|
IV.
1.
Igitur Claudius, quamquam ventri foede oboediens, vecors iuxta atque immemor
pavidusque animi et ignavior esset, pleraque per formidinem tamen egregie
consultabat, nobilitatis praecipue consiliis, quae metu colebatur: quippe
stolidorum ingenia proinde agunt, uti monitores sunt.
2.
Denique bonis auctoribus compressa per eum vitia ac per Galliam Drysadarum
famosae superstitiones; lata iura quam commodissima; curatum militiae officium;
retenti fines seu dati imperio Romano; Mesopotamia per orientem, Rhenus
Danubiusque ad septeintrionem et a meridie Mauri accessere provinciis, demptis
regibus post Iubam; caesaque Musulamiorum manus; simul ultima occasus,
Britanniae partes contusae, quam solam adiit, Ostia profectus mari; nam cetera
duces curavere.
3.
Adbuc annonae egestas composita, quam Caligula invexerat, dum adactis toto orbe
navigiis pervium mare theatris curribusque damno publico efficere contendit.
4.
Neque secus censu novato, cum senatu motis pluribus lascivum adolescentem, quem
sibi probatum parens asseruerat, retinuisset, censorem et liberis patrem debere
esse recte adiecerat.
5.
Ast ubi Messalinae coniugis simulque libertorum delinimentis, quibus semet
dediderat, in pravum abstractus, non illa modo tyrannorum admissa, verum quae postremum
genus mulierum atque servile quibat facere viro amenti dominoque.
6.
Namque uxor primo passim quasi iure adulteris utebatur; eoque exstincti cum suis
plerique ingenio seu metu abstinentes, dum pervagatis mulierum artibus peti a
se petitos criminatur.
7.
Dehinc atrocius accensa nobiliores quasque nuptas et virgines scortorum modo
secum prostituerat; coactique mares, uti adessent.
8.
Quod si qui talia horruerat, afficto crimine in ipsum omnemque familiam
saeviebatur.
9.
Namque Claudium, uti supra docuimus, natura performidolosum iniecto metu sui
agitabant, maxime coniurationis; quo commento liberti etiam, quos vellent,
perditum ibant.
10.
Qui primo sceleribus coniventes, ubi pares patronae facti sunt, eam quoque
ignaro, quasi iubente tamen, domino per satellites interfecere.
11.
Et sane in id progressa mulier erat, uti animi ac pellicum gratia marito Ostiam
profecto Romae nuptias cum altero frequentaret; et hinc notior, dum mirum
videtur apud imperatorem viro quam imperatori nuptam esse.
12.
Ita liberti potestatem nacti summam stupris exilio caede proscriptionibus omnia
foedabant, eoque herilem stultitiam perpulere, uti senex fratris filiam in
nuptias concupisceret. Quae †quamvis superiore absurdior haberetur iccircoque
paria extimesceret, veneno coniugem interemit.
13.
Huius anno sexto, cum quattuordecim regnarit, octingentesimus urbis mire
celebratus, visusque apud Aegyptum Phoenix, quam volucrem ferunt anno
quingentesimo ex Arabis memoratos locos advolare; atque in Aegaeo mari repente
insula ingens emersit nocte, qua defectus lunae acciderat.
14.
Ceterum funus, uti quondam in Prisco Tarquinio, diu occultatum, dum arte
mulieris corrupti custodes aegrum simulant atque ab eo mandatam interim
privigno, quem paulo ante in liberes asciverat, curam reipublicae.
V.
1.
Eo modo L. Domitius (nam id certe nomen Neroni, patre Domitio, erat) imperator
factus est.
2.
Qui cum longe adolescens dominatum parem annis vitrico gessisset, quinquennium
tamen tantus fuit, augenda urbe maxime, uti merito Traianus saepius testaretur
procul differre cunctos principes Neronis quinquennio; quo etiam Pontum in ius
provinciae Polemonis permissu redegit, cuius gratia Polemoniacus Pontus
appellatur, itemque Cottias Alpes Cottio rege mortuo.
