XVIII. Dux, qui praecipuam sustinet potestatem, inter
equites et pedites in parte dextra stare consueuit. Hic enim locus est, in quo
tota acies gubernatur, ex quo rectus est liberque procursus. Ideo autem inter
utrosque consistit, ut et consilio regere et auctoritate tam equites quam
pedites ad pugnam possit hortari. Hic de equitibus supernumerariis mixtis
peditibus expeditis aduersariorum sinistrum cornum, qui contra ipsum stat,
circumire debet et a tergo semper urguere. Secundus dux in media acie ponitur
peditum, qui eam sustentet et firmet. Hic fortissimos pedites et bene armatos
de illis superfluis secum habere debet, ex quibus aut ipse cuneum faciat et
hostium aciem rumpat aut, si aduersarii cuneum fecerint, ipse forficem faciat,
ut cuneo illi possit occurrere. In sinistra parte exercitus tertius esse dux
debet, satis bellicosus et prouidus, quia sinistra pars difficilior est et
uelut manca in acie consistit. Hic circa se bonos equites supernumerarios et
uelocissimos pedites habere debet, de quibus sinistrum cornum semper extendat,
ne circumueniatur ab hostibus. Clamor autem, quem barritum uocant, prius non
debet adtolli, quam acies utraque se iunxerit. Inperitorum enim uel ignauorum
est uociferari de longe, cum hostes magis terreantur, si cum telorum ictu
clamoris horror accesserit. Semper autem studere debes, ut prior instruas
aciem, quia ex arbitrio tuo potes facere quod tibi utile iudicas, cum nullus
obsistit; deinde et tuis auges confidentiam et aduersariis fiduciam minuis,
quia fortiores uidentur qui prouocare non dubitant. Inimici autem incipiunt
formidare, qui uident contra se acies ordinari. Hinc additur maximum commodum,
quia tu instructus paratusque ordinantem et trepidum aduersarium praeoccupas.
Pars enim uictoriae est inimicum turbare, antequam dimices; exceptis
superuentibus uel incursionibus repentinis ex occasione, quam numquam dux
exercitatus amittit: nam in itineribus iam fatigatis, in fluminum transgessione
diuisis, in paludibus occupatis, in iugis montium laborantibus, in campis
sparsis atque securis, in mansione dormientibus oportunum proelium semper
infertur, cum aliis negotiis occupatus hostis prius interimatur, quam praeparare
se possit. Quod si cauti sint aduersarii et insidiarum nulla sit copia, tunc
aduersum praesentes scientes uidentes aequa condicione pugnatur.
|