equitatu suo contendisse. Nam cum
Antonius in hiberna venisset, civitasque Atrebatum in officio esset, Commius,
qui post illam vulnerationem, quam supra commemoravi, semper ad omnes motus
paratus suis civibus esse consuesset, ne consilia belli quaerentibus auctor
armorum duxque deesset, parente Romanis civitate cum suis equitibus latrociniis
se suos que alebat infestisque itineribus commeatus complures, qui
comportabantur in hiberna Romanorum, intercipiebat.
48. Erat
attributus Antonio praefectus equitum C. Volusenus Quadratus qui cum eo
hibernaret. Hunc Antonius ad persequendum equitatum hostium mittit. Volusenus
ad eam virtutem, quae singularis erat in eo, magnum odium Commi adiungebat, quo
libentius id faceret quod imperabatur. Itaque dispositis insidiis saepius equites eius
adgressus secunda proelia faciebat. Novissime, cum vehementius contenderetur,
ac Volusenus ipsius intercipiendi Commi cupiditate pertinacius eum cum paucis
insecutus esset, ille autem fuga vehementi Volusenum produxisset longius,
inimicus homini suorum invocat fidem atque auxilium, ne sua vulnera per fidem
imposita paterentur impunita, conversoque equo se a ceteris incautius permittit
in praefectum. Faciunt hoc idem omnes eius equites paucosque nostros convertunt
atque insequuntur. Commius incensum calcaribus equum coniungit equo Quadrati
lanceaque infesta magnis viribus medium femur traicit Voluseni. Praefecto vulnerato non dubitant nostri resistere et
conversis equis hostem pellere. Quod ubi accidit, complures hostium magno
nostrorum impetu perculsi vulnerantur ac partim in fuga proteruntur, partim
intercipiuntur; quod malum dux equi velocitate evitavit: graviter adeo
vulneratus praefectus, ut vitae periculum aditurus videretur, refertur in
castra. Commius autem sive expiato suo dolore sive magna parte amissa suorum
legatos ad Antonium mittit seque et ibi futurum, ubi praescripserit, et ea
facturum, quae imperarit, obsidibus firmat; unum illud orat, ut timori suo concedatur,
ne in conspectum veniat cuiusquam Romani. Cuius postulationem Antonius cum
iudicaret ab iusto nasci timore, veniam petenti dedit, obsides accepit. Scio
Caesarem singulorum annorum singulos commentarios confecisse; quod ego non
existimavi mihi esse faciendum, propterea quod insequens annus, L. Paulo C.
Marcello consulibus, nullas habet magnopere Galliae res gestas. Ne quis tamen
ignoraret, quibus in locis Caesar exercitusque eo tempore fuissent, pauca esse
scribenda coniungendaque huic commentario statui.
49. Caesar in Belgio cum hiemaret, unum illud propositum
habebat, continere in amicitia civitates, nulli spem aut causam dare armorum.
Nihil enim minus volebat quam sub decessu suo necessitatem sibi aliquam imponi
belli gerendi, ne, cum exercitum deducturus esset, bellum aliquod relinqueretur
quod omnis Gallia libenter sine praesenti periculo susciperet. Itaque
honorifice civitates appellando, principes maximis praemiis adficiendo, nulla
onera iniungendo defessam tot adversis proeliis Galliam condicione parendi
meliore facile in pace continuit.
50. Ipse
hibernis peractis contra consuetudinem in Italiam quam maximis itineribus est
profectus, ut municipia et colonias appellaret, quibus M. Antoni quaestoris
sui, commendaverat sacerdoti petitionem. Contendebat enim gratia cum libenter
pro homine sibi coniunctissimo, quem paulo ante praemiserat ad petitionem, tum
acriter contra factionem et potentiam paucorum, qui M. Antoni repulsa Caesaris
decedentis gratiam convellere cupiebant. Hunc etsi augurem prius faetum quam
Italiam attingeret in itinere audierat, tamen non minus iustam sibi causam
municipia et colonias adeundi existimavit, ut eis gratias ageret, quod
frequentiam atque officium suum Antonio praestitissent, simulque se et honorem
suum sequentis anni commendaret, propterea quod insolenter adversarii sui
gloriarentur L. Lentulum et C. Marcellum consules creatos qui omnem honorem et
dignitatem Caesaris spoliarent, ereptum Ser. Galbae consulatum, cum is multo
plus gratia suffragiisque valuisset, quod sibi coniunctus et familiaritate et
consuetudine legationis esset.
|