3.
Quare satis compertum est neque aevum impedimento virtuti esse; eam facile
mutari corrupto per licentiam ingenio, omissamque adolescentiae quasi legem
perniciosius repeti.
4.
Namque eo dedecore reliquum vitae egit, uti pigeat pudeatque memorare
huiuscemodi quempiam, nedum rectorem gentium, fuisse.
5.
Qui dum psallere per coetus Graecorum invento in certamen coronae coepisset, eo
progressus est, uti neque suae neque aliorum pudicitiae parcens, ad extremum
amictus nubentium virginum specie, palam senatu, dote data, cunctis festa more
celebrantibus in manum conveniret lecto ex omnibus prodigiosis.
6.
Quod sane in eo levius aestimandum.
7.
Quippe noxiorum vinctis modo pelle tectus ferae utrique sexui genitalia vultu
contrectabat; exsector marium maiore flagitio.
8.
Atque inter haec matrem etiam contaminavisse plures habent, dum ea quoque
ardore dominandi scelere quolibet subici filium cupit.
9.
Id ego quamquam scriptoribus diversa firmantibus verum puto.
10.
Namque ubi mentem invaserint vitia, †nequaquam verecundiae externis societate
humanius datur; peccandi consuetudo, nova et eo dulciora affectans, ad extremum
in suos agit.
11.
Quod his proditum magis, dum quasi quodam progressu illa per alteros ad patrui
nuptias atque alienorum cruciatibus mariti exitium, hic paulatim ad sacerdotem
Vestae, deinde se, postremo uterque in sui scelus processerint.
12.
Neque blandimentis talibus tamen coalescere potuere, sed eo praeceps dati, dam
insidiantur invicem, mater praeversa interiit.
13.
Igitur cum omne ius fasque parricidio trivisset ac magis magisque in optimos
saeviretur, coniuravere plures varia sane tempestate ad liberandam rempublicam.
14.
Quis proditis caesisque immanior urbem incendio, plebem feris vulgo missis,
senatam pari morte tollere decreverat, nova sede regno quaesita, maximeque
incitante legato Parthorum, qui forte inter epulas aulicis, uti mos est,
canentibus, cum sibi citharistam poposcisset, responso dato liberum esse,
adiecerat sumeret ipse quem vellet e suis, ostentans, qui convivio aderant,
quod liber sub imperio nullus haberetur.
15.
Ac ni Galba, qui Hispaniae praesidebat, cognito mandatum sui exitium quamquam
senecta aetate imperio correpto subvenisset, tantum facinus haud dubie
patraretur.
16.
Verum eius adventu desertus undique nisi ab spadone, quem quondam exsectum
formare in mulierem tentaverat, semet ictu transegit, cum implorans percussorem
diu ne ad mortem quidem meruisset cuiusquam officium.
17.
Hic finis Caesarum genti fuit: quem fore prodigiorum multa denuntiavere
praecipueque eorum praediis arescens lauri nemus dicatum triumphantibus atque
interitus gallinarum, quae adeo multae albaeque erant, aptioresque
religionibus, ut iis Romae habeatur hodie locus.
VI.
1.
At Galba, haud secus nobilis e gente clarissima Sulpiciorum, ubi Romam
ingressus est, quasi luxuriae aut etiam crudelitati auxilio ventitavisset,
rapere trahere vexare ac foedum in modum vastare cuncta et polluere.
2.
Quia rebus intestabilior (dum gravius offendunt, quos mollius consultaturos
spes erat), simul quia opes militum nimis pecuniae cupidus attenuaverat, Othone
auctore interficitur; qui praelatum adoptione eius Pisonem impatientius dolens
accensas cohortes armatasque in forum deduxerat.
3.
Quo cum lorica tectus Galba tumultum leniturus contenderet, ad lacum Curtium
caesus est mense imperii ac die septimo.
|