|
1. Ceteris
conclavibus, id est vernis, autumnalibus, aestivis, etiam atriis et peristylis,
constitutae sunt ab antiquis ex certis rebus certae rationes picturarum. Namque pictura imago fit eius, quod est
seu potest esse, uti homines, aedificia, naves, reliquarumque rerum, e quibus
finitis certisque corporibus figurata similitudine sumuntur exempla. Ex eo
antiqui, qui initia expolitionibus instituerunt, imitati sunt primum crustarum
marmorearum varietates et conlocationes, deinde coronarum, filicularum,
cuneorum inter se varias distributiones.
2. Postea ingressi sunt, ut etiam
aedificiorum figuras, columnarum et fastigiorum eminentes proiecturas
imitarentur, patentibus autem locis, uti exhedris, propter amplitudines
parietum scaenarum frontes tragico more aut comico seu satyrico designarent,
ambulationibus vero propter spatia longitudinis varietatibus topiorum ornarent
a certis locorum proprietatibus imagines exprimentes; pinguntur enim portus,
promunturia, litora, flumina, fontes, euripi, fana, luci, montes, pecora,
pastores. Nonnulli locis item signorum melographiam habentes deorum simulacra
seu fabularum dispositas explicationes, non minus troianas pugnas seu Ulixes errationes
per topia, ceteraque, quae sunt eorum similibus rationibus ab rerum natura
procreata.
3. Sed haec, quae ex veris rebus exempla
sumebantur, nunc iniquis moribus inprobantur. <Nam pinguntur> tectoriis
monstra potius quam ex rebus finitis imagines certae: pro columnis enim
struuntur calami striati, pro fastigiis appagineculi cum crispis foliis et
volutis, item candelabra aedicularum sustinentia figuras, supra fastigia eorum
surgentes ex radicibus cum volutis teneri plures habentes in se sine ratione
sedentia sigilla, non minus coliculi dimidiata habentes sigilla alia humanis
alia bestiarum capitibus.
4. Haec autem nec sunt nec fieri possunt nec
fuerunt. Ergo ita novi mores coegerunt, uti inertiae mali iudices convincerent
artium virtutes: quemadmodum enim potest calamus vere sustinere tectum aut
candelabrum ornamenta fastigii, seu coliculus tam tenuis et mollis sustinere
sedens sigillum, aut de radicibus et coliculis ex parte flores dimidiataque
sibilla procreari? At haec falsa videntes homines non reprehendunt sed
delectantur, neque animadvertunt, si quid eorum fieri potest necne. Iudiciis
autem infirmis obscuratae mentes non valent probare, quod potest esse cum
auctoritate et ratione decoris. Neque enim picturae probari debent, quae non
sunt similes veritati, nec, si factae sunt elegantes ab arte, ideo de his
statim debet 'recte' iudicari, nisi, argumentationes certas rationes habuerint
sine offensionibus explicatas.
5. Etenim etiam Trallibus cum Apaturius
Alabandius eleganti manu finxisset scaenam in minusculo theatro, quod
ecclesiasterion apud eos vocitatur, in eaque fecisset columnas, signa,
centauros sustinentes epistylia, tholorum rotunda tecta, fastigiorum
prominentes versuras, coronasque capitibus leoninis ornatas, quae omnia stillicidiorum
e tectis habent rationem, praeterea supra ea nihilominus episcenium, in qua
tholi, pronai, semifastigia omnisque tecti varius picturis fuerat ornatus,
itaque cum aspectus eius scaenae propter asperitatem eblandiretur omnium visus
et iam id opus probare fuissent parati, tum Licymnius mathematicus prodiit et
ait
6. 'Alabandis satis acutos ad omnes res civiles
haberi, sed propter non magnum vitium indecentiae insipientes eos esse
iudicatos, quod in gymnasio eorum quae sunt statuae omnes sunt causas agentes,
foro discos tenentes aut currentes seu pila ludentes. Ita indecens inter locorum proprietates status
signorum publice civitati vitium existimationis adiecit. Videamus item nunc, ne
a picturis scaena efficiat et nos Alabandis aut Abderitas. Qui enim vestrum
domos supra tegularum tecta potest habere aut columnas seu fastigiorum
expolitionis? Haec enim supra contignationis ponuntur, non supra tegularum
tecta. Si ergo, quae non possunt in veritate rationem habere facti, in picturis
probaverimus, accedimus et nos his civitatibus, quae propter haec vitia
insipientes sunt iudicatae'.
7. Itaque Apaturius contra respondere non
est ausus sed sustulit scaenam et ad rationem veritatis commutatam postea
correctam adprobavit. Utinam dii inmortales fecissent, uti Licymnius
revivisceret et corrigeret hanc amentiam tectoriorumque errantia instituta! Sed
quare vincat veritatem ratio falsa, non erit alienum exponere. Quod enim
antiqui insumentes laborem ad industriam probare contendebant, artibus, id nunc
coloribus et eorum alleganti specie consecuntur, et quam subtilitas artificis
adiciebat operibus auctoritatem, nunc dominicus sumptus efficit, ne
desideretur.
8. Quis enim antiquorum non uti medicamento
minio parce videtur usus esse? At nunc passim plerumque toti parietes
inducuntur. Accedit huc chrysocolla, ostrum, armenium. Haec vero cum
inducuntur, etsi non ab arte sunt posita, fulgentes oculorum reddunt visus, et
ideo quod pretiosa sunt, legibus excipiuntur, ut ab domino, non a redemptore
repraesententur. Quae commune facere potui, ut ab errore discedatur in opere
tectorio, satis exposui; nunc de apparitionibus, ut succurrere potuerit, dicam,
et primum quoniam de calce initio est dictum, nunc de marmore ponam.
|