|
1.
Alteri dices 'vide ne inimicis iracundia tua voluptati sit', alteri 'vide ne
magnitudo animi tui creditumque apud plerosque robur cadat. [alteri] Indignor mehercules et non
invenio dolendi modum, sed tempus expectandum est; dabit poenas. Serva
istud in animo tuo: cum potueris, et pro mora reddes.'
2.
Castigare vero irascentem et ultro obirasci incitare est: varie adgredieris
blandeque, nisi forte tanta persona eris ut possis iram comminuere, quemadmodum
fecit divus Augustus, cum cenaret apud Vedium Pollionem. Fregerat unus ex
servis eius crustallinum; rapi eum Vedius iussit ne vulgari quidem more
periturum: murenis obici iubebatur, quas ingentis in piscina continebat. Quis
non hoc illum putaret luxuriae causa facere? saevitia erat.
3.
Evasit e manibus puer et confugit ad Caesaris pedes, nihil aliud petiturus quam
ut aliter periret, ne esca fieret. Motus est novitate crudelitatis Caesar et
illum quidem mitti, crustallina autem omnia coram se frangi iussit conplerique
piscinam.
4.
Fuit Caesari sic castigandus amicus; bene usus est viribus suis: 'e convivio
rapi homines imperas et novi generis poenis lancinari? Si calix tuus fractus est, viscera hominis
distrahentur? Tantum tibi placebis ut ibi aliquem duci iubeas ubi Caesar est?'
5. Sic cui tantum
potentiae est ut iram ex superiore loco adgredi possit, male tractet, at talem
dumtaxat qualem modo rettuli, feram immanem sanguinariam, quae iam insanabilis
est nisi maius aliquid extimuit.
1. Pacem
demus animo quam dabit praeceptorum salutarium adsidua meditatio actusque rerum
boni et intenta mens ad unius honesti cupiditatem. Conscientiae satis
fiat, nil in famam laboremus; sequatur vel mala, dum bene merentis.
2. 'At vulgus
animosa miratur et audaces in honore sunt, placidi pro inertibus habentur.'
Primo forsitan aspectu; sed simul aequalitas vitae fidem fecit non segnitiem
illam animi esse sed pacem, veneratur illos populus idem colitque.
3. Nihil ergo habet in
se utile taeter iste et hostilis adfectus, at omnia ex contrario mala, ferrum
et ignes. Pudore calcato caedibus inquinavit manus, membra liberorum dispersit,
nihil vacuum reliquit a scelere, non gloriae memor, non infamiae metuens,
inemendabilis cum ex ira in odium occalluit.
1.
Careamus hoc malo purgemusque mentem et exstirpemus radicitus quae quamvis
tenuia undecumque haeserint renascentur, et iram non temperemus sed ex toto
removeamus -- quod enim malae rei temperamentum est? Poterimus autem, adnitamur
modo.
2.
Nec ulla res magis proderit quam cogitatio mortalitatis. Sibi quisque atque
alteri dicat: 'quid iuvat tamquam in aeternum genitos iras indicere et
brevissimam aetatem dissipare? Quid iuvat dies quos in voluptatem honestam
inpendere licet in dolorem alicuius tormentumque transferre? Non capiunt res
istae iacturam nec tempus vacat perdere.
3. Quid
ruimus in pugnam? Quid certamina nobis arcessimus? Quid inbecillitatis obliti
ingentia odia suscipimus et ad frangendum fragiles consurgimus? Iam istas
inimicitias quas inplacabili gerimus animo febris aut aliquod aliud malum
corporis vetabit geri; iam par acerrimum media mors dirimet.
4. Quid
tumultuamur et vitam seditiosi conturbamus? stat supra caput fatum et pereuntis
dies inputat propiusque ac propius accedit; istud tempus quod alienae destinas
morti fortasse circa tuam est.
1. Quin potius vitam
brevem colligis placidamque et tibi et ceteris praestas? Quin potius amabilem
te dum vivis omnibus, desiderabilem cum excesseris reddis? Quid illum nimis ex
alto tecum agentem detrahere cupis? Quid illum oblatrantem tibi, humilem quidem
et contemptum sed superioribus acidum ac molestum, exterere viribus tuis
temptas? Quid servo, quid domino, quid regi, quid clienti tuo irasceris?
Sustine paulum: venit ecce mors quae
vos pares faciat.
2. Videre solemus inter
matutina harenae spectacula tauri et ursi pugnam inter se conligatorum, quos,
cum alter alterum vexarunt, suus confector expectat: idem facimus, aliquem
nobiscum adligatum lacessimus, cum victo victorique finis et quidem maturus
immineat. Quieti potius pacatique quantulumcumque superest exigamus; nulli
cadaver nostrum iaceat invisum.
3. Saepe rixam
conclamatum in vicinia incendium solvit et interventus ferae latronem
viatoremque diducit: conluctari cum minoribus malis non vacat, ubi metus maior
apparuit. Quid nobis cum dimicatione et insidiis? Numquid amplius isti cui irasceris
quam mortem optas? etiam te quiescente morietur. Perdis operam, si facere vis
quod futurum est.
4. "Nolo"
inquis "utique occidere, sed exilio, sed ignominia, sed damno
adficere." Magis ignosco ei qui vulnus inimici quam qui pusulam
concupiscit; hic enim non tantum mali animi est sed pusilli. Sive de ultimis
suppliciis cogitas sive de levioribus, quantulum est temporis quo aut ille
poena sua torqueatur aut tu malum gaudium ex aliena percipias!
5. Iam
istum spiritum expuemus. Interim, dum trahimus, dum inter homines sumus,
colamus humanitatem; non timori cuiquam, non periculo simus; detrimenta
iniurias, convicia vellicationes contemnamus et magno animo brevia feramus
incommoda: dum respicimus, quod aiunt, versamusque nos, iam mortalitas aderit.'
|