XIII. Praeterea illo exercitii genere, quod armaturam
uocant et a campidoctoribus traditur, inbuendus est tiro; qui usus uel ex parte
seruatur. Constat enim etiam nunc in omnibus proeliis armaturas melius pugnare
quam ceteros. Ex quo intelligi debet, quantum exercitatus miles inexercitato
sit melior, cum armaturae utcumque eruditi reliquos contubernales suos bellandi
arte praecedant. Ita autem seuere apud maiores exercitii disciplina seruata
est, ut et doctores armorum duplis remunerarentur annonis et milites, qui parum
in illa prolusione profecerant, pro frumento hordeum cogerentur accipere, nec
ante eis in tritico redderetur annona, quam sub praesentia praefecti legionis,
tribunorum uel principiorum experimentis datis ostendissent se omnia, quae
erant in militari arte, conplere. Nihil enim neque firmius neque felicius neque
laudabilius est republica, in qua abundant milites eruditi. Non enim uestium
nitor uel auri argenti gemmarumque copiae hostes aut ad reuerentiam nostram aut
ad gratiam inclinant, sed solo terrore subiguntur armorum. Deinde in aliis
rebus, sicut ait Cato, si quid erratum est, potest postmodum corrigi;
proeliorum delicta emendationem non recipiunt, cum poena statim sequatur
errorem; nam aut confestim pereunt qui ignaue imperiteque pugnauerint aut in
fugam uersi uictoribus ultra pares esse non audent.
|