|
1.
Non tamen, ut omnimodo valeat testamentum, sufficit haec observatio quam supra
evimus. sed qui filium in potestate habet, debet curare ut eum heredem
instituat vel exheredem nominatim faciat: alioquin si eum silentio
praeterierit, inutiliter testabitur, adeo quidem ut, etsi vivo patre filius
mortuus sit, nemo ex eo testamento heres existere possit, quia scilicet ab initio
non constiterit testamentum. sed non ita de filiabus vel aliis per virilem
sexum descendentibus liberis utriusque sexus fuerat antiquitati observatum: sed
si non fuerant heredes scripti scriptaeve vel exheredati exheredataeve,
testamentum quidem non infirmabatur, ius autem adcrescendi eis ad certam
portionem praestabatur. sed nec nominatim eas personas exheredare parentibus
necesse erat, sed licebat et inter "ceteros" hoc facere. Nominatim
autem exheredari quis videtur sive ita exheredetur TITIUS FILIUS MEUS EXHERES
ESTO, sive ita FILIUS MEUS EXHERES ESTO, non adiecto proprio nomine, scilicet
si alius filius non extet.
2.
Postumi quoque liberi vel heredes institui debent vel exheredari. et in eo par
omnium condicio est, quod et in filio postumo et in quolibet ex ceteris liberis
sive feminini sexus sive masculini praeterito valet quidem testamentum, sed
postea adgnatione postumi sive postumae rumpitur et ea ratione totum
infirmatur: ideoque si mulier, ex qua postumus aut postuma sperabatur, abortum
fecerit, nihil impedimento est scriptis heredibus ad hereditatem adeundam. sed
feminini quidem sexus personae vel nominatim vel inter "ceteros"
exheredari solebant, dum tamen, si inter "ceteros" exheredentur,
aliquid eis legetur, ne videantur per oblivionem praeteritae esse, masculos
vero postumos, id est filium et deinceps, placuit non aliter recte exheredari,
nisi nominatim exheredentur, hoc scilicet modo: QUICUMQUE MIHI FILIUS GENITUS
FUERIT, EXHERES ESTO. Postumorum autem loco sunt et hi qui in sui heredis locum
succedendo quasi adgnascendo fiunt parentibus sui heredes. ut ecce si quis
filium et ex eo nepotem neptemve in potestate habeat, quia filius gradu
praecedit, is solus iura sui heredis habet, quamvis nepos quoque et neptis ex
eo in eadem potestate sunt: sed si filius eius vivo eo moriatur aut qualibet
alia ratione exeat de potestate eius, incipit nepos neptisve in eius locum
succedere et eo modo iura suorum heredum quasi adgnatione nanciscuntur. ne ergo
eo modo rumpatur eius testamentum, sicut ipsum filium vel heredem instituere
vel nominatim exheredare debet testator, ne non iure faciat testamentum, ita et
nepotem neptemve ex filio necesse est ei vel heredem instituere vel exheredare,
ne forte, vivo eo filio mortuo, succedendo in locum eius nepos neptisve quasi
adgnatione rumpant testamentum. idque lege Iunia Velleia provisum est, in qua
simul exheredationis modus ad similitudinem postumorum demonstratur.
3.
Emancipatos liberos iure civili neque heredes instituere neque exheredare
necesse est, quia non sunt sui heredes. sed praetor omnes tam feminini sexus
quam masculini, si heredes non instituantur, exheredari iubet, virilis sexus
nominatim, feminini vero et inter "ceteros." quodsi neque heredes
instituti fuerint neque ita, ut diximus, exheredati, promittit praetor eis
contra tabulas testamenti bonorum possessionem.
4.
Adoptivi liberi quamdiu sunt in potestate patris adoptivi, eiusdem iuris
habentur cuius sunt iustis nuptiis quaesiti: itaque heredes instituendi vel
exheredandi sunt secundum ea quae de naturalibus evimus: emancipati vero a
patre adoptivo neque iure civili neque quod ad edictum praetoris attinet inter
liberos numerantur. qua ratione accidit ut ex diverso, quod ad naturalem
parentem attinet, quamdiu quidem sint in adoptiva familia, extraneorum numero
habeantur, ut eos neque heredes instituere neque exheredare necesse sit. cum
vero emancipati fuerint ab adoptivo patre, tunc incipiunt in ea causa esse in
qua futuri essent si ab ipso naturali patre emancipati fuissent.
5.
Sed haec vetustas introducebat. nostra vero constitutio inter masculos et
feminas in hoc iure nihil interesse existimans, quia utraque persona in hominum
procreatione similiter naturae officio fungitur et lege antiqua duodecim
tabularum omnes similiter ad successiones ab intestato vocabantur, quod et
praetores postea secuti esse videntur, ideo simplex ac simile ius et in filiis
et in filiabus et in ceteris descendentibus per virilem sexum personis non
solum natis sed etiam postumis introduxit, ut omnes, sive sui sive emancipati
sunt, aut heredes instituantur aut nominatim exheredentur, et eundem habeant
effectum circa testamenta parentum suorum infirmanda et hereditatem auferendam
quem filii sui vel emancipati habent, sive iam nati sunt sive adhuc in utero
constituti postea nati sunt. circa adoptivos autem certam induximus divisionem,
quae constitutione nostra, quam super adoptivis tulimus, continetur. Sed si in
expeditione occupatus miles testamentum faciat et liberos suos iam natos vel
postumos nominatim non exheredaverit, sed silentio praeterierit, non ignorans
an habeat liberos, silentium eius pro exheredatione nominatim facta valere
constitutionibus principum cautum est. Mater vel avus maternus necesse non
habent liberos suos aut heredes instituere aut exheredare, sed possunt eos
omittere. nam silentium matris aut avi materni ceterorumque per matrem
ascendentium tantum facit quantum exheredatio patris. neque enim matri filium
filiamve neque avo materno nepotem neptemve ex filia, si eum eamve heredem non
instituat, exheredare necesse est, sive de iure civili quaeramus, sive de
edicto praetoris, quo praeteritis liberis contra tabulas bonorum possessionem
promittit. sed aliud eis adminiculum servatur, quod paulo post vobis manifestum
fiat.
|