|
1. Sed
haec ad liberos nostros pertinent; in nobis quidem sors nascendi et educatio
nec vitii locum nec iam praecepti habet: sequentia ordinanda sunt.
2. Contra
primas itaque causas pugnare debemus; causa autem iracundiae opinio iniuriae
est, cui non facile credendum est. Ne apertis quidem manifestisque
statim accedendum; quaedam enim falsa veri speciem ferunt. Dandum semper est
tempus: veritatem dies aperit.
3.
Ne sint aures criminantibus faciles; hoc humanae naturae vitium suspectum
notumque nobis sit, quod quae inviti audimus libenter credimus et antequam
iudicemus irascimur.
4.
Quid quod non criminationibus tantum sed suspicionibus inpellimur et ex vultu
risuque alieno peiora interpretati innocentibus irascimur? Itaque agenda est
contra se causa absentis et in suspenso ira retinenda; potest enim poena dilata
exigi, non potest exacta revocari.
1. Notus
est ille tyrannicida qui, inperfecto opere comprehensus et ab Hippia tortus ut
conscios indicaret, circumstantes amicos tyranni nominavit quibusque maxime
caram salutem eius sciebat. Et
cum ille singulos, ut nominati erant, occidi iussisset, interrogavit ecquis
superesset: 'tu' inquit 'solus; neminem enim alium cui carus esses reliqui.' Effecit
ira ut tyrannus tyrannicidae manus accommodaret et praesidia sua gladio suo
caederet.
2.
Quanto animosius Alexander! qui cum legisset epistulam matris, qua admonebatur
ut a veneno Philippi medici caveret, acceptam potionem non deterritus bibit:
plus sibi de amico suo credidit. Dignus
fuit qui innocentem haberet, dignus qui faceret.
3. Hoc eo magis in
Alexandro laudo quia nemo tam obnoxius irae fuit; quo rarior autem moderatio in
regibus, hoc laudanda magis est.
4. Fecit hoc et C.
Caesar ille qui victoria civili clementissime usus est: cum scrinia deprendisset
epistularum ad Cn. Pompeium missarum ab iis qui videbantur aut in diversis aut
in neutris fuisse partibus, combussit. Quamvis moderate soleret irasci, maluit
tamen non posse; gratissimum putavit genus veniae nescire quid quisque
peccasset.
1.
Plurimum mali credulitas facit. Saepe ne audiendum quidem est, quoniam in quibusdam rebus satius est decipi
quam diffidere. Tollenda ex animo suspicio et coniectura, fallacissima
inritamenta: 'ille me parum humane salutavit; ille osculo meo non adhaesit;
ille inchoatum sermonem cito abrupit; ille ad cenam non vocavit; illius vultus
aversior visus est.'
2. Non deerit
suspicioni argumentatio: simplicitate opus est et benigna rerum aestimatione.
Nihil nisi quod in oculos incurret manifestumque erit credamus, et quotiens
suspicio nostra vana apparuerit, obiurgemus credulitatem; haec enim castigatio
consuetudinem efficiet non facile credendi.
|