|
1. Nonnulli antiqui architecti negaverunt
dorico genere aedes sacras oportere fieri, quod mendosae et disconvenientes in
his symmetriae conficiebantur. Itaque negavit Arcesius, item Pythius, non minus
Hermogenes. Nam is cum paratam habuisset marmoris copiam in doricae aedis
perfectionem, commutavit ex eadem copia eam ionicam Libero Patri fecit. Sed
tamen non quod invenusta est species aut genus aut formae dignitas, sed quod
inpedita est distributio et incommoda in opere triglyphorum et lacunariorum
distributione.
2. Namque necesse est triglyphos constitui
contra medios tetrantes columnarum, metopasque, quae inter triglyphos fient,
aeque longas esse quam altas. Contraque in angulares columnas triglyphi in
extremis partius consituuntur et non contra medios tetrantes. Ita metopae quae proximae
ad angulares triglyphos fiunt, non exeunt quadratae sed oblongiores triglyphi
dimidia latitudine. At qui metopas aequales volunt facere, intercolunnia
extrema contrahunt triglyphi dimidia latitudine. Hoc autem, sive in metoparum
longitudinibus sive intercolumniorum contractionibus efficietur, est mendosum.
Quapropter antiqui vitare visi sunt in aedibus sacris doricae symmetriae
rationem.
3. Nos autem exponimus,
uti ordo postulat, quemadmodum a praeceptoribus accepimus, uti, si qui voluerit
his rationibus adtendens ita ingredi, habeat proportiones explicatas, quibus
emendatas et sine vitiis efficere possit aedium sacrarum dorico more
perfectiones. Frons aedis doricae in loco, quo columnae constituuntur,
dividatur, si tetrastylos erit, in partes XXVII, si hexastylos, XXXXII. Ex his
pars una erit modulus, qui Graece embater dicitur, cuius moduli
constitutione ratiocinationibus efficiuntur omnis operis distributiones.
4. Crassitudo columnarum
erit duorum modulorum, altitudo cum capitudo XIIII. Capituli crassitudo unius
moduli, latitudo duorum et moduli sextae partis. Crassitudo capituli dividatur
in partes tres, e quibus una plinthus cum cymatio fiat, altera echinus cum
anulis, tertia hypotrachelion. Contrahatur columna ita, uti in tertio libro de
ionicis est scriptum. Epistylii altitudo unius moduli cum taenia et guttis;
taenia moduli septima; guttarum longitudo sub taenia contra triglyphos alta cum
regula parte sexta moduli praependeat. Item epistylii latitudo ima respondeat
hypotrachelio summae columnae. Supra epistylium conlocandi sunt triglyphi cum
suis metopis, alti unius <et> dimidiati moduli, lati in fronte unius
moduli, ita divisi, ut in angularibus columnis et in mediis contra tetrantes
medios sint conlocati, et intercolumniis reliquis bini, in mediis pronao et
postico terni. Ita relaxatis mediis intervallis sine inpeditionibus aditus
accedentibus erit ad deorum simulacra.
5. Triglyphorum latitudo
dividatur in partes sex, ex quibus quinque partibus in medio, duae dimidiae
dextra ac sinistra designentur regula. Una in medio deformetur femur, quod
Graece meros dicitur; secundum eam canaliculi ad normae cacumen
inprimantur; ex ordine eorum dextra ac sinistra altera femina constituantur; in
extremis partibus semicanaliculi intervertuantur. Triglyphis ita conlocatis,
metopae quae sunt inter triglyphos, aeque altae sint quam longae; item in
extremis angulis semimetopia sint inpressa dimidia moduli latitudine. Ita enim
erit, ut omnia vitia et metoparum et intercolumniorum et lacunariorum, quod
aequales divisiones factae erunt, emendentur.
6. Triglyphi capitula
sexta parte moduli sunt faciunda. Sopra triglyphorum capitula corona est
conlocalanda in proiectura dimidiae et sextae partis habens cymatium doricum in
imo, alterum in summo. Item cum cymatiis corona crassa ex dimidia moduli.
Dividendae autem sunt in corona ima ad perpendiculum triglyphorum et medias
metopas viarum derectiones et guttarum distributiones, ita uti guttae sex in
longitudinem, tres in latitudinem pateant. Reliqua spatia, quod latiores sint
metopae quam triglyphi, pura relinquantur aut numina scalpantur, ad ipsumque
mentum coronae incidatur linea quae scotia dicitur. Reliqua omnia, tympana,
simae, coronae, quemadmodum supra scriptum est in ionicis, ita perficiantur.
7. Haec ratio in operibus distylis erit
constituta. Si vero systylon et monotriglyphon opus erit faciundum, frons
aedis, si tetrastylo erit, dividatur in partes XVIIII semissemque, si
hexastylos erit, dividatur in partes XXVIIII s. Ex his pars una erit modulus,
ad quem, uti supra scriptum est, dividantur.
8. Ita supra singula epistylia et metopae et
triglyphi bini erunt conlocandi; in angularibus hoc amplius, quantum dimidiatum
est spatium hemitryglyphi, id accedit. In mediano contra fastigium trium
triglyphorum et trium metoparum spatium distabit, quod latius medium
intercolumnium accedentibus ad aedem habeat laxamentum et adversus simulacra
deorum aspectus dignitatem.
9. Columnas autem striari XX striis oportet. Quae
si planae erunt, angulos habeant XX designatos. Sin autem excavabuntur, sic est
forma facienda, ita uti quam magnum est intervallum striae, tam magnis
striaturae paribus lateribus quadratum describatur; in medio autem quadrato
circini centrum conlocetur et agatur linea rotundationis, quae quadrationis
angulos tangat, et quantum erit curvaturae inter rotundationem et quadratam
descriptionem, tantum ad formam excaventur. Ita dorica columna sui generis striaturae
habebit perfectionem.
10. De adiectione eius, qua media adaugetur, uti
in tertio volumine de ionicis est perscripta, ita et in his transferatur. Quoniam
exterior species symmetriarum et corinthiorum et doricorum et ionicorum est
perscripta, necesse est etiam interiores cellarum pronaique distributiones
explicare.
|