|
1. De hydraulicis autem,
quas habeant ratiocinationes, quam brevissime proximeque attingere potero et
scriptura consequi, non praetermittam. De materia conpacta basi, ara in ea ex
aere fabricata conlocatur. Supra basim eriguntur regulae dextra ac sinistra
scalari forma conpactae, quibus includuntur aerei modioli, fundulis
ambulatilibus ex torno subtiliter subactis habentibus fixos in medio ferreos
ancones et verticulis cum vectibus coniunctos, pellibusque lanatis involutis.
Item in summa planitia foramina circiter digitorum ternûm. Quibus foraminibus
proxime in verticulis conlocati aerei delphini pendentia habent catenis cymbala
ex ore infra foramina modiolorum calata.
2. Intra aram, quod loci
aqua sustinetur, inest pnigeus uti infundibulum inversum, quem subter taxilli
alti circiter digitorum ternûm suppositi librant spatium imum una inter labra
pnigeos et arae fundum. Supra autem cervicula eius coagmentata arcula sustinet
caput machinae, qui graece canon musicus appellatur. In cuius
longitudine canales, si tetrachordos est, fiunt quattuor, si hexachordos, sex,
si octochordos, octo.
3. Singulis autem canalibus singula epitonia sunt
inclusa, manubriis ferreis conlocata. Quae manubria, cum torquentur, ex
arca patefaciunt nares in canales. Ex canalibus autem canon habet ordinata in
transverso foramina respondentia naribus, quae sunt in tabula summa, quae
tabula graece pinax dicitur. Inter tabulam et canona regulae sunt
interpositae ad eundem modum foratae et oleo subactae, ut faciliter inpellantur
et rursus introrsus reducantur, quae obturant ea foramina plinthidesque
appellantur. Quarum itus et reditus
alias obturat alias aperit terebrationes.
4. Haec regulae habent ferrea choragia fixa
et iuncta cum pinnis, quarum pinnarum tactus motiones efficit regularum
continenter. Supra tabulam foramina quae ex canalibus habent egressum spiritus.
Sunt anuli adglutinati, quibus lingulae omnium includuntur organorum. E modiolis autem fistulae sunt
continentes coniunctae pnigeos cervicibus pertinentesque ad nares, quae sunt in
arcula. In quibus asses sunt ex torno subacti et ibi conlocati, qui, cum
recipit arcula animam, spiritum non patientur obturantes foramina rursus
redire.
5. Ita cum vectes extolluntur, ancones deducunt
fundos modiolorum ad imum delphinique, qui sunt in verticulis inclusi, calantes
in eos cymbala, aere implent spatia modiolorum, atque ancones extollentes
fundos intra modiolos vehementi pulsus crebritate et obturantes foramina
cymbalis superiora, aera, qui est ibi clusus, pressionibus coactum in fistulas
cogunt, per quas in pnigea concurrit et per eius cervices in arcam. Motione vero vectium vehementiore spiritus
frequens compressus epitoniorum aperturis influit et replet animae canales.
6. Itaque cum pinnae manibus tactae
propellunt et reducunt continenter regulas alternis opturando foramina alternis
aperiundo, e musicis artibus multiplicibus modulorum varietatibus sonantes
excitant voces. Quantum potui niti, ut obscura res per scripturam dilucide
pronuntiaretur, contendi, sed haec non est facilis ratio neque omnibus expedita
ad intellegendum praeter eos, qui in his generibus habent exercitationem.
Quodsi qui parum intellexerit ex scriptis, cum ipsam rem cognoscet, profecto
inveniet curiose et subtiliter omnia ordinata.
|