|
1. Quam superba
fuerit crudelitas eius ad rem pertinet scire, quamquam aberrare alicui possimus
videri et in devium exire; sed hoc ipsum pars erit irae super solita
saevientis. Ceciderat flagellis senatores: ipse effecit ut dici posset 'solet
fieri'. Torserat per omnia quae in rerum natura tristissima sunt,
fidiculis talaribus, eculeo igne vultu suo.
2. Et hoc loco
respondebitur: 'magnam rem! si tres senatores quasi nequam mancipia inter
verbera et flammas divisit homo qui de toto senatu trucidando cogitabat, qui
optabat ut populus Romanus unam cervicem haberet, ut scelera sua tot locis ac
temporibus diducta in unum ictum et unum diem cogeret.' Quid tam inauditum quam nocturnum
supplicium? Cum latrocinia tenebris abscondi soleant, animadversiones quo
notiores sunt plus in exemplum emendationemque proficiunt.
3. Et hoc
loco respondebitur mihi: 'quod tanto opere admiraris isti beluae cotidianum
est; ad hoc vivit, ad hoc vigilat, ad hoc lucubrat.' Nemo certe
invenietur alius qui imperaverit omnibus iis in quos animadverti iubebat os
inserta spongea includi, ne vocis emittendae haberent facultatem. Cui umquam
morituro non est relictum qua gemeret? Timuit ne quam liberiorem vocem extremus
dolor mitteret, ne quid quod nollet audiret; sciebat autem innumerabilia esse
quae obicere illi nemo nisi periturus auderet.
4.
Cum spongeae non invenirentur, scindi vestimenta miserorum et in os farciri
pannos imperavit. Quae ista saevitia est? Liceat ultimum spiritum trahere, da
exiturae animae locum, liceat illam non per vulnus emittere.
5.
Adicere his longum est quod patres quoque occisorum eadem nocte dimissis per
domos centurionibus confecit, id est, homo misericors luctu liberavit. Non enim
Gai saevitiam sed irae propositum est describere, quae non tantum viritim furit
sed gentes totas lancinat, sed urbes et flumina et tuta ab omni sensu doloris
converberat.
1. Sic
rex Persarum totius populi nares recidit in Syria, unde Rhinocolura loco nomen
est. Pepercisse illum iudicas quod non tota capita praecidit? novo
genere poenae delectatus est.
2.
Tale aliquid passi forent et Aethiopes, qui ob longissimum vitae spatium
Macrobioe appellantur; in hos enim, quia non supinis manibus exceperant
servitutem missisque legatis libera responsa dederant, quae contumeliosa reges vocant,
Cambyses fremebat et non provisis commeatibus, non exploratis itineribus, per
invia, per arentia trahebat omnem bello utilem turbam. Cui intra primum iter
deerant necessaria, nec quicquam subministrabat sterilis et inculta humanoque
ignota vestigio regio;
3.
sustinebant famem primo tenerrima frondium et cacumina arborum, tum coria igne
mollita et quidquid necessitas cibum fecerat; postquam inter harenas radices
quoque et herbae defecerant apparuitque inops etiam animalium solitudo, decimum
quemque sortiti alimentum habuerunt fame saevius.
4.
Agebat adhuc regem ira praecipitem, cum partem exercitus amisisset, partem
comedisset, donec timuit ne et ipse vocaretur ad sortem: tum demum signum
receptui dedit. Servabantur interim generosae illi aves et instrumenta epularum
camelis vehebantur, cum sortirentur milites eius quis male periret, quis peius
viveret.
1. Hic
iratus fuit genti et ignotae et inmeritae, sensurae tamen: Cyrus flumini. Nam
cum Babylona oppugnaturus festinaret ad bellum, cuius maxima momenta in
occasionibus sunt, Gynden late fusum amnem vado transire temptavit, quod vix
tutum est etiam cum sensit aestatem et ad minimum deductus est.
2. Ibi
unus ex iis equis qui trahere regium currum albi solebant abreptus vehementer
commovit regem; iuravit itaque se amnem illum regis comitatus auferentem eo
redacturum ut transiri calcarique etiam a feminis posset.
3. Hoc
deinde omnem transtulit belli apparatum et tam diu adsedit operi donec centum
et octoginta cuniculis divisum alveum in trecentos et sexaginta rivos
dispergeret et siccum relinqueret in diversum fluentibus aquis.
4. Periit
itaque et tempus, magna in magnis rebus iactura, et militum ardor, quem
inutilis labor fregit, et occasio adgrediendi inparatos, dum ille bellum
indictum hosti cum flumine gerit.
5. Hic
furor -- quid enim aliud voces? -- Romanos quoque contigit. C. enim Caesar
villam in Herculanensi pulcherrimam, quia mater sua aliquando in illa custodita
erat, diruit fecitque eius per hoc notabilem fortunam; stantem enim
praenavigabamus, nunc causa dirutae quaeritur.
|