|
1. Atriis Graeci quia non utuntur, neque
aedificant, sed ab ianua introeuntibus itinera faciunt latitudinibus non
spatiosis, et ex una parte equilia, ex altera ostiariis cellas, statimque
ianuae interiores finiuntur. Hic autem locus inter duas ianuas graece thyroron
appellatur. Deinde est introitus in peristylon. Id peristylum in tribus
partibus habet porticus inque parte, quae spectat ad meridiem, duas antas inter
se spatio amplo distantes, in quibus trabes invehuntur, et quantum inter antas
distat, ex eo tertia adempta spatium datur introrsus. Hic locus apud nonnullos
prostas, apud alios pastas nominatur.
2. In his locis introrsus constituuntur oeci
magni, in quibus matres familiarum cum lanificis habent sessionem. In prostadis
autem dextra ac sinistra cubicula sunt conlocata, quorum unum thalamus, alterum
amphithalamus dicitur. Circum autem in porticibus triclinia cotidiana,
cubicula, etiam cellae familiaricae constituuntur. Haec pars aedificii
gynaeconitis appellatur.
3. Coniunguntur autem
his domus ampliores habentes lautiora peristylia, in quibus pares sunt quattuor
porticus altitudinibus, aut una, quae ad meridiem spectat, excelsioribus
columnis constituitur. Id autem peristylum, quod unam altiorem habet porticum,
rhodiacum dicitur. Habent autem eae domus vestibula egregia et ianuas proprias
cum dignitate porticusque peristyliorum albariis et tectoriis et ex intestino
opere lacunariis ornatas, et in porticibus, quae ad septentrionem spectant,
triclinia cyzicena et pinacothecas, ad orientem autem bybliothecas, exhedras ad
occidentem, ad meridiem vero spectantes oecos quadrata ostia ampla magnitudine,
uti faciliter in eo quattuor tricliniis stratis ministrationum iudorumque
operis locus possit esse spatiosus.
4. In his oecis fiunt virilia convivia; non enim
fuerat institutum matris familiarum eorum moribus accumbere. Haec autem
peristylia domus andronitides dicuntur, quod in his viri sine
interpellationibus mulierum versantur. Praeterea dextra ac sinistra domunculae
constituuntur habentes proprias ianuas, triclinia et cubicula commoda, uti
hospites advenientes non in peristylia sed in ea hospitalia recipiantur. Nam
cum fuerunt Graeci delicatiores et fortuna opulentiores, hospitibus
advenientibus instruebant triclinia, cubicula, cum penu cellas, primoque die ad
cenam invitabant, postero mittebant pullos, ova, holera, poma reliquasque res
agrestes. Ideo pictores ea, quae mittebantur hospitibus, picturis imitantes
xenia appellaverunt. Ita patres familiarum in hospitio non videbantur esse
peregre, habentes secretam in his hospitalibus liberalitatem.
5. Inter duo autem peristylia et hospitalia
itinera sunt, quae mesauloe dicuntur , quod inter duas aulas media sunt
interposita; nostri autem eas andronas appellant. Sed hoc valde est mirandum,
nec enim graece nec latine potest id convenire. Graeci enim andronas
appellant oecus, ubi convivia virilia solent esse, quod eo mulieres non
accedunt. Item aliae res sunt similes, uti xystus, prothyrum, telamones et
nonnulla alia eius modi. Xystos enim est graeca appellatione porticus
ampla latitudine, in qua athletae per hiberna tempora exercentur; nostri autem
hypaethrus ambulationes xysta appellant, quas Graeci paradromidas
dicunt. Item prothyra graece dicuntur, quae sunt ante in ianuas
vestibula, nos autem appellamus prothyra, quae graece dicuntur diathyra.
6. Item si qua virili figura signa mutulos aut
coronas sustinent, nostri telamones appellant, cuius rationes, quid ita aut
quare dicantur, ex historiis non inveniuntur, Graeci vero eos atlantas
vocitant. Atlas enim formatur historia sustinens mundum, ideo quod is primum
cursum solis et lunae siderumque omnium versationum rationes vigore animi sollertiaque
curavit hominibus tradenda, eaque re a pictoribus et statuariis deformatur pro
eo beneficio sustinens mundum, filiaeque eius Atlantides, quas nos vergilias,
Graeci autem pliadas nominant, cum sideribus in mundo sunt dedicatae.
7. Nec tamen ego, ut mutetur consuetudo
nominationum aut sermonis, ideo haec proposui, sed uti non sint ignota
philologis, exponenda iudicavi. Quibus consuetudinibus aedificia italico more et Graecorum institutis
conformantur, exposui et de symmetriis singulorum generum proportiones
perscripsi. Ergo quoniam de venustate decoreque ante est conscriptum, nunc
exponemus de firmitate, quemadmodum ea sine vitiis permanentia ad vetustatem
conlocentur.
